Initiatieven Collectief
In Nederland is een groeiend aantal initiatieven dat een passende context biedt aan jongeren voor wie ontwikkeling binnen het huidige onderwijs of zorgaanbod niet of onvoldoende plaatsvindt. Zij vallen uit, worden zogeheten 'thuiszitters' en alternatieven zijn zeer moeilijk te vinden. Het Initiatieven Collectief is een samenwerking tussen deze initiatieven en verbondgenoten bij de overheid, Gedragswerk en Movisie.
Het Initiatieven Collectief gelooft erin dat iedere jongere recht heeft op ontwikkeling en dat hier meer en andere routes voor nodig zijn. We willen daarom de bestaande initiatieven versterken en de krachten bundelen. Om zo een beweging te veroorzaken voor meer ruimte voor de initiatieven als alternatieve plek voor jeugdigen om zich te ontwikkelen.
Het vraagstuk of deze jongeren in het domein van zorg dan wel onderwijs vallen moet structureel van tafel. Dan komt de weg vrij voor andere vormen van ontwikkeling, zodat de groep die zich nu niet goed kan ontwikkelen, weer stappen kan zetten en uit het isolement kan komen.
Ontwikkelingsgerichte benadering
De initiatieven die alternatieve routes voor jongeren bieden, laten zien wat de mogelijkheden zijn om kinderen en jongeren tot bloei te laten komen. De kinderen of jongeren hebben behoefte aan rust, licht, veiligheid, vertrouwen, het mogen zijn zoals ze zijn en aan perspectief. Vanuit deze behoeften werken de initiatieven vanuit enkele kernopvattingen:
- Een jongere brengt eigen unieke wijsheid mee. Een jongere is al wat en hoeft daarom niet gevormd te worden, maar begeleid in het ontdekken en ontwikkelen van kwaliteiten en vaardigheden.
- Ontwikkeling is iets dynamisch en verloopt niet volgens vaste regels of structuren en is voor iedereen anders.
- Het ontwikkelen van een innerlijk kompas (Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik?) helpt om vanuit zelfvertrouwen, intrinsieke motivatie en eigenheid op weg te gaan naar een voor ieder individu passend perspectief.
De initiatieven zijn, net zoals deze jongeren, verschillend en divers, maar komen overeen in het bieden van een context waar jongeren weer stappen kunnen zetten. De ontwikkelingsgerichte benadering is de gemeenschappelijke deler die in alle initiatieven herkenbaar is. De ontwikkelingsgerichte benadering kent drie fasen: landingsfase, onderzoekende fase en oriënterende fase. De jongere is zelf aan het stuur, bepaalt zelf het tempo.
Lees meer over de ontwikkelingsgerichte benadering
Vanuit de initiatieven keert ongeveer de helft terug naar regulier of speciaal onderwijs. De andere helft vindt andere wegen tot leren en ontwikkelen. Een enkeling valt opnieuw uit.
Aanleiding
Op verzoek van OPaZ (Ondersteuning Passend Zorgaanbod van het Ministerie van VWS) onderzocht Movisie welke initiatieven er zijn voor kinderen en jongeren die niet naar school gaan, de zogeheten thuiszitters. Er zijn in 2019 40 initiatieven in kaart gebracht, inmiddels bestaan er veel meer initiatieven. De publicatie Leren van thuiszittersinitiatieven verwoordt de uitkomsten van deze verkenning.
Voor bijna alle initiatieven geldt dat het voor hen een hele opgave is om zich te positioneren in de regio waar ze actief zijn. Ze zijn vaak een vreemde eend in de bijt en lopen tegen problemen van (duurzame) financiering, samenwerking, domein overstijgend werken tussen zorg en onderwijs en gemeente- of samenwerkingsverband-overstijgend werken aan. Er is een structureel gebrek aan erkenning van deze organisaties, terwijl ze tegelijkertijd samen plek bieden aan vele jongeren.
Het Initiatieven Collectief is ontstaan uit de behoefte om deze initiatieven te versterken door onderlinge uitwisseling en het committeren van verbondgenoten vanuit gemeenten, zorgkantoren, samenwerkingsverbanden en onderwijsinstellingen.
Niet passend
Afhankelijk van de definitie die je hanteert, varieert het aantal geregistreerde thuiszitters van 4.790 jongeren tot bijna 15.000 . 4.790 leerlingen staan als ‘thuiszitter’ geregistreerd omdat ze drie maanden of langer verzuimen van school. Ouderverenigingen gaan echter uit van 15.000 leerlingen. Het zijn allemaal kinderen en jongeren die kort dan wel langdurend buiten regulier onderwijs vallen.
De verhalen achter de cijfers laten zien dat de meeste jongeren meerdere faalervaringen hebben, niet passende ondersteuning krijgen, binnen onderwijs en zorg, wat ook als traumatisch ervaren is. Hierdoor is het volgen van regulier of speciaal onderwijs niet mogelijk. De ervaring van ‘niet passend zijn’ is een belangrijke oorzaak waarom jongeren bij initiatieven komen die een alternatieve ontwikkelroute bieden. Een van de initiatiefnemers benoemt het als volgt: ‘Voor een deel van onze deelnemers is het meedoen en voldoen aan de eisen die maatschappij stelt een brug te ver. Zij lopen op hun tenen en kunnen het keer op keer niet waarmaken.’ Het onderwijssysteem past bijvoorbeeld niet bij hun neurodiversiteit. Deze leerlingen ervaren bijvoorbeeld te veel prikkels of worden juist niet genoeg geprikkeld op school. Ze hebben verschillende plekken bezocht en veel soorten hulp ontvangen. Ook ervaren ouders dat ze vaak niet gehoord worden door docenten, jeugdzorg of andere professionals. De jongeren zijn vaak uitgeput, somber en moedeloos en hebben de link met een leven van regelmaat en perspectief verloren. Lees de ervaringsverhalen van jongeren zelf via balansdigitaal.nl. Of van ouders via de website van ouderbelangengroep Onderwijsaffaire, zoals Het verhaal van G.