Het doel van de leerkring, georganiseerd door gemeente Amsterdam, is om van elkaar te leren. Deelnemers zijn actieve inwoners, ervaringsdeskundigen, medewerkers van het welzijnswerk, zorgorganisaties, woningcorporaties en betrokken ambtenaren uit diverse stadsdelen en gemeentelijke diensten. Het leren gebeurde aan de hand van twee inspirerende voorbeelden en aansluitend gesprekstafels. Movisie begeleidt deze twee projecten waarin het gaat om het creëren van zo’n ‘buurt voor iedereen’. We hebben het dan over het landen in de wijk van nieuwe bewoners en ondersteunen van kwetsbare bewoners bij het vinden van aansluiting in de buurt.

Oud West Thuis Best

Een van die projecten is Oud West Thuis Best. Dit project richt zich op alle nieuwe huurders die in de buurt een woning krijgen in de sociale huursector, ongeveer 100 per jaar. Bijna de helft daarvan komt via huisvesting bijzondere doelgroepen. Er zijn hier signalen opgevangen dat nieuwe bewoners uit de sociale huur het moeilijk vinden om hun weg te vinden in de wijk. Het buurtwerk gaat hier met woningcorporaties, vluchtelingenorganisaties, zorgpartners, team ED en Movisie mee aan de slag. ‘Een goed samenwerkingsverband creëren, de mensen om wie het gaat leren kennen en kijken wat we hen kunnen bieden’, aldus Montse Lloveras, buurtwerker vanuit ABC. Tot nu toe zijn ze uitgekomen op drie interventies:  

• Een welkomstpakket voor iedereen die in sociale huur in Oud west komt wonen met informatie over wat er in de buurt te doen is en een aantal bonnen voor gratis koffie, bioscoop, kapper met korting en dergelijke.  
• Vervolgens het aanbod van een welkomstgesprek met een buurtwerker en/of iemand van team ED, niet meteen maar na een paar maanden. Daarin gaat het over ervaringen en vragen op het vlak van meedoen in de buurt. Dat biedt ook de kans om te vragen wat iemand nog nodig heeft om ergens op af te stappen. Bijvoorbeeld een maatje. Waarom pas na een paar maanden? In het begin is iemand nog veel te druk met het opstarten in zijn nieuwe huis, is de ervaring. Maar het moet ook niet te lang duren, wordt in de zaal opgemerkt. Dan is het veranderingsmoment voorbij.
• Alle nieuwe buurtbewoners uitnodigen voor kennismaking, via een buurtborrel en/of een rondleiding door de buurt, waarbij ook ruimte is voor informele ontmoetingen met andere buurtbewoners.

Nieuw West Blomwijck

Wasilis Psathas, de buurtwerker, licht het project toe. ‘Veel bewoners in Nieuw West zijn kwetsbaar. De groep wordt groter en hoe bereiken we die? Wat zijn de wensen en behoeften in de wijk? Dat gaan we ontdekken in dit project. We zijn nu in de fase van netwerkvorming, voorbereiding en opstarten.’ In het project werken ABC, GGz InGeest, team ED en Movisie samen. Het project Blomwijck is gericht op de meest kwetsbare groepen in de ggz: hoe kunnen we die beter bereiken en hoe kunnen we ervoor zorgen dat wat er is beter aansluit bij hun behoeften.
Onlangs zijn ze gestart met maken van een vragenlijst voor mensen die bekend zijn bij de W in de Wijk, samen Werken aan Wijken waar Iedereen Welkom is. De hulpverleners gaan het eerste gesprek aan, maar betrekken daar snel de buurtwerker of een ervaringsdeskundige bij.

De bedoeling is om eerst met het FACT-team van InGeest te onderzoeken wat er nodig is bij de mensen uit Blomwijck die bij hen cliënt zijn, en te kijken of je daar beter op kunt inspelen met wat er in de buurt is, om daarna ook uit te breiden naar cliënten van andere zorgorganisaties en naar een groter gebied.

De grote vraag in deze fase is bij allebei: wat is er nodig om mensen mee te laten doen, naar buiten te laten komen? Is er een gezamenlijke ambitie waar iedereen echt voor wil en kan gaan? ‘Ik heb behoefte aan visie, wat willen we met elkaar voor elkaar krijgen?’

De buurt voor iedereen: wat werkt?

Anne-Marie van Bergen, senior adviseur Thuis in Wijk, reflecteerde op deze voorbeelden op basis van een overzichtsartikel dat bij Movisie in de maak is over wat landelijk bekend is. Welke vragen kunnen wijkprofessionals beantwoorden voor zichzelf en met elkaar als ze zich willen inzetten voor een buurt voor iedereen.

‘In het verleden zagen we dat ziekte overheerst in het leven een persoon, maar eigenlijk is de ziekte maar een klein onderdeel. Er is ruimte nodig voor eigen regie, voor ontmoeting en ontplooiing. Wie zelf aan het stuur zit, is gemotiveerder om op het gaspedaal te duwen. Maar uiteindelijk heeft dit vraagstuk geen kant en klaar antwoord, dat ontwikkelen we samen. We moeten dus samen aan de slag.’
 
Bekijk de presentatie van Anne-Marie

Gesprekstafels

Tenslotte gingen de deelnemers verdeeld over drie groepen aan de slag met een fictieve casus ‘De Voorpampusbuurt’. Er bleek tussen de verschillende groepen verrassend veel overlap te zijn in de ideeën over de aanpak.

Conclusies

• Verwacht niet dat mensen die nieuw komen zelf steeds de eerste stap doen, maar heet ze actief welkom. Betrek hier sleutelfiguren uit de buurt bij.
• Begin niet met vragen, maar met brengen: een welkomstpakket, een welkomstkaartje.
• Menselijke maat: begin klein met organiseren. Bijvoorbeeld inwoners die in eigen portiek een nieuwe buur welkom heten, met een welkomstpakket. Maak eventueel voorgedrukte ‘welkomstkaartjes’ die de buren bij nieuwe inwoners in het postvak kunnen leggen.
• Het feit dat niet alle organisaties gebiedsgericht georganiseerd zijn, kan een belemmering vormen. Vraag aan de gemeente is om dit met de organisaties op te pakken.
• Maak gebruik van openbare ontmoetingsplekken en nodig mensen daar ook uit, bijvoorbeeld een gratis kopje koffie bij het huis van de buurt, de bieb, de supermarkt, een kerk.
• Houd het laagdrempelig. Ontzorg mensen met alles wat met bureaucratie te maken heeft. Als iemand als inwoner actief wordt, dan moet je dat als professional steunen en faciliteren, niet te gemakkelijk vragen om nog een extra actie omdat dat beter past bij je eigen administratie en werkproces. Werk op die manier aan partnerschap tussen professionals en actieve inwoners.
• Dat geldt ook voor de gemeente: Maak het aanvragen van een buurtinitiatief gemakkelijk bijvoorbeeld. Geen ingewikkelde subsidieaanvraag met een formulier voor een aanvraag van kleine bedragen, gewoon een klein mailtje of telefoontje zou genoeg moeten zijn, en geef mensen dan de kans om het ook cash af te rekenen (als iemand een uitkering heeft, is een bijschrijving op de bankrekening onmiddellijk een bron van veel administratieve rompslomp, met zelfs het risico op een korting). In Oud West heeft men via ABC deze mogelijkheid ingebouwd voor kleinschalige burgerinitiatieven.
• Zichtbaarheid en continuïteit in de activiteiten zijn belangrijk, niet éénmalig, maar regelmatig iets organiseren waar nieuwe inwoners voor uitgenodigd worden en waar ze anderen kunnen ontmoeten (een buurtborrel of -lunch bijvoorbeeld).
• Hands-on: gewoon doen!

Wat heeft het de deelnemers opgeleverd?   

• ‘Wat het mij heeft opgeleverd, is dat het concreter wordt.’ - Youssef el Mourabet, streetcornerworker bij Stichting de Volksbond  
• ‘Het is belangrijk om de contacten weer te leggen en te kijken waar we nu staan.’ - Peter van Maaren, actieve bewoner De Pijp/Diamantbuurt
• ‘Als we verandering willen moeten we daar ook andere mensen bij betrekken, dus niet alleen met de usual suspects aan tafel zitten’ - Wasilis Psathas, buurtwerker Nieuw West
• ‘Het is waardevol om het gesprek aan te gaan, we kunnen hier niet alles oplossen. Er kan bijna een soort denktank ontstaan.’ - Lian Doodeman, beleidsrealisator Zelfstandig Wonen
• ‘Ik heb veel leerpunten gehoord voor de gemeenten’ - Sandre Douma en Kirsten Simhoffer, gemeente Amsterdam.