Wat is een regenboogzebrapad?

Regenboogzebrapaden zijn er in verschillende soorten en maten. Er zijn regenboogzebrapaden die een verkeersfunctie vervullen. Dat zijn regenboogzebrapaden met witte strepen en een voetgangersbord. Ook bestaan er regenboog-voetgangersoversteekplaatsen die geregeld worden door verkeerslichten. Sommige gemeenten hebben regenboogpaden. Dat zijn plekken waar de regenboogvlag op een ondergrond is geschilderd zonder een verkeersfunctie. Een voorbeeld hiervan is het regenboogpad in de gemeente Groningen bij de Ubbo Emmiussingel.

Regenboogzebrapaden kunnen verschillen in kleur. Er zijn paden die de kleuren van de klassieke regenboogvlag aanhouden: rood, oranje, geel, groen, blauw en paars. Maar er zijn ook paden die de kleuren van de Intersekse Progress Pridevlag gebruiken. De gemeente Utrecht heeft haar regenboogoversteekplaats in 2023 geüpdatet naar de kleuren van deze vlag. Zo is er een gele punt met paarse cirkel toegevoegd als verwijzing naar intersekse personen. Daarachter staan de kleuren wit, roze en blauw voor de transgemeenschap en bruin en zwart om aandacht te vragen voor lhbtiqa+ personen van kleur.

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Wat is het belang van een regenboogzebrapad?

Een regenboogzebrapad draagt bij aan het vergroten van de bekendheid en acceptatie van seksuele-, sekse- en genderdiversiteit. Met de aanleg van een regenboogzebrapad draag je als gemeente uit dat je regenboogbeleid voert. Uit eerder straatonderzoek van Movisie blijkt dat veel voetgangers het belang van een regenboogzebrapad herkennen en begrijpen.

Niet alleen het regenboogzebrapad zelf, maar ook de specifieke locatie kan van grote betekenis zijn. Zo ligt er in Almere niet alleen een regenboogzebrapad, maar ook een trangenderzebrapad. Het zebrapad ligt bij het Flevoziekenhuis waar genderbevestigende operaties plaatsvinden. Het is het eerste transgenderzebapad van Europa, geschilderd in de kleuren van de transvlag: blauw, roze en wit.

Daarnaast kan een regenboogzebrapad bijdragen aan de ervaren steun van de lokale lhbtiqa+ gemeenschap. ‘Het regenboogzebrapad is een symbool voor de veelkleurigheid van Apeldoorn, waar de lhbtiqa+ gemeenschap onderdeel van is. Maar ook mensen met een beperking en mensen die zich in hun eigen land niet veilig voelen. Het regenboogzebrapad is zo het pad van de hoop. Het laat zien dat het geaccepteerd is dat twee mannen en twee vrouwen hand-in-hand lopen en dat racisme de wereld uit geholpen moet worden. Met het regenboogzebrapad laat de gemeente aan ons zien dat ze niet alleen een regenbooggemeente op papier is, maar het ook echt serieus oppakt’, aldus Paul Brommet, een van de oprichters van Pride055.

Hoe verbind je regenboogobjecten aan je lokale lhbtiqa+ beleid?

Een regenboogzebrapad is een goed begin om de acceptatie en bekendheid van de lhbtiqa+ gemeenschap te vergroten. Maar regenboogzebrapaden en andere regenboogobjecten komen het best tot hun recht in een breder lhbtiqa+ beleid. Ook is het goed om de lokale lhbtiqa+ gemeenschap te betrekken bij de totstandkoming van regenboogobjecten. De gemeente Groningen heeft dit bij hun regenboogpad goed aangepakt. De gemeente heeft samen met het lokale COC gekozen voor een regenboogpad bij de Ubbo Emmiussingel. ‘Vanaf daar loop en fiets je de stad in. Het is een centraal punt vlakbij het Groninger Museum en het station. Veel mensen van binnen en buiten de stad komen hierlangs. Daarom hebben we gekozen voor deze zichtbare plek’, zo licht beleidsadviseur Lieuwe Rozema van de gemeente Groningen toe. De locatie sluit aan op een lang bestaande pijler van het Groningse Regenboogbeleid. ‘Toen we op Roze Zaterdag 2011 aan het COC vroegen naar de belangrijkste thema’s van ons regenboogbeleid, kwam zichtbaarheid sterk naar voren’, aldus Rozema. Twee wethouders hebben het regenboogpad vervolgens feestelijk geopend op Coming Out Day. Een mooie manier om als gemeente de norm uit te dragen dat je achter je lokale lhbtiqa+ gemeenschap staat.

Op welke praktische zaken moet je als gemeente letten bij het aanleggen van een regenboogzebrapad?

Regenboogzebrapaden liggen op verschillende plekken door heel Nederland. Maar hoe zorg je ervoor dat de regenboog langdurig mooi blijft? Hierbij een aantal praktische tips en overwegingen:

• Ondergrond en materiaal regenboogzebrapad: het gebruik van wegenverf kent nadelen. De verf hecht soms slecht en kan door weersomstandigheden snel slijten. Ook voldoet wegenverf niet altijd aan de eisen voor een weg in de openbare ruimte, zoals stroefheid, geluidsreductie en waterbergend vermogen. Een epoxy coating voldoet wel aan deze eisen. Epoxy is een laag van 4mm die op alle ondergronden kan worden aangebracht en weersbestendig is. Ook voldoet epoxy aan de functionele eisen voor toepassing in de openbare ruimte. Je kunt ook kiezen voor thermoplast. Dat is het materiaal waar veelal (weg)markeringen in de openbare ruimte van gemaakt zijn.  Voor alle materialen is het belangrijk dat de ondergrond goed schoon en droog is voordat de regenboog wordt aangebracht.
• Beschermlagen: een slijtvaste laag verlengt de levensduur van een regenboogzebrapad en een ruwe toplaag voorkomt uitglijden. Meestal wordt hiervoor een combinatie van fijn glas en ander materiaal gebruikt.
• Kleuren verf: leveranciers en markeerbedrijven gebruiken vaak standaardkleurcodes voor regenboogkleuren bij zowel wegenverf, thermoplast en epoxy.
• Onderhoud: de ondergrond, afmetingen, weersomstandigheden en het weggebruik van het regenboogzebrapad zijn van invloed op hoelang het mooi blijft. Regenboogzebrapaden die met wegenverf zijn aangelegd moeten iedere 1 à 2 jaar opnieuw geverfd worden. Regenboogzebrapaden van termpoplast gaan zo’n 3 tot 5 jaar mee. Een regenboogzebrapad van epoxy coating heeft zo’n 10 jaar geen groot onderhoud meer nodig.
• Betrekken gemeentelijke diensten: regenboogzebrapaden van wegenverf of thermoplast kunnen vaak door de gemeente zelf worden aangelegd. Dit gaat meestal via de dienst beheer en onderhoud. Voor een regenboogzebrapad van epoxycoating moet vaak een specialistisch markeerbedrijf worden ingehuurd. 

Op welke veiligheidszaken moet je als gemeente letten bij het aanleggen van een regenboogzebrapad?

Om geldig te zijn als zebrapad in het verkeer, moet je voldoen aan de Uitvoeringsvoorschriften BABW inzake verkeerstekens. Dit zijn de belangrijkste voorwaarden:

• De strepen van het zebrapad moeten wit zijn en dwars op de weg liggen
• De witte strepen moeten minimaal 4 meter breed zijn en de afstand tussen de strepen moet tussen de 40 en 60 centimeter zijn.
• Als het zebrapad niet geregeld is door verkeerslichten, dan moet er een blauw verkeersbord met een voetganger op geplaatst worden (een L2-bord).

Wanneer de kleuren van de regenboogvlag om de verplichte witte strepen van het zebrapad heen worden gelegd, is een regenboogzebrapad geldig volgens de wet. Zoals dit regenboogzebrapad in Apeldoorn. Wanneer een regenboog-voetgangersoversteekplaats door verkeerslichten wordt geregeld, is het niet verplicht om daar ook nog witte strepen op aan te brengen. Alsnog kunnen regenboogzebrapaden soms voor onduidelijkheid in het verkeer zorgen. Daarom kiezen sommige gemeenten ervoor om een regenboogpad zonder verkeersfunctie aan te leggen.

Zijn er naast regenboogzebrapaden ook nog andere manieren om in de openbare ruimte aandacht te vragen voor seksuele, sekse- en genderdiversiteit?

Zeker. Bij station Zwolle staat een Regenboogboog, een kunstwerk van zes hoge bogen in de kleuren van de klassieke pridevlag. Ook plaatsen steeds meer gemeenten regenboogbankjes, zoals Groningen deed ter ere van Roze Zaterdag in 2024. Voor de plaatsing van de acht bankjes ging de gemeente in gesprek met bewonersorganisaties in de wijk. ’We zijn samen gaan kijken naar een goede plek voor de bankjes. Ook werd uitgelegd dat de wijken zelf mogen bepalen of en hoe zij iets willen organiseren voor de onthulling van de bankjes’ aldus Lieuwe Rozema. Dit is een goed voorbeeld van hoe je als gemeente inwoners betrekt bij de totstandkoming van je lokale lhbtiqa+ beleid. Ook hier verbindt de gemeente Groningen haar regenboogobjecten goed aan hun regenboogbeleid. Ieder bankje heeft een QR-code die linkt naar een persoonlijk verhaal van een Groningse lhbtiqa+ inwoner. Een aantal bankjes is ook opgenomen in de Roze Stadswandeling. In die wandeling loop je door de binnenstad van Groningen naar plekken met een speciale link met de lhbtiqa+ gemeenschap.

Foto's: Amber Witsenburg