Jonge mantelzorgers zijn in Nederland nog onvoldoende in beeld en krijgen onvoldoende ondersteuning, zo luidt de noodkreet van jonge mantelzorger Marjet Karssenberg op de landelijke kick-off op maandagochtend  in 3 juni Apeldoorn. Gevolgd door de oproep: maak beleid voor de jonge mantelzorgers samen met de jonge mantelzorgers zelf.

Staatssecretaris Blokhuis: ‘Ga in gesprek met lokale bestuurders’

Dat is een aanbod dat de aanwezige staatssecretaris Blokhuis graag met beide handen aangrijpt. Het pleidooi voor specifieke wet- en regelgeving voor jonge mantelzorgers krijgt bij hem niet direct gehoor. Bestaande wetgeving als de Wmo zou voldoende aanknopingspunten moeten bieden. Hij raadt dan ook vooral aan om met lokale bestuurders in gesprek te gaan, zij zijn diegenen die concreet aan de slag moeten.

Lokale initiatieven

Het platform voor jonge mantelzorgers Vanzelfsprekend?! in Den Bosch, dat ook tijdens de week van de mantelzorg flink van zich liet horen, is een mooi voorbeeld van een initiatief van jonge mantelzorgers zelf, gefaciliteerd door de gemeente. Dankzij dit platform staat het thema jonge mantelzorg hoog op de Bossche agenda. Op maandagavond trapten zij de week net als vorig jaar met een bewustwordingscampagne af, ontwikkeld door Jonge Mantelzorgers zelf en de 21 deelnemende gemeenten. Het thema is van de campagne is 24/7 zorgen. Op de avond brengt het platform op ludieke wijze jonge mantelzorgers onder de aandacht met raadspellen als ‘wie van de drie’ en een heuse carnavalskraker. Om vervolgens met alle betrokken partijen serieus het gesprek aan te gaan.

Meer bekendheid en begrip op middelbare scholen

De Jonge Mantelzorgvriendelijke vmbo-school Sprengeloo in Apeldoorn, heeft ook buiten deze speciale week oog voor jonge mantelzorgers. Prof. dr. Alice de Boer helpt ons uit de droom dat dit ook voor de rest van Nederland geldt. Vaak komen jonge mantelzorgers pas in beeld bij scholen als het water tot aan de lippen staat en er sprake is van uit de hand gelopen verzuim. Leraren zouden jonge mantelzorgers eerder moeten herkennen. Want, zoals de staatssecretaris benadrukt, in elke klas zitten maar liefst vijf jonge mantelzorgers die dat zelfs van elkaar vaak niet weten. In een enquête geven scholieren ook aan dat meer bekendheid en begrip belangrijk is. Zo vertelt een van de aanwezige jonge mantelzorgers dat op de basisschool leerkrachten, vriendjes en hun ouders je thuissituatie meestal wel kennen. 'In de overgang naar de middelbare school word je anoniem. Ergens is het dan fijn om niet meer de hele tijd ‘het zusje van’ te zijn, maar je stuit ook op veel onbegrip.'

'In de overgang naar de middelbare school word je anoniem'

Rhea Verheul, beleidsmedewerker van de Kinderombudsman, benadrukt op een symposium in Leiden later die week, eveneens het belang dat er op scholen meer aandacht komt. Jonge mantelzorgers denken zelf vaak nog heel lang dat hun situatie thuis normaal is.

Studerende JMZ’ers houden veel ballen in de lucht

Voor studerende jonge mantelzorgers is het jongleerwerk compleet, zo wordt duidelijk tijdens de bijeenkomst van het expertiselab studerende jonge mantelzorgers op VU in Amsterdam. Studie, eventueel op kamers, bijbaantje, studentenleven en de zorgsituatie thuis. Hoe krijg je het dan voor elkaar dat niet één of meerdere van de ballen op de grond valt?

Jonge Mantelzorger en influencer Viroen Soebedar behaalde onlangs zijn diploma bedrijfskunde. Hij vertelt tijdens de bijeenkomst in Den Bosch hoe zwaar het is om een studerende mantelzorger te zijn. Viroen zorgt hij voor zijn moeder die vier herseninfarcten heeft gehad, diabetespatiënt en nierpatiënt is. ‘Mijn studententijd zag er wel anders uit dan die van gemiddelde student.’

Professionele hulp

Een van de jonge mantelzorgers tijdens het rondetafelgesprek met de staatssecretaris op de kick-off in Apeldoorn vertelt dat het heel fijn was toen zijn mentor vroeg : ‘Heb je iemand voor wie je zorgt? Een van je ouders misschien of een broertje of zusje?’ Maar als er dan signalen zijn dat er extra ondersteuning nodig is om met de situatie om te kunnen gaan, moet de mentor wel door kunnen verwijzen naar een hulpverlener. Dat is nu soms lastig. Prof. dr. de Boer pleit voor een whole family approach. Dat is nodig, want op dit moment hebben professionals slechts enkele duizenden jonge mantelzorgers in beeld, terwijl 25% van onze jeugd is opgegroeid met een gezinslid dat langdurig ziek, gehandicapt of verslaafd is.

Op een symposium in Leiden is daarom veel aandacht voor de Kindcheck. ‘Het moet onderdeel worden van goed hulpverlenerschap dat bij ziekte, verslaving of een beperking van een volwassene geïnformeerd wordt naar eventuele kinderen’,  zo benadrukt Hester Diderich - de projectleider van de landelijke invoering van de Kindcheck. De jonge mantelzorgers waar de Kinderombudsvrouw mee gesproken heeft, hebben daar wel iets aan toe te voegen: praat ook met ons!

Oog voor diversiteit

Een jonge mantelzorger vertelt: ‘In ons gezin was heel veel hulp, voor zowel mijn moeder als mijn zus. Ik werd een beetje hulpmoe. En toch is het belangrijk dat ook jij zelf hulp krijgt. Mij heeft het lotgenotencontact via Vanzelfsprekend echter beter geholpen van de gesprekken met de psycholoog. Daar heb ik geleerd beter naar de situatie thuis te kijken: hoe gaat het eraan toe, hoe zit ik daarin?’ JMZ'er Karssenberg benadrukt in haar pleidooi: ‘Elke thuissituatie, elke jonge mantelzorger en elke behoefte aan ondersteuning is anders. De een gaat er onder gebukt dat zij zich teveel zorgen maakt over haar moeder, de ander moet leren dat hij niet alleen voor zijn broertje maar ook goed voor zichzelf mag zorgen. Oog voor die diversiteit is belangrijk.'