In welke beroepspraktijk spelen seksualiteit en intimiteit een rol? 

‘Er zijn verschillende beroepspraktijken waarin dit kan spelen. Je kunt ermee te maken krijgen als begeleider van groepen, als er tussen groepsleden onderling verlangens naar intimiteit en seksualiteit ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat er tussen een professional en een cliënt verlangens ontstaan. Deze verlangens kunnen éénzijdig zijn of van twee kanten komen. In alle gevallen is de professional degene die er verantwoordelijk voor is.

Een heel ander voorbeeld is als een cliënt worstelt met bepaalde problemen, zoals relatieproblemen of seksueel misbruik. Als de cliënt het lastig vindt om dit naar voren te brengen, zal de professional het initiatief moeten nemen om het onderwerp bespreekbaar te maken en op respectvolle én doortastende manier door te vragen.’

Waarom hebben veel professionals in zorg en welzijn hier moeite mee?

‘Sommige professionals zijn bang dat het bespreken van seksualiteit en intimiteit gevoelens losmaakt bij cliënten of bij zichzelf. Ze hebben het niet geleerd in hun opleiding of er is te weinig aandacht voor geweest. Ze vinden het te spannend of ze denken dat de cliënt het te spannend vindt. Het kan ook dat ze (ten onrechte) denken dat ze daarvoor eerst een vertrouwensband moeten hebben met hun cliënt. Juist door het onderwerp op een ongedwongen manier met hun cliënt te bespreken, creëren ze vertrouwen. Zo laten ze zien dat zo’n intiem onderwerp veilig is bij hen.'

Zoek een maatje, aandachtsfunctionaris of een supervisor.

Hoe kun je een professionele beroepshouding ontwikkelen?

‘Je beroepshouding vorm je in de eerste plaats door te snappen wat overdrachtsgevoelens en tegenoverdrachtsgevoelens zijn en hoe die kunnen ontstaan. Je moet ook snappen wat de gevolgen zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik. Daarnaast is het een kwestie van héél veel oefenen en zo jezelf de vaardigheden eigen maken. Bijvoorbeeld met een maatje, een aandachtsfunctionaris of een supervisor.’ 

Wat is een goede aanpak als het gaat om slachtoffers van seksueel misbruik?

‘Voor deze groep is het belangrijk om te weten wat de langetermijngevolgen zijn van seksueel misbruik. Dan kun je misbruik signaleren en op een respectvolle en toch doortastende manier bespreekbaar maken. Het is belangrijk om je cliënt deels de regie in handen te geven, door keuzes aan haar of hem voor te leggen. Bijvoorbeeld door te vragen wat zij of hij nodig heeft van jou of van een andere hulpverlener. Verder is het belangrijk om:

• voorlichting te geven over het verband tussen klachten en seksueel misbruik;
• te weten hoe dissociatie zich kan uiten in gedrag; 
• alert te zijn op jouw gedrag dat herbelevingen of dissociatie kan ontlokken;
• te snappen dat cliënten daardoor soms heel erg boos op je kunnen worden om kleine dingen.

Je moet dus een lange adem hebben en het contact in stand houden totdat je cliënt de juiste hulp heeft gekregen.’

Bestellen

‘Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit. Handboek voor professionals in zorg en welzijn’ is te bestellen via Coutinho.

Verder lezen

Wat werkt bij hulp aan vrouwen die seksueel misbruik hebben meegemaakt.