De Zelfredzaamheid-Matrix: hoe werkt het?
De Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM) is een instrument dat de zelfredzaamheid meet op verschillende domeinen. Denk aan inkomen, dagbesteding of werk, huisvesting, gezinsrelaties, geestelijke gezondheid, fysieke gezondheid, verslaving, sociaal netwerk, maatschappelijke participatie en contact met justitie. Hoe pas je deze toe? Lees het voorbeeld van Patrick.
Patrick (19) is gestopt met het ROC, werkt op afroep als dj en slaapt meestal bij een van zijn vrienden. Officieel woont hij bij zijn moeder, ‘maar daar is hij nooit’. Hij heeft schulden, is niet verzekerd en blowt veel. Hij wil hulp ‘om zijn leven op de rails te krijgen’. Zo komt hij bij Maaike, een medewerker van het sociaal wijkteam, terecht.
Start
Bij de start kunnen Maaike en Patrick de zelfredzaamheidsmatrix gebruiken om samen te kijken waar hij nu zit en welke problemen hij het eerst wil aanpakken. Ze omcirkelen samen de hokjes die het beste passen bij de situatie van Patrick en schrijven erbij hoe zijn situatie er op dat moment uitziet. Dan maken ze een keus met welke ‘cirkel’ (dat wil zeggen: leefgebied) ze aan de slag gaan. Ze gaan bijvoorbeeld op verzoek van Patrick eerst werken aan de schulden en het vinden van een wat vastere woonplek.
Meer eigenaarschap bij de cliënt?
Dat werkt vooral als je als professional zoveel mogelijk uitgaat van de eigen regie van de cliënt. Wat vindt hij belangrijk en wat wil hij graag? Met welke mensen heeft hij regelmatig contact? Gebruik hierbij QueZ: een handige lijst met vragen die je kunnen helpen bij het gesprek met je cliënten.
Stappen gemaakt?
Na drie maanden nemen Maaike en Patrick de matrix er weer bij en kunnen dan vaststellen dat Patrick bij wonen én inkomen een stap heeft gemaakt. Door hier eerder ingevulde matrix bij te nemen, is het ook voor Patrick zelf in één oogopslag duidelijk: hij is bij alle twee de leefgebieden een hokje opgeschoven. Zijn schulden zijn in kaart gebracht en er komen geen nieuwe meer bij. En hij heeft een vaste kamer bij de ouders van een vriend, waar hij nu ook officieel ingeschreven staat. En hoewel er geen stap voor was gepland, is er ook op een derde leefgebied een stap gezet. Omdat Patrick zich minder beroerd voelt, is hij ook minder gaan blowen. Met het omcirkelen van de nieuwe hokjes (bijvoorbeeld in een andere kleur) zijn zowel de stappen vooruit als de nieuwe uitgangssituatie vastgelegd.
Eigenaarschap
Ze kiezen er voor de volgende drie maanden een nieuwe stap bij, nu in het domein dagbesteding en werk. Patrick wil met ingang van het nieuwe schooljaar, via de contacten die hij al heeft, een echte baan zoeken in de horeca. Deze wil hij combineren met een beroepsbegeleidende leerweg. Door te werken met de matrix wordt het traject en de bereikte resultaten voor Patrick veel duidelijker. Door met Patrick te bespreken wat het eerst aangepakt moet worden en hem daarin de keuze te laten maken, wordt hij zelf meer eigenaar van de richting en de aanpak van zijn problemen.
Over de Zelfredzaamheid-matrix
Dit instrument kun je gebruiken in verschillende fases van de hulpverlening: intake-, voortgangs- en uitstroomgesprek. Om zo samen een beeld te krijgen van de zelfredzaamheid op alle of op de relevante levensdomeinen. Samen met de cliënt loop je de relevante domeinen langs en bespreek je welke omschrijving het beste bij zijn huidige situatie past. Wanneer je in de loop van de hulpverlening de matrix opnieuw invult, kun je inzicht krijgen in de vooruitgang die is geboekt. Met name bij mensen met multi-problematiek blijkt het een goed hulpmiddel om hen meer te betrekken bij de invulling van het hulpverleningstraject. Lees meer op de website van de zelfredzaamheid-matrix.
Gratis online minicursus: Werken vanuit eigen regie
Met eigen regie maken cliënten meer gebruik van hun eigen kracht en sociaal netwerk. Hoe kun je eigen regie bevorderen in de dagelijkse praktijk? Volg deze gratis online cursus voor wijkteams, uitvoerende professionals in het sociaal domein en andere geïnteresseerden.
