Wat houdt deze aanpak in?

‘We zien bij gezinnen waar geweld voorkomt meerdere dingen misgaan. Zo stopt het geweld in 60% van de gezinnen niet, ondanks allerlei interventies. Hulpverleners werken langs elkaar heen, overleggen onderling vaak wel, maar stemmen hun aanbod niet op elkaar af en het gezin ervaart geen samenhang in het aanbod. De multidisciplinaire aanpak (MDA++) behelst een gezamenlijke analyse en aanpak van hulpverlening, zorg, politie en justitie. Per casus wordt het MDA++ team samengesteld, met professionals uit verschillende instanties. Met een vaste contactpersoon voor het hele gezin (en de eventuele ex-partner), die uitlegt wat er gebeurt, die alle hulp organiseert en op elkaar afstemt. Dit alles volgens het uitgangspunt 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur. Een belangrijk accent bij deze aanpak is dat gezinsleden vanaf het eerste moment meepraten over de aanpak.

MDA++ betekent ook dat een slachtoffer van acuut ernstig (seksueel) geweld medisch en forensisch onderzoek, zorg en hulp op één plek krijgt en eveneens een vaste contactpersoon, de casusregisseur. Waarom deze aanpak nodig is? Om de vicieuze cirkel van geweld die van generatie op generatie voortduurt te doorbreken en het aantal slachtoffers te verminderen.’

Het uitgangspunt: één gezin, één plan, één regisseur.

Voor wie is de MDA++?

‘Deze specialistische multidisciplinaire aanpak kent twee onderdelen: acuut, ernstig geweld en structurele onveiligheid. Bij de eerste groep gaat het bijv. om kinderen die seksueel zijn misbruikt of ernstig mishandeld en om slachtoffers van verkrachting en/of huiselijk geweld met ernstig lichamelijk letsel. Bij structureel ernstige onveiligheid betreft het gezinnen waar kinderen in voortdurende onveiligheid opgroeien, huishoudens waar voortdurend ernstige en complexe vormen van geweld aan de orde zijn (o.a. intiem terrorisme). Ook bij ernstige en escalerende stalking; ernstig eergerelateerd geweld met de dreiging van escalatie en bij ernstige vormen van ouderenmishandeling is de inzet van een MDA++ team geïndiceerd.

Een aantal regio’s is al op weg naar een MDA++. Wat zijn hun ervaringen?

‘De ervaringen van deze voorlopers zijn positief. De Centra Seksueel Geweld en de Family Justice Centers hebben bijvoorbeeld veel expertise opgebouwd met multidisciplinaire samenwerking tussen de het veiligheids-, het medische en sociale domein. Die integrale aanpak wordt sterk als een verbetering ervaren. De inzet van een casusregisseur die onderdeel is van een MDA team en het hulpaanbod op elkaar afstemt, wordt zeer positief ervaren door zowel cliënten als professionals.

In de zomer hebben we de balans opgemaakt in de Veilig Thuis regio’s. Wat opvalt zijn de vele verschillende werkwijzen en het ontbreken van de integrale aanpak gericht op alle geweldsvormen (zie kader, red.). Zo legt een aantal regio’s de nadruk op de aanpak van kindermishandeling met bijv. Multidisciplinaire Centra Kindermishandeling, anderen leggen het accent op huiselijk geweld en werken bijv. met een Interventieteam Huiselijk Geweld. De volgende stap voor de voorlopers is de integrale aanpak van alle geweldsvormen zodat we kunnen spreken van een MDA++.’

Welke rol heeft Veilig Thuis in de infrastructuur?

‘Veilig Thuis is de spil in de toeleiding naar de MDA++. De meeste meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling komen bij hen terecht. Als uit hun Triage blijkt dat er sprake is van een acuut gevaarlijke of een structureel onveilige situatie zal Veilig Thuis de casus inbrengen in het overleg MDA++. Daar bekijkt het MDA-team welke interventies er vanuit hulpverlening en welke vanuit Justitie nodig zijn. Veilig Thuis speelt ook een rol in de monitoring na afloop van het hulpverleningstraject en kan opnieuw het MDA++ inschakelen als het slachtoffer of gezin vastloopt.’

Wat gaat er voor de professional in het wijkteam veranderen?

‘De wijkprofessionals krijgen minder zorgen over de ernstige, terugkerende geweldsproblemen die zij signaleren in gezinnen. Een wijkteam kan straks slachtoffers van acuut geweld verwijzen naar MDA++ Acuut, of bij herhaald geweld naar het MDA++Structureel. Het MDA++ team zal het wijkteam betrekken bij het hulpplan, bijvoorbeeld bij schuldhulpverlening, regelen van naschoolse opvang of het inzetten van vrijwilligers. En niet nieuw, maar wel heel belangrijk: na afloop van een hulptraject kan de professional een rol vervullen bij de nazorg en een oogje in het zeil houden. Om een casus tijdig te kunnen opschalen en goede nazorg te kunnen bieden hebben de wijkteams echter wel meer scholing op deze problematiek nodig.’

De wethouders hebben hun ‘go’ gegeven. Wat betekent dit voor gemeenten?

‘Het is geweldig goed nieuws dat de wethouders hebben ingestemd met de voorstellen van het VNG-programma. Gemeenten hebben nu zicht op een manier waarop zij hun burgers die slachtoffer worden van ernstig geweld een betere opvang en begeleiding kunnen bieden. Maar ze moeten het nog wel gaan doen. Gemeenten kunnen het voortouw nemen voor het realiseren van een MDA++ door een procesregisseur aan te stellen, die de bestuurlijke afstemming tussen de gemeente(n) en de betrokken instellingen op zich neemt en de voorwaarden voor een MDA++ waarborgt. Om MDA++ te laten slagen is het verstandig om een bevlogen inhoudelijk deskundige als trekker aan te stellen, bij voorkeur uit een van de instellingen. Ook om te bevorderen dat instellingen een gezamenlijke visie, doelen en randvoorwaarden formuleren en samen een stappenplan opstellen, wat de basis vormt voor het werk van het MDA++ team.

De risico’s op escalatie van huiselijk geweld met zeer ernstige of zelfs dodelijke afloop zullen nooit helemaal weg zijn, maar kunnen wel worden verkleind door de meer adequate ingrepen. Dat is vooral voor de slachtoffers en betrokkenen van belang, maar ook voor professionals die de (vaak) multiprobleem gezinnen meer perspectief op verbetering kunnen bieden’.