1. Bevorder de samenwerking tussen hulpverleners

Laat professionals uit verschillende disciplines samen de trainingen volgen. Een gezamenlijk trainingstraject voor medewerkers uit bijvoorbeeld de jeugdhulpverlening, het sociaal werk, ggz, vrijwilligerswerk en ouderenzorg, stimuleert de samenwerking en brengt de disciplines dichterbij elkaar. Cliënten krijgen te maken met hulpverleners die goed samenwerken, in plaats van langs elkaar heen – of soms zelfs tegen elkaar in. Anouk Poll van Movisie gaf een van de trainingen in Heerlen en merkte dat de samenwerking al tijdens de trainingen verbeterde. 'Een ouderenadviseur en een medewerker van de thuiszorg besloten meteen samen naar een eenzame mevrouw te gaan. En een opbouwwerker wist dat er in de wijk een kringloopwinkel zat, die andere professionals niet kenden.’

Ook in Amsterdam is gekozen voor een multidisciplinaire aanpak: 200 medewerkers, van schuldhulpverlener tot maatschappelijk dienstverlener, hebben hier een training van twee dagdelen gevolgd. Nu is het aan de professionals om hierop voort te bouwen. Jacco de Lange, projectmedewerker bij Gemeente Amsterdam: ‘Als gemeente kopen we voor een aantal doelgroepen conferenties in. Maar instellingen en stadsdelen moeten ook zelf besluiten hierin te investeren.’

2. Creëer een gezamenlijke taal en visie voor verschillende disciplines

Vaak spreken medewerkers uit de jeugdhulp, het sociaal werk, ggz en ouderenzorg nog verschillende talen, maar door een gezamenlijk trainingstraject krijgen ze de kans elkaar beter te begrijpen. Ze komen in aanraking met de taal en visie van het werken vanuit zelfregie en eigen kracht. Doordat ze een zelfde visie op hulpverlening en ondersteuning ontwikkelen, kunnen ze elkaar in het werkveld altijd vinden.

Joke ten Thije, strategisch beleidsmedewerker Wmo in Heerlen: ‘Het helpt om collega’s van andere organisaties die in dezelfde buurt werken te ontmoeten, met elkaar in gesprek te gaan, te oefenen en van elkaar te leren.’ Famke Beckers van zorgorganisatie Meander, heeft de zelfregietraining in Heerlen gevolgd en is enthousiast over deze werkwijze: ‘De verscheidenheid aan organisaties sprak me aan, van Alcander tot Mondriaan [red. voor welzijn en geestelijke gezondheidszorg]. Door al die partijen in één trainingsgroep samen te voegen, worden onderwerpen vanuit verschillende perspectieven bekeken en besproken. Daar leer je van. En bovendien draagt het ook nog eens bij aan de versterking van je eigen netwerk.’ Lees meer over het traject in Heerlen.

3. Zorg voor draagvlak op alle niveaus

Dit kan bijvoorbeeld door het benoemen van een stuurgroep met alle directeuren van zorg- en welzijnsorganisaties uit de gemeente. Alleen zij kunnen tijd en geld beschikbaar stellen en toezeggingen doen. Deze stuurgroep werkte in Heerlen aan draagvlak, mandaat, facilitering van de nieuwe manier van werken. Ook is er hier op verzoek van de stuurgroep ook een training voor managers in de zorgorganisaties ontwikkeld. Dit om op alle niveaus in de organisatie het draagvlak vergroten en om ze te motiveren om het werken vanuit zelfregie te implementeren, faciliteren en ondersteunen.

4. Maak het duurzaam en praktisch

Door te werken vanuit het train-de-trainer principe is in Heerlen gewerkt aan een duurzame implementatie. Joke ten Thije van gemeente Heerlen: ‘Wij omarmen het idee van train-de-trainer, omdat het heel praktisch is. Het hoeft allemaal niet in grote strategische nota’s. Acht deelnemers van verschillende organisaties zijn opgeleid tot trainer en zij gaan zelf andere professionals trainen.’ Vervolgens hebben verschillende organisaties ook zelf trainers laten opleiden, dus de olievlek in het zuiden breidt zich uit.

5. Besef dat er altijd weerstand is bij verandering

Luister goed naar de opmerkingen en breng waar het kan veranderingen aan, maar blijf wel vasthouden aan de koers. Jacco de Lange: ‘Het uitgangspunt ‘wat kan de cliënt zelf doen?’ bleek lastig voor vooral uitvoerende hulpverleners. Uit een onderzoek in 2007 kwam dat het management in het algemeen voorstander is van Eigen Kracht Conferenties, maar dat het in de uitvoering bleef steken. Daarom leek het ons effectief om professionals in een training te laten zien wat het voor hun manier van werken betekent om de zelfregie van de cliënt als uitgangspunt te nemen.’

Ook benoemt De Lange het risico dat professionals de Eigen Kracht methodiek als een diskwalificatie van hun beroep zien, ‘maar er is zeker geen sprake van dat de beroepskracht buiten beeld zal raken. Professionele hulp maakt bijna altijd onderdeel uit van het geheel van de zorg en hulp aan de cliënt.’ Werken vanuit zelfregie geeft mensen de mogelijkheid op zoek te gaan naar eigen oplossingen in hun eigen omgeving. Dit betekent een verschuiving in het werk die naadloos blijft aansluiten bij de opdracht van het sociaal werk.