Initiatieven Collectief
Het Initiatieven Collectief is een samenwerking tussen verschillende initiatieven verspreid over de provincies en een aantal mensen vanuit hun functie bij de overheid, Gedragswerk en Movisie. We geloven dat iedere jongere recht heeft op ontwikkeling en dat hier meerdere routes voor nodig zijn. De initiatieven binnen het collectief bieden een passende context aan jongeren voor wie ontwikkeling binnen het huidige onderwijs of zorg niet of onvoldoende plaatsvindt.
Het vraagstuk of deze jongeren in het domein van zorg dan wel onderwijs vallen moet structureel van tafel. Dan komt de weg vrij voor andere vormen van ontwikkeling, zodat de groep die nu van ontwikkeling is verstoken, weer stappen kan zetten en uit het isolement wordt bevrijd.
Ontwikkelgerichte benadering
De initiatieven die alternatieve routes voor jongeren bieden, laten zien wat de mogelijkheden zijn om kinderen en jongeren tot bloei te laten komen. De kinderen of jongeren hebben behoeften aan rust, licht, veiligheid, vertrouwen, mogen zijn zoals ik ben, ontwikkelen van interesses. Vanuit deze behoeften werken de initiatieven vanuit enkele kernopvattingen:
- Een jongere brengt eigen unieke wijsheid mee. Een jongere is al wat en hoeft daarom niet gevormd te worden, maar begeleid in het ontdekken en ontwikkelen van kwaliteiten en vaardigheden.
- Ontwikkeling is iets dynamisch en verloopt niet volgens vaste regels of structuren en is voor iedereen anders.
- Het ontwikkelen van een innerlijk kompas (Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik?) helpt om vanuit zelfvertrouwen, intrinsieke motivatie en eigenheid op weg te gaan naar een voor ieder individu passend perspectief.
De initiatieven zijn, net zoals deze jongeren, verschillend en divers, maar vinden hun overeenkomst in het bieden van een alternatieve context waar jongeren vanuit de ontwikkelingsgerichte benadering stappen zetten. De ontwikkelgerichte benadering kent 3 fasen: landingsfase, onderzoekende fase en oriënterende fase. Lees meer over de ontwikkelgerichte benadering.
Vanuit de initiatieven keert ongeveer de helft terug naar regulier of speciaal onderwijs. De andere helft vindt andere wegen tot leren en ontwikkelen. Een enkeling valt opnieuw uit.
Aanleiding
De thuiszittersproblematiek wordt gezien als een complex fenomeen. Vanuit OPaZ (Programma Ondersteuning Passend Zorgaanbod, een initiatief van het ministerie van VWS) is een belangrijke constatering geweest dat de vraag vanuit het perspectief van de cliënt niet ingewikkeld hoeft te zijn. Complexiteit ontstaat vaak doordat het gangbare aanbod geen goed antwoord biedt: de vraag ‘past’ niet in het systeem.
Lees meer over de aanleiding van het ontstaan van het Initiatieven Collectief.
Niet passend
Afhankelijk van de definitie die je hanteert, varieert het aantal geregistreerde thuiszitters van 4.790 jongeren tot bijna 15.000 . 4.790 leerlingen staan als ‘thuiszitter’ geregistreerd omdat ze drie maanden of langer verzuimen van school. Ouderverenigingen gaan echter uit van 15.000 leerlingen. Het zijn allemaal kinderen en jongeren die kort dan wel langdurend buiten regulier onderwijs vallen.
De verhalen achter de cijfers laten zien dat de meeste jongeren meerdere faalervaringen hebben, niet passende ondersteuning krijgen, binnen onderwijs en zorg, wat ook als traumatisch ervaren is. Hierdoor is het volgen van regulier of speciaal onderwijs niet mogelijk. De ervaring van ‘niet passend zijn’ is een belangrijke oorzaak waarom jongeren bij initiatieven komen die een alternatieve ontwikkelroute bieden. Een van de initiatiefnemers benoemt het als volgt: ‘Voor een deel van onze deelnemers is het meedoen en voldoen aan de eisen die maatschappij stelt een brug te ver. Zij lopen op hun tenen en kunnen het keer op keer niet waarmaken.’ Het onderwijssysteem past bijvoorbeeld niet bij hun neurodiversiteit. Deze leerlingen ervaren bijvoorbeeld te veel prikkels of worden juist niet genoeg geprikkeld op school. Ze hebben verschillende plekken bezocht en veel soorten hulp ontvangen. Ook ervaren ouders dat ze vaak niet gehoord worden door docenten, jeugdzorg of andere professionals. De jongeren zijn vaak uitgeput, somber en moedeloos en hebben de link met een leven van regelmaat en perspectief verloren. Lees de ervaringsverhalen van jongeren zelf via balansdigitaal.nl. Of van ouders via de website van ouderbelangengroep Onderwijsaffaire, zoals Het verhaal van G.
Verkeerde focus
Dat we er geen grip op lijken te krijgen, komt óók omdat de focus stelselmatig op het verkeerde ligt: die ligt op het terugdringen van schoolverzuim en kinderen en jongeren terug op school krijgen zodat ze een startkwalificatie behalen. Zo is verwoord in Staat van de Thuiszitters (2021). Terwijl de focus zou moeten liggen op: waar hebben deze kinderen en jongeren behoefte aan? De eenvoudige vraag ‘wat heb jij nodig’ wordt vaker niet dan wel gesteld. De vraag lijkt eenvoudig maar het antwoord is vaak moeilijk. Meestal omdat het antwoord vraagt om een aanpassing, die haaks kan staan op gewoonten en de mechanismen die achter het systeem schuilgaan. Dit vraagt om aanpassing van kinderen en jongeren aan het systeem, in plaats van andersom.