‘Zie de mantelzorger als HEKS’

Ivonne Berkes zorgde 12 jaar voor haar vader. Eerst deed ze dat vanuit haar eigen huis, later trok ze bij hem in. Het was een intensieve periode, waarin Ivonne wel eens tegen de grenzen van haar kunnen aanliep. Inmiddels geeft ze namens MantelzorgNL voorlichting aan andere mantelzorgers en beroepskrachten. Haar belangrijkste boodschap voor deze laatste groep: ‘Zie de mantelzorger als HEKS.’

De zorg voor haar vader vergde veel. Niet in de laatste plaats door, zoals ze zelf zegt, de persoonlijkheid en verwachtingen van haar vader. ‘Hij wilde dat ik er altijd was en accepteerde vrijwel geen zorg van anderen. Als ik een vakantie had geboekt, wist hij het zo te spelen dat ik moest afzeggen. Dan werd hij ziek. Nu heb ik door dat hij dat eigenlijk deed uit angst. Angst om mij te verliezen, angst voor vreemden. Toen zag ik dat niet altijd. Dat heeft onze relatie wel eens onder druk gezet.’

'Ik ben als mantelzorger regelmatig overbelast geweest'

Het mantelzorgen had voor Ivonne veel impact op haar privéleven. Ze verhuisde naar het huis van haar vader, veranderde van werk, omdat dat een kortere reistijd opleverde, haar sociale leven werd beperkter. ‘Het waren allemaal wel bewuste keuzes, maar je weet niet altijd hoe iets uitpakt. Achteraf had ik bijvoorbeeld nooit van baan moeten wisselen, maar op dat moment leek minder reistijd mij een heel goede oplossing. Dat ik mijn oude werk zou gaan missen, realiseerde ik me toen niet.’

Netwerk

‘Ik ben als mantelzorger regelmatig overbelast geweest. Ik kreeg lichamelijke klachten, zoals een stijve nek en hoofdpijn. Ook zag ik dingen over het hoofd. Zo hebben we het financieel niet goed gedaan. Dat heb ik veel te laat gezien.’ Door steun van haar netwerk kon ze het zorgen toch volhouden. ‘Vrienden en vriendinnen zeiden dan bijvoorbeeld dat ik niet meer zo leuk was. Dat ik er misschien even tussenuit moest gaan. Natuurlijk kon dat dan niet altijd, maar weten dat je een netwerk hebt, waar je op terug kunt vallen, doet heel veel. Het vertrouwen dat er mensen zijn als het niet meer gaat. Dat gevoel helpt.’

'Het gaat om oprecht contact en oprechte interesse'

Goed bedoeld

De zorg voor haar vader bracht haar ook in contact met veel zorgverleners. Van thuiszorg tot geriater en van huisarts tot welzijnswerker. Regelmatig had ze het gevoel dat die haar niet echt zagen. ‘Veel hulpverleners bespraken dingen met mijn vader. Hun voorstellen kostten vaak geld. Zo was er eens een casemanager die vond dat mijn vader allerlei voorzieningen in huis moest hebben. Die vielen niet onder de verzekering. Mijn vader was dementerend, dus hij had geen idee. Het was goed bedoeld, maar het hielp ons niet. Of ze gingen me betuttelen of gaven adviezen waarmee ik niets kon, omdat ze geen idee hadden hoe mijn vader was.’

Samenwerkingspartner

Daarom is haar belangrijkste boodschap aan hulpverleners in zorg en welzijn: Zie de mantelzorger als HEKS. Ivonne: ‘Daarbij staat heks voor Hulpvaardige, Echt betrokken, Krachtige Samenwerkingspartner. En niet voor Hulpbehoevende, Enorm belaste, Kattige Stoorzender, wat ook nog wel eens gebeurt. Als je heks op de positieve manier uitlegt en de mantelzorger ziet als samenwerkingspartner, kun je echt iets voor elkaar betekenen. En samenwerken betekent niet overladen met adviezen en voorzieningen of het afvinken van een lijstje met gespreksonderwerpen. Het gaat om oprecht contact en oprechte interesse. Alleen als je zo het gesprek met elkaar aangaat, kom je er samen uit. Dan ook ontstaat er ruimte om bijvoorbeeld het gesprek aan te gaan over overbelasting. Want pas als je iemand vertrouwt, durf je dat te benoemen.’