Het idee voor de cursus ontstond in 2015. Edwin Boezeman, een van de ontwikkelaars: ‘We merkten hier bij het AMC dat veel mensen die mantelzorg combineren met werk dat als stressvol kunnen ervaren. Enerzijds zijn ze belast met mantelzorg en anderzijds hun werk, en daarnaast hebben ze ook nog hun sociaal leven. Er komt eigenlijk een rol bij, naast de rollen die ze al hadden. Voor veel speelt de vraag hoe je al deze rollen goed kunt combineren.’ Ook zagen Boezeman en zijn collega’s onwetendheid over hoe de mantelzorgtaken uitgevoerd moeten worden. ‘Uit de organisatiepsychologie weten we dat mensen stress ervaren als ze niet weten hoe ze een taak kunnen aanpakken. Dat zien we ook bij werkende mantelzorgers.’

Naar de databank Effectieve sociale interventies

Twee componenten

De zelfhulpcursus, online als pdf-bestand te downloaden, gaat dan ook in op twee componenten. Hoe kun je je mantelzorgtaken invulling geven en hoe combineer je mantelzorg met werk en het sociaal-persoonlijk leven? ‘Allereerst helpt de cursus om een beeld te krijgen van je mantelzorgtaken’, legt Boezeman uit. ‘Wat houdt het in? Wat wordt er van mij verwacht? Wat weet ik al? Hoe kan ik gaten in mijn kennis opvullen? Als mensen een mentaal beeld hebben van die extra rol, dan wordt het ook wat tastbaarder en kunnen ze ernaar handelen. Ook staan er in dit deel tips over hoe je jezelf een mentale oppepper kunt geven als de mantelzorg even te zwaar wordt. Of wat je kunt doen als communicatie met degene die je verzorgt moeilijker verloopt.’ Het andere deel van de cursus gaat specifiek over de combinatie tussen mantelzorg en werk. ‘Hierin gaat het over de mogelijkheden die er zijn op je werk om taken beter te combineren. Welke verlofregelingen zijn er bijvoorbeeld? Maar ook staan er tips en adviezen in om mantelzorg bespreekbaar te maken. Zo kun je begrip kweken en kunnen collega’s je steunen.’

Hoe kun je je mantelzorgtaken invulling geven en hoe combineer je mantelzorg met werk en het sociaal-persoonlijk leven?

Minder stress

De cursus blijkt effectief: deelnemers meldden dat ze na twee maanden minder stress hadden. Ook kwam uit interviews met deelnemers naar voren dat de cursus het bewustzijn over de rol als mantelzorger vergroot, deelnemers de mantelzorg efficiënter aanpakken en makkelijker taken uit handen geven. Boezeman: ‘Voor een enkeling bleek de cursus echter te confronterend. Je moet toch je eigen situatie onder ogen komen. Ook had er iemand te weinig tijd. Maar voor de meesten geldt dat hun stressklachten verminderen.’

Het succes zit volgens Boezeman onder andere in de laagdrempeligheid van de cursus. ‘Je kunt de pdf gratis, zonder registratie downloaden of printen en zelf kiezen wanneer en met welke opdrachten je aan de slag gaat. Dat kan ook elke dag 10 minuten zijn. De meeste mantelzorgers zitten al heel vol en hebben niet de gelegenheid of energie om een training op locatie te volgen. Daarom hebben we bewust voor deze vorm en opzet gekozen. Met tips, beschrijvingen en korte opdrachten, die je stapsgewijs kunt doen, zodat je er op een rustig moment mee aan de slag kunt. In bed of in de wachtkamer van de huisarts als je mee bent als mantelzorger.’

Goed onderbouwd

‘In de toekomst willen we kijken of we een combinatie kunnen gaan bieden van deze zelfhulpcursus met cursussen in groepsverband en met begeleiding. Er zijn natuurlijk ook altijd mensen die dat prettiger vinden. Dat zou bijvoorbeeld kunnen via steunpunten mantelzorg.’ Ook een Engelstalige versie staat nog op het verlanglijstje. ‘Ook buiten Nederland zijn er mantelzorgers die met deze problematiek te maken hebben. Het zou geweldig zijn als we die ook kunnen bedienen.’ Maar vooralsnog is hij vooral blij met de erkenning die de training nu heeft gekregen. ‘We zijn er superblij mee dat een onafhankelijke commissie onze cursus goed onderbouwd vindt. Dat is fijn voor onszelf, maar vooral omdat we hiermee de bekendheid van de training weer kunnen vergroten en zo hopelijk nog meer mensen kunnen helpen.’

De zelfhulpcursus Werk en Mantelzorg is in 2015 ontwikkeld door Edwin Boezeman, Karen Nieuwenhuijsen en Judith Sluiter van het Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid van het Amsterdam UMC, locatie AMC en mede mogelijk gemaakt door financiering van Instituut GAK.