Waarde sociaal werk zichtbaar met actieonderzoek
Jenny Zwijnenburg was Sociaal Werker van het jaar 2014. Met haar methode Vangnetwerken in Charlois kreeg zij de nodige media-aandacht. En niet voor niets. Inmiddels heeft Jenny samen met ContourdeTwern ook in Tilburg Vangnetwerken geïntroduceerd. Daarnaast investeerde Jenny de afgelopen jaren veel tijd in onderzoek naar de werkende principes van haar methode.
Wat is volgens jou de toegevoegde waarde van sociaal werkers?
Jenny: 'Die waarde zit ‘m bijvoorbeeld in het ondersteunen van groepen. Voor iedere sociaal werker is het duidelijk dat een crea-club veel meer is dan alleen een activiteit. Het is een middel om mensen bij elkaar te brengen en hen te laten deelnemen aan de samenleving. Het is een plek waar onderlinge steun tot stand kan komen, sociaal isolement kan worden doorbroken. Voor sommige deelnemers is het wellicht een opstap naar vrijwilligerswerk en uiteindelijk misschien zelfs betaald werk. Voor anderen is het een plek waar een achteruitgang in hun functioneren tijdig wordt opgemerkt. Een sociaal werker ziet dat allemaal. Die signaleert, verbindt en stimuleert mensen. Hij functioneert als een spin in het web en doet wat nodig is.'
Bij Vangnetwerken verbinden mensen zich aan elkaar. Zij worden hierbij ondersteund door sociaal werkers. Die zorgen dat fysieke ontmoeting plaats kan vinden. En zij stimuleren wederkerigheid en onderlinge steun in de groep. Uitgangspunt is dat ieder mens iets voor een ander wil en kan betekenen. Daardoor ontstaan bij Vangnetwerken wederkerige relaties. De term Vangnetwerken verwijst naar twee processen. Het eerst is het gezamenlijk bouwen van onderlinge steunnetwerken. Het tweede is het resultaat: het ontstaan van vervangende sociale netwerken die een vangnet vormen voor mensen die sociale steun missen.
Hoe maak je dat nou zichtbaar voor de buitenwereld?
Jenny: 'Ja, dat is wel lastig. Voor de buitenwereld is de waarde van het werk niet altijd duidelijk. Het is de taak en verantwoordelijkheid van sociaal werkers om die waarde te laten zien. Nu gebeurt het nog te vaak dat alleen wordt verantwoord op aantal deelnemers aan een activiteit. Zo lijkt het alsof de crea-club of een ‘simpele ontmoetingsactiviteit’ net zo goed door vrijwilligers kan worden gedaan.'
Zijn vrijwilligers niet belangrijk dan?
Jenny: 'Natuurlijk wel, hartstikke! Zij hebben een belangrijke rol bij het uitvoeren van activiteiten. Ze zijn onmisbaar. Maar je moet ze wel begeleiden. Dan kunnen ze op een plezierige manier hun werk doen. En een vrijwilliger kan niet alle taken op zich nemen van een hbo-geschoolde professional. Bijvoorbeeld, vrijwilligers zijn meestal erg zorgzaam. Dat is een belangrijke kwaliteit. Maar het heeft wel een valkuil, namelijk dat zij vooral gericht zijn op het zorgen voor deelnemers. De sociaal werker zorgt ook, maar met oog voor participatie en persoonlijke groei van de deelnemers. De meest kwetsbaren motiveren om zelf actief te worden en hun krachten in de zetten. Dat is bij uitstek professioneel werk. Daar heb je gewoon vakkennis voor nodig.'
'Een sociaal werker functioneert als een spin in het web en doet wat nodig is'
Hoe maak jij jouw waarde als sociaal werker zichtbaar?
Jenny: 'In mijn werk in Rotterdam Charlois merkte ik in 2012 dat er beleidsmatig steeds meer nadruk werd gelegd op het idee dat bewoners zelf kunnen organiseren. Dat zou veel duur sociaal werk overbodig maken. Ik wist meteen dat dit voor mijn doelgroep niet het geval zou zijn. Ik richtte mij op de meest kwetsbare wijkbewoners. Mensen die in een sociaal isolement leven en die daarnaast te maken hebben met beperkingen en/of multiproblematiek.' Ze is even stil, dan overtuigd. 'Dat zijn geen mensen die vanzelf actief worden, die zelfstandig activiteiten gaan organiseren. Dit zijn de mensen die je meestal letterlijk achter de voordeur vandaan moet halen. Waarvoor kleine stappen al mooi zijn. Ik zag in dat resultaten die soms klein lijken, eigenlijk groot zijn. Omdat ze van waarde zijn voor de doelgroep. Het kan voorkomen dat problemen escaleren of dat mensen verward raken. Dat moet je zichtbaar maken. Wat je doet en wat dat oplevert. Met de methode Vangnetwerken ben ik dat gaan doen.'
Actieonderzoek Vangnetwerken
Samen met een aantal mensen uit haar vangnetwerken onderzocht Jenny door een actieonderzoek hoe haar methode werkt en wat eraan werkt. Een echte eye opener was dat deelnemers heel goed in staat bleken om de waarde te benoemen. En dat zij ook goed onder woorden konden brengen welke professionaliteit zij prettig vinden.
Het volledige artikel is te lezen op de website van Sociaal Werk Versterkt. Op deze website lees je ook de verhalen van andere sociaal werkers.
In het programma Sociaal Werk Versterkt werkt Movisie samen met BPSW, BVjong, CNV, FNV, FCB, MBO raad, LOC, Registerplein, SWN, Vereniging Hogescholen en de Werkplaatsen Sociaal Domein samen aan het vergroten van de herkenbaarheid en de positionering van de beroepsgroep sociaal werkers en het stimuleren van hun beroepsontwikkeling. Lees meer over Sociaal Werk Versterkt.
