Zorg en welzijn hand in hand: goed voor bewoners en zorgprofessionals

Leven met dementie in De Linde in Achterberg

Het is een zomerse dag in juli, de zon schijnt, de tuin ligt er uitnodigend bij. Verscholen in landelijk gebied, net achter de drukte van de provinciale weg, ligt de woonzorglocatie De Linde, onderdeel van QuaRijn. Op deze locatie wonen 24 mensen met dementie. Alles doet huiselijk aan – entree, ontbijt, koffiedrinken, activiteiten. ‘Welzijn staat voorop,’ vertelt kwaliteits-verpleegkundige Riet. Het leven in het huis is geïnspireerd door het Tubbe-model; een management- en organisatiemodel waarbij het léven en niet de zorg centraal staat.

Portretfoto van Riet

In juni 2020 is de nieuwe woonzorglocatie De Linde geopend voor bewoners. De Linde ligt aan de rand van een mooie woonwijk in Achterberg (gemeente Rhenen) en op loopafstand van de oude dorpskern. De Linde heeft woonzorg voor 24 bewoners met dementie. Riet van Eckeveld is werkzaam als kwaliteitsverpleegkundige en levert een belangrijke bijdrage aan het reilen en zeilen van de woonzorglocatie. Riet is een actieve en opgeruimde vrouw die met passie voor de bewoners en zorgprofessionals klaarstaat. De werkwijze binnen De Linde is geïnspireerd door het zogenaamde Tubbe-model. De naam Tubbe is afgeleid van de naam van een Zweedse rusthuis, Tubberödshus, dat dit organisatie- en managementmodel toepast. Hierbij is het uitgangspunt dat de uitdagingen waar je in woonzorgcentra zoals De Linde mee wordt geconfronteerd, relationeel moeten worden aangepakt (zie kader). Samen beslissen, participatie en regie staan centraal.

Riet licht toe: ‘De Linde is het huis van onze bewoners. We streven er naar dat iedere dag, een dag van waarde is, waarbij autonomie centraal staat. Alles staat in het teken van de bewoner. Familieleden en vrijwilligers zijn van harte welkom om aan te sluiten.’ Op allerlei manieren participeren familieleden en vrijwilligers – op ‘Super Schone Sop Zaterdag’ wordt er fanatiek schoongemaakt, familieleden denken mee over welzijnsactiviteiten, dragen bij aan het onderhoud van de tuin enzovoorts. De Linde is in principe een gesloten locatie. Bewust hebben we niet voor een hekwerk gekozen om het terrein, maar voor een houten afscheiding. Dat oogt vriendelijker.’ En inderdaad, als we even later buiten lopen, valt de afscheiding nauwelijks op.

Wat betekent het om te werken met het Tubbe-model?

‘Bewoners worden volledig betrokken bij het leven in de instelling, bijvoorbeeld door mee te werken aan evenementen en in themagroepen, door te helpen bij het klaarmaken van de maaltijden, of door het verdelen van de post. De personeelsleden kunnen uit hun rol als verzorgende stappen en in het kader van sociale activiteiten inzetten op andere vaardigheden. Ze worden aangemoedigd om meer tijd door te brengen met de bewoners en om te luisteren naar hun noden en wensen, zodat ze opnieuw het gevoel krijgen dat ze een stimulerend en voldoening schenkend beroep uitoefenen. Het management verandert zelf van rol, en treedt meer op als coach dan als manager. Verbondenheid met de families wordt aangemoedigd, bijvoorbeeld via de participatie aan maaltijden en activiteiten van de instelling.’ 
Bron: ZorgNet Icoro 

Leven en welzijn

Hoe wordt hier geprobeerd aandacht te hebben voor het (gewone) leven? ‘Een van onze bewoners houdt erg van vogels. Tijdens een coronabesmetting was de bewoner aan zijn appartement gebonden. Voor zijn raam hebben we in de winter pinda’s opgehangen. En als er dan vogels zaten, zette een medewerker een cd met vogelgeluiden aan. Op die manier ga je mee in de belevingswereld.’ Vol passie vertelt Riet over de aanpak in De Linde. ‘We doen het echt met elkaar. Samen de schouders eronder. Het verzuim onder personeel is laag, mensen werken hier graag en blijven hier graag werken. Het gaat om dat stapje extra. Collega’s blijven tijdens hun pauze gewoon op de groep zitten – in andere instellingen kan je je even terugtrekken. De groepen hier zijn als een huisgezin. Het zijn soms kleine dingen die het verschil kunnen maken. Zorg en welzijn sluiten elkaar niet uit – maar hoe mooi is het om tíjdens zorghandelingen aandacht te hebben voor het welzijn van een bewoner? Bijvoorbeeld dat je tijdens het aankleden iemands handen invet met olie…’

‘Bij elke handeling kan je een bewoner betrekken, juist ook als het gaat om tafel dekken of het wegbrengen van het afval.'

Andijvie en komkommer

We lopen een ronde door de tuin. Een vriendelijk wandelpad slingert door de tuin. Wat opvalt is de kleine maar mooie weide waarin een paar schaapjes en geitjes lopen. Nieuwsgierig komen ze naar het hek. ‘Er liepen ook nog een paar kippen, maar die zijn helaas opgegeten door een vos. Daar beginnen we niet meer aan.’ We komen een bewoner tegen. ‘Wandelen doe ik elke dag. Ik loop dit pad een paar keer per dag. Je moet in beweging blijven!’ lacht ze. Er staan bankjes en er is – bij zon – voldoende schaduw. Op het terras aan de noordzijde van het pand is een windscherm geplaatst zodat bewoners ook in het vroege voorjaar al van de buitenlucht kunnen genieten.

In een grote volière vliegen vogeltjes vrolijk in het rond. Twee vrijwilligers zijn hard aan het werk in de moestuin. Afkomstig uit Achterberg voelen ze zich betrokken bij De Linde. Nee, hun partners wonen hier niet, ze vinden het ‘gewoon’ leuk om hier actief te zijn. Met trots vertelt een van hen dat ze de volière zelf hebben gebouwd. Even later haalt hij uit een bak – op werkhoogte, zodat de bewoners er ook bij kunnen – een grote komkommer tevoorschijn. ‘Mevrouw, wilt u deze meenemen naar binnen?’ ‘Natuurlijk,’ lacht de wandelende dame van zo-even en ze legt de komkommer op het rekje van haar rollator. Als ze de komkommer even later naar binnen brengt en aan een groepswerker geeft, krijgt ze een opdracht: of ze ook voor andijvie kan zorgen. Vanavond staat er stamppot op het menu.

Aandacht

Er zijn contacten met de buurt, met de gemeente, de lokale Lionsclub. ‘In september hebben we Open Huis: dan pakken we groot uit. Ik verwacht veel mensen uit Achterberg. Men is erg bij De Linde betrokken. Niet voor niets kan de locatie op veel interesse rekenen – er is inmiddels een wachtlijst. Dat geldt ook voor bewoners en personeel: mensen zijn gewoon erg tevreden. Ik probeer er áltijd voor de bewoners en de zorgmedewerkers te zijn. Daarom ben ik hier ook vier dagen in de week. ‘Het is merkbaar dat collega’s behoefte hebben aan een aanspreekpunt. Om die reden ben ik laagdrempelig bereikbaar, heb geen drempel en dichte deur. Waar nodig ondersteun ik op de werkvloer en ben ik betrokken bij de terminale zorg en complexe situaties. Als medewerkers, behandelaren, familie en vrijwilligers vormen we een hechte gemeenschap rondom onze bewoners. Persoonlijke aandacht doet mensen zó goed.’