Visie en professionals bepalen kwaliteit arbeidstoeleiding
Organisatievorm Werk & Inkomen niet doorslaggevend
Goede, succesvolle toeleiding naar werk lijkt niet afhankelijk van de vraag of dat centraal of in wijkteams is ondergebracht. Congruente keuzes in beleid, organisatie en ondersteuning en ruimte voor de professionals blijken belangrijker. Dat concluderen Divosa en Movisie op basis van het vergelijkend onderzoek ‘De kracht van congruente keuzes en kaders’.
Beleid en organisatie
Succesvolle gemeenten hebben een heldere visie, duidelijk beleid en ondersteunende regelgeving. Zij weten dit bovendien te vertalen in heldere kaders en richtlijnen, draagvlak op verschillende niveaus, de juiste faciliteiten, instrumenten en methodieken. Hierdoor ontstaat een solide basis om professionals meer ruimte en mandaat te geven.
Professionals
Ruimte voor professionals om – binnen kaders - naar eigen inzicht te handelen draagt bij aan de kwaliteit van arbeidstoeleiding. Dat geldt ook voor een goede samenwerking van professionals onderling – ook uit andere domeinen -, een brede kijk op de klant en een integrale aanpak. Het geheel stelt hen in staat betere om te gaan met de vraagstukken die zij in hun dagelijks werk tegen komen.
Twee kanten van dezelfde medaille
Andersom geldt dat wanneer de samenhang tussen beleid, organisatie en uitvoering niet optimaal is, dat ten koste gaat van het werk van de professional en het resultaat bij de klant. Met andere woorden: de afwezigheid van een bevorderende factor vormt een belemmerende factor. Bevorderende en belemmerende factoren kunnen we dus zien als twee kanten van dezelfde medaille.
Wel of niet ‘in de wijk’?
Uit het onderzoek komt naar voren dat de bevorderende factoren niet samenhangen met één specifieke organisatievorm (in de wijk, centraal of gecombineerd). De organisatievorm lijkt hierdoor niet bepalend voor succesvolle arbeidstoeleiding.
Momentopname
Divosa en Movisie onderzochten in 2016 bij vijf gemeenten het beleid, de ervaringen van professionals en hoe het beleid vorm krijgt in het contact tussen de professional en de klant. Het sociaal domein in de onderzochte gemeenten Apeldoorn, Ede en Zaanstad, Sociale Zaken Maastricht Heuvelland en de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug waren en zijn sterk in ontwikkeling en de uitvoering was vaak nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Veranderingen en verbeteringen die zij tijdens of na het onderzoek doorvoerden zijn niet weergegeven in de beschrijvingen van de gemeenten. Lees de verhalen van Ede en Zaanstad in vakblad Sprank.
Aanbevelingen voor een congruente organisatie:
- Zorg dat het beleid over arbeidstoeleiding en de visie op dat onderwerp helder uitgewerkt zijn in richtlijnen en kaders. Zorg voor ruimte binnen die kaders waarin professionals naar eigen inzicht kunnen handelen en maak expliciet wat die ruimte is.
- Vul dit op alle niveaus van de organisatie duidelijk en congruent in. Dat vraagt om dialoog tussen verschillende niveaus binnen een organisatie, om een open houding en leren van elkaar.
- Zorg voor voldoende instrumenten om mensen naar werk te begeleiden; aanbod dat past bij de doelgroep en makkelijk inzetbaar is. Maak bij een groot aanbod een ‘menukaart’ of keuzehulp.
- Geef professionals de juiste praktische faciliteiten en randvoorwaarden zoals werkplekken, laptops, informatiesystemen en tijd.
- Stimuleer een vruchtbare samenwerking tussen collega’s en samenwerkingspartners door bereikbaarheid, laagdrempeligheid, fysieke nabijheid en regelmatig face-to-face contact. Vooral als ze elkaar nog niet goed kennen.
- Stimuleer meer zicht op de totale situatie van de klant door (intake)gesprekken door duo’s te laten doen, idealiter met iemand van een ander domein. Een totaalbeeld zorgt vaak voor een (meer) mensgerichte begeleiding: er wordt rekening gehouden met de omstandigheden van de klant en met de samenhang van werk met de situatie op andere levensgebieden.
- Zet in op kennisontwikkeling en -uitwisseling zodat collega’s en samenwerkingspartners van elkaar kunnen leren. Zorg voor voldoende training en begeleiding bij het ontwikkelen van de vaardigheden die nodig zijn voor de nieuwe, meer integrale werkwijze.
Over het onderzoek
In het kwalitatieve onderzoek ‘De kracht van congruente keuzes en kaders’ onderzochten Divosa en Movisie hoe de gemeenten Apeldoorn, Ede en Zaanstad, Sociale Zaken Maastricht Heuvelland en de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug arbeidstoeleiding van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben georganiseerd. Hiermee is een kleurrijk palet aan organisatievormen onderzocht.
Divosa en Movisie verzamelden informatie op alle niveaus van de organisatie: van beleid tot praktijk. De onderzoekers spraken met bestuurders, beleidsmedewerker, managers en professionals en observeerden tijdens teamoverleggen en klantgesprekken.
Overeenkomst tussen de vijf is dat ze werken vanuit een integrale benadering en meer zicht proberen te krijgen op de hele situatie van klanten. Dat leidt tot een mensgerichtere begeleiding die rekening houdt met de omstandigheden van de klant en hoe werk samenhangt met andere levensgebieden.
Deze nieuwe werkwijze vraagt veel van professionals, zoals brede kennis van verschillende levensdomeinen, andere gespreksvaardigheden, duidelijkheid over je rol en positie als professional en goede samenwerking en kennisdeling met partners van andere domeinen.
