In dit eerste deel vertellen programmamanager Sofie Kock en coördinator ‘Stem van LVB en stages’ Jurre Schieveen over hun ervaringen bij de Utrechtse welzijnsorganisatie De Wilg.

De Wilg

‘Jong en oud. Maakt niet uit wat je hebt. Iedereen is welkom hier’, aldus één van de vrijwilligers in het filmpje ‘Jongerenactiviteiten De Wilg’. De Wilg ondersteunt mensen met een verstandelijke/psychische beperking in het weer actief meedoen in de maatschappij. Bij De Wilg werken twintig professionals die verschillende (vrijetijds-)activiteiten organiseren, voorlichting en training geven en begeleiden bij het verrichten van vrijwilligerswerk voor ‘bijzondere vrijwilligers’. Want zo wordt de groep vrijwilligers met een kwetsbare achtergrond hier genoemd. Afgelopen jaar had De Wilg zo’n tweehonderd vrijwilligers in dienst, zowel intern als extern, waarvan zestig bijzondere vrijwilligers. Deze vrijwilligers krijgen meer begeleiding en hun vrijwillige inzet gebeurt vooral bij externe organisaties.*

* Door Corona waren een aantal externe organisaties gesloten en hebben ze meer intern meegewerkt. Afgelopen jaar was dit wat anders dan normaal.

Werkwijze

‘Iedereen bij De Wilg heeft ervaring met mensen die een verstandelijke of psychische beperking hebben’, zegt Jurre Schieveen, coördinator bij welzijnsorganisatie De Wilg. ‘We herkennen het als er iets niet goed gaat en laten externe organisaties weten dat ze op ons terug kunnen vallen. Niet alleen de vrijwilligers zelf worden gecoacht, maar ook de mensen van De Wilg of externe organisaties die met de bijzondere vrijwilliger werken.’ Programmamanager Kock voegt eraan toe dat de beperking niet leidend is. ‘Wat iemand leuk vindt en interesseert is wel leidend. We kijken naar wat iemand kan, niet of de vrijwilliger de taak kan uitvoeren. Zo komt iemand altijd tot zijn recht.’

Schieveen vult aan dat er voor iedere vrijwilliger een passende plek moet zijn. ‘Ook qua sfeer moet een vrijwilliger zich veilig voelen. Niet iedereen lukt het om dit zelf voor elkaar te krijgen. Kennisoverdracht aan de organisatie en begeleiding van een vrijwilliger maken daarin het verschil. Soms werken we ook mee zodat we zien wat er nodig is om de werkplek passend te maken.’ Volgens Schieveen kan het handig zijn om alle namen te kennen van de mensen die op een werkplek werken van een bijzonder vrijwilliger. ‘Ik maak dan een praatje met degene die nog moeite heeft met de vrijwilliger. Al gaat het over niets bijzonders. Met wie iemand samenwerkt is namelijk net zó belangrijk.’

Wat werkt

Schieveen en Kock omschrijven vier factoren als het gaat om wat werkt rondom de inzet van de bijzondere vrijwilligers; ‘Meegaan en meewerken’, ‘Contact onderhouden en begeleiden’, ‘Maatwerk’ en ‘Werken zonder indicatie’.

Wat iemand leuk vindt en interesseert is wel leidend. We kijken naar wat iemand kan, niet of de vrijwilliger de taak kan uitvoeren. Zo komt iemand altijd tot zijn recht

Meegaan en meewerken
‘We werken goed samen met een aantal grotere zorgorganisaties. Samen met de vrijwilliger kennis maken en ontmoeten helpt. En bij sommige vrijwilligers werken we mee om te zien wat er precies gebeurt op de plek en wat er nodig is om het een goede plek te maken voor de vrijwilliger’, aldus Schieveen. ‘Een vrijwilliger verzorgt bijvoorbeeld in een verzorgingshuis de thee voor de medewerkers. Door wisselende diensten kan het moment waarop de thee klaar moet staan voor de één bijvoorbeeld om 15.00 uur zijn en voor de ander om 15.30 uur. Dit kan onduidelijk zijn voor de vrijwilliger. Met de achtergrond van deze vrijwilliger kan dit een struikelblok vormen, om vervolgens niet meer te komen. In sommige gevallen werken we daarom mee om dit te signaleren en meteen bespreekbaar te maken.’

Contact onderhouden en begeleiden
De professionals bij De Wilg houden contact met diverse partijen die betrokken zijn bij de bijzondere vrijwilliger. Ze begeleiden zowel de organisatie als de vrijwilliger. ‘Als er iets aan de hand is spelen we daarop in. Zo is er een voorbeeld van een meisje dat vrijwilligerswerk doet bij een dierenweide. De organisatie belde ons en meldde ons dat de vrijwilliger al drie weken niet is gekomen en dat ze niet bereikbaar is. Wij namen contact op met haar. Uit dit contact bleek dat ze niet meer kwam omdat ze een keer naar het ziekenhuis was geweest en vergeten was af te bellen. De afspraak is dat je afbelt als je niet kan, dus durfde ze niet meer’, vertelt Kock. ‘We bemiddelen dan en geven haar vertrouwen. We zeggen dat het niet erg is en dat ze weer kunnen starten. Soms valt er ook iets voor waardoor iemand niet meer komt. Iets wat die organisatie dan net heeft gemist. Het lijkt dan of iemand niet meer wil, terwijl dat vaak niet aan de hand is. De echte reden ligt eerder in de hoek van geen vertrouwen meer hebben in zichzelf.’

Doordat er geen indicatie nodig is gaat het bij ons puur om vrijwilligerswerk en zinvolle invulling van de tijd en jezelf. Het gaat om het succes, niet hoeveel tijd het kost

Maatwerk
‘We hebben vrijwilligers die goed weten wat ze willen. Dan gaan we bijvoorbeeld alleen mee op kennismakingsgesprek. We laten de organisatie weten dat we betrokken zijn en dat ze bij ons aan kunnen kloppen als er iets is. Dan loopt het verder goed. Er zijn ook vrijwilligers die niet goed weten wat ze willen. Omdat ze zichzelf heel erg onderschatten of juist overschatten. Voor hen zoeken wij een plekje. We benaderen een organisatie. We leggen uit wat we bieden en vragen of we op gesprek mogen komen. We zijn dan op de voorgrond betrokken. Zo lopen we bijvoorbeeld nog vier keer mee met inwerken en houden daarna nog wekelijks contact. Als het nodig is komen we dan nog een keer. Dus soms zijn we alleen op de achtergrond betrokken bij een vrijwilliger. Soms is het ook een heel intensief traject waarbij we vier uur per week meelopen. We kijken wat nodig is en doen alleen iets als iemand niet zelf verder komt.’

Werken zonder indicatie
De Wilg ontvangt subsidie voor ‘sociale prestatie en dagondersteuning’ vanuit de gemeente Utrecht. Je hebt hierbij geen indicatie nodig om ondersteuning te krijgen bij het toeleiden en begeleiden van vrijwilligerswerk. ‘Zo kunnen we een grote groep mensen begeleiden die een beetje tussen wal en schip vallen. Ze kunnen het net niet helemaal zelf, maar hebben ook geen verstandelijke beperking met een dagbestedingsindicatie. Doordat er geen indicatie nodig is gaat het bij ons puur om vrijwilligerswerk en zinvolle invulling van de tijd en jezelf. Het gaat om het succes, niet hoeveel tijd het kost.’

Lees hier het eerste deel van de reeks: 'Kwetsbare vrijwilligers: 'Meedoen gaat niet vanzelf'

Lees hier de praktijkbeschrijving van Mikado Welzijn/Santé Partners

Lees hier de praktijkbeschrijving van het Haags Steunsysteem (HSS)