Professionals zien huiselijk geweld tijdens de coronapandemie toenemen

Door de coronamaatregelen zitten gezinnen dichter op elkaar in soms kleine huizen waardoor het risico op spanningen en geweld groter wordt. In zijn laatste persconferentie vroeg minister-president Rutte aandacht voor vrouwen die te maken krijgen met huiselijk geweld en voor kinderen die thuis niet veilig zijn. Professionals zien inderdaad de huiselijk geweldsincidenten toenemen. Op dit moment hebben zij echter vanwege de mogelijke kans op besmetting veel minder fysiek contact met hun cliënten. In dit artikel zetten we daarom een aantal tips op een rijtje.

Door de coronamaatregelen zitten gezinnen dichter op elkaar in soms kleine huizen waardoor het risico op spanningen en geweld groter wordt. In zijn laatste persconferentie van vrijdag 26 november 2021 vroeg minister-president Rutte aandacht voor vrouwen die te maken krijgen met huiselijk geweld en voor kinderen die thuis niet veilig zijn: ‘Als u mensen kent die echt in een onveilige thuissituatie zitten, neem dan contact op met de instanties die we daarvoor hebben. Juist in deze fase mag het niet ieder voor zich zijn.' Wat kunnen professionals doen als in een gezin geweld voorkomt, of wanneer de kans op geweld groot is?

Bekijk ook het filmpje dat gemaakt is naar aanleiding van de coronamaatregelen en avondklok begin 2021.

Bedenk dat des te korter een situatie van huiselijk geweld duurt, des te minder kans op trauma’s. Als je er snel bij bent, is lichte ondersteuning vaak al voldoende om een gezin weer op het goede spoor te brengen.

Tip: Houd contact

  • Als je contact hebt met een gezin waarin partnergeweld, kindermishandeling of beide aan de orde is of dreigt te ontstaan, houd dan goed contact met dit gezin. Laat geplande afspraken met (leden van) het gezin doorgaan, eventueel via online media waarbij je elkaar kunt zien.

Veilige digitale communicatie

WhatsApp, Facetime en Skype zijn diensten die vallen onder de Amerikaanse wet en regelgeving, die niet strookt met onze Europese regelgeving. Ze zijn niet veilig genoeg onder AVG/WGBO (voor E –health) voor hulpverlening. In tijden van crisis waarin het belangrijk is om in contact te blijven met cliënten en bewoners, kan de afweging gemaakt worden om nu tóch deze tools te gebruiken.

Het is wél verstandig om hier als organisatie richtlijnen voor op te stellen voor de medewerkers. Ook raden we aan om  -indien dat niet is aanwezig is- versneld over te gaan op een gebruikersvriendelijk, maar veilige digitaal systeem waar communicatie en online hulpverlening mogelijk is.

Software die voldoet aan de NEN 7510/ISO27001 norm is veilig en passend bij de Europese regelgeving. Zie voor meer informatie de website van de BPSW, met richtlijnen voor online tools, zowel voor het contact met bewoners en cliënten, als binnen de organisatie met collega’s.

Bron: Sociaal Werk Nederland, 25 maart 2020

  • Kijk en luister naar wat ze vertellen. Vraag naar de gevolgen van deze coronacrisis voor het gezin. Hoe gaan ze met de situatie om en hoe gaan ze met elkaar om, en vraag door. Het is belangrijk dat slachtoffers specifiek, maar ook ouders en kinderen in het algemeen, weten dat er aan ze gedacht wordt. Dat ze er niet alleen voor staan en dat er ook nu hulp mogelijk is. Dit geldt overigens ook preventief: er hoeft niet al sprake te zijn van spanningen en geweld; dit kunnen we ook met elkaar voor een deel trachten te voorkómen.
  • Overleg met de gezinsleden of de cliënt wat nu de grootste stressfactor is en wat volgens hen zou helpen om dit op te lossen, de stress te reduceren. Het is belangrijk dat ze hierover zelf meedenken.
  • Vraag hen ook wie uit hun sociale netwerk hen kan ontlasten? Om even mee te praten? Een wandelingetje te maken, te hardlopen of de kinderen mee te nemen naar buiten?
  • Misschien kun je als professional ook het netwerk van kinderopvang, school, sportclub inschakelen om een oogje in het zeil te houden, af en toe te bellen met de ouders, of het kind. Om even te horen hoe het gaat.
  • Spreek zeker ook de partners en de kinderen apart van elkaar. Het risico bestaat anders dat slachtoffers niet het achterste van de tong laten zien.
  • Je kunt ook een ‘wandelafspraak’ maken en al lopend een gesprek voeren met een van de partners. 

Tips die je aan ouders/partners kunt geven

Hieronder de belangrijkste tips die je ouders/stellen kunt geven om spanningen, ruzies en eventueel geweld te voorkomen tussen elkaar.

  • Ga niet de hele dag in dezelfde ruimte zitten. Gun ieder een eigen plek in huis om eigen contacten te onderhouden en eigen hobby’s te bedrijven.
  • Probeer zoveel mogelijk eigen activiteiten te doen. Laat kinderen zoveel mogelijk hun eigen ritme van school en vrije tijd aanhouden.
  • Ga af en toe alleen en met de kinderen naar buiten om te rennen en te spelen (met afstand van anderen uiteraard).
  • Voor als de stress en spanning oploopt en er geweld dreigt: spreek vooraf met een paar mensen met wie de ouder zich vertrouwd voelt (vrienden, ouders, broers, zussen, buren) dat hij/zij mag bellen of face-timen met als doel dat de ouder van zich af kan praten, om te voorkomen dat stress wordt afgereageerd op partner en/of kinderen.
  • Partners kunnen met elkaar de afspraak maken dat als er ruzie dreigt of als er klappen dreigen te vallen, zij een time out nemen. Dat betekent dat één van hen - zonder verdere toelichting – de deur uit gaat of naar een andere kamer. De partner stelt hierover geen vragen en probeert de ander ook niet tegen te houden. De partners spreken elkaar pas weer als de gemoederen zijn bedaard.
  • Hoe ga je na zo’n conflict weer met elkaar in gesprek? Adviseer ouders om te proberen te voorkomen dat ze in verwijten gaan praten. Voorkom dat door in de ik-vorm te vertellen wat je moeilijk vindt aan het gedrag van de ander, wat dat voor effect heeft op jou en wat je graag anders wilt of nodig hebt. Door een dergelijke dialoog kan wederzijds begrip ontstaan. Dit kan een basis vormen voor een beter gesprek.

Voorbeeld: 'Ik vind het heel moeilijk dat je zo hard gaat schreeuwen. Ik word dan bang van jou, dat je mij en de kinderen iets aandoet. Ik wil graag rustig met je overleggen wat we nu moeten doen.' Daarna zegt de ander wat hij/zij lastig vindt en anders wil. Bijvoorbeeld: Ik vind het lastig dat je alleen maar praat over hoe moeilijk je ouders het hebben en onze kinderen, maar geen oog voor mijn moeilijke situatie, dat ik nu werkloos thuis zit. 

Interviews met experts terugluisteren

Herman de Bruin (Omroep Wetering) interviewde voor het radioprogramma ‘De Late Avond’ Hans Alderliesten over huiselijk geweld in tijden van corona. De Late Avond wordt uitgezonden door 14 lokale omroepen en bedient via 25 (FM, AM en DAB+) etherfrequenties ruim 3.850.000 inwoners en via de kabel 366.200 huishoudens. Ben je geïnteresseerd maar was je niet in de gelegenheid om het interview te beluisteren? Je kunt de uitstekende interviews met Movisie-experts terugluisteren op ons YouTube kanaal. De interviews duren steeds circa 7 minuten.

Luister het radiofragment met Hans Alderliesten hieronder terug:

Niet gemakkelijk

Als schreeuwen, dreigen of gebruik van geweld op de loer ligt is dit niet gemakkelijk. Patronen veranderen niet zo maar. Daar is vaak wel een derde bij nodig, die hierin kan bijstaan. Dat kan een hulpverlener zijn, maar ook iemand die zij allebei vertrouwen. Bijvoorbeeld een ouder, een broer, zus, of een gemeenschappelijke vriend of vriendin.

Als jij als sociaal professional mogelijkheid ziet om een dergelijk gesprek te voeren met partners, doe het dan. Het kan ook via videobellen. Dan kun je een dergelijk drie-gesprek ook voeren terwijl de partners niet in dezelfde kamer zitten.

Noodplan

Vrouwen of jongeren die bang zijn voor escalatie van geweld en mogelijk voor hun leven vrezen, kun je adviseren om een noodkoffertje klaar te zetten, bijvoorbeeld bij een betrouwbare vriendin of hun oma. Als ze bang zijn dat deze persoon onder druk wordt gezet of gevaar loopt door de pleger, dan liever bij een professionals, zoals jij. In de koffer stoppen zij (kopie van) belangrijke papieren (paspoort, trouwboekje, verblijfsvergunning, bankpas, e.d.), toiletspullen, dierbare of waardevolle dingen, kleding e.d., ook van de eventuele kinderen.

Hulp en advies via chat

Sommige (opvang)voorzieningen bieden (veilige, afschermbare) chat functies voor slachtoffers, ook voor jongeren. Zoals bijvoorbeeld Sterk Huis en Fier. De hulpverleners bieden op afstand ondersteuning bij oplopende spanningen in thuissituaties. De chatfunctie wordt ook 's avonds beschikbaar, omdat juist in de avonduren de spanningen vaak oplopen. De chatfunctie is overigens niet alleen voor cliënten bestemd. Ook omstanders kunnen contact opnemen.

Ben in wisseldienst bereikbaar via telefoon, skype of chat

Veilig Thuis en Kindertelefoon

Slachtoffers en omstanders kunnen ook zelf direct contact opnemen met Veilig Thuis voor een luisterend oor en  advies: https://veiligthuis.nl/.
In geval van acuut gevaar kunnen zij de politie bellen: 112.
Voor kinderen is er de Kindertelefoon waar zij via chat en/of een telefoongesprek hun hart kunnen luchten over spanningen thuis (en over andere onderwerpen).

Tips voor organisaties

Bied als organisatie of als wijkteam een uitlaatklep voor cliënten in crisismomenten door in wisseldienst bereikbaar te zijn, zodat je bereikbaar bent via telefoon, skype of chat.

Chat mogelijkheden voor slachtoffers en omstanders:

Meldcode en Veilig Thuis

Bij elke vorm van huiselijk geweld en kindermishandeling dien je als professional de meldcode te gebruiken. Als jouw zorgen over de veiligheid in een gezin toenemen, bel dan voor advies of een melding met Veilig Thuis. Het bij Veilig Thuis melden van vermoedens is met ingang van 1 januari 2019 noodzakelijk in alle gevallen waarbij sprake is van acute en/of structurele onveiligheid.
In geval van acuut gevaar bel je altijd de politie op 112.

Lees ook de tips van de Rijksoverheid:

Meer websites met handige informatie

Coronadossier

Dit artikel is onderdeel van een dossier waarin wij kennis verzamelen over het coronavirus. Heb jij een vraag die Movisie kan beantwoorden? Tips of noemenswaardige initiatieven? Stuur dan een e-mail naar Hans Alderliesten, h.alderliesten@movisie.nl.

Naar het dossier