Eigen Kracht-conferentie

De Eigen Kracht-conferentie heeft als doel burgers zeggenschap en regie laten houden over hun eigen leven. Het is een activerings- en besluitvormingsinstrument, waarbij burgers samen met deelnemers uit hun eigen omgeving plannen bedenken om problemen op te lossen. Er bestaan verschillende varianten: voor individuen en families, voor herstel na een incident of misdrijf, voor een wijk of buurt en voor leervragen binnen of buiten de school.

Methodebeschrijving-eigen-kracht-conferentie.pdf 949.7 KB

Uit effectonderzoeken blijkt dat burgers door deze methode er daadwerkelijk in slagen om de regie en verantwoordelijkheid over hun eigen leven te nemen en te houden. Het merendeel van de vastgelegde afspraken wordt geheel of gedeeltelijk uitgevoerd. Wel blijkt uit buitenlands effectonderzoek en Nederlandse praktijkervaringen dat de ontwikkeling van plannen soms succesvoller verloopt dan de implementatie ervan.

Doel

Het doel van een Eigen Kracht-conferentie (EK-c) is burgers zeggenschap en regie te laten houden over hun eigen leven, ook als er problemen zijn. 

Doelgroep

De doelgroep bestaat uit burgers van alle leeftijden, die

  • problemen hebben;
  • onderlinge conflicten hebben, zowel individuen als groepen;
  • of de gevolgen van overtreding of misdrijf willen herstellen.

Aanpak

De EK-c is een activerings- en besluitvormingsproces. Burgers vragen, al dan niet op advies van professionals, een conferentie aan bij de Eigen Kracht Centrale. Per omgaande krijgen ze contact met een onafhankelijk medeburger - een EK-coördinator (EK-coördinator) die op freelance basis werkt - die in samenspraak met de hoofdpersonen een proces start ter voorbereiding van een EK-c. De EK-coördinator zorgt ervoor dat de kring van deelnemers zo groot mogelijk is, dat de vraagstelling voor de EK-c van tevoren helder is, bereidt de deelnemers allemaal voor op de conferentie en betrekt zo nodig en mogelijk professionals bij het proces.  

De conferentie zelf verloopt in fasen. Standaard onderdelen zijn informatie-uitwisseling tussen professionals en deelnemers, het delen van gedachten en gevoelens en het maken van een plan. Afhankelijk van de aard van de problematiek zijn verschillende varianten van conferenties denkbaar (zie 1.5: varianten van Eigen Kracht conferenties). In de EK-c voor individuen en/of families staat de besloten tijd centraal. Dit is de tijd waarin de deelnemers aan de EK-c gezamenlijk een plan opstellen. Hierbij zijn noch de professionals noch de EK-coördinator aanwezig. Hierdoor is het plan dat de deelnemers maken voor 100% hun eigen plan en heeft het het hoogst mogelijke draagvlak.

Uitvoerende organisaties

Typerend voor de EK-c is de onafhankelijke organisatie ervan. De consequentie hiervan is dat EK-c’s alleen uitgevoerd kunnen worden door organisaties die zelf ook onafhankelijk zijn van besluitvormende of hulpverlenenende instellingen. Momenteel is de Eigen Kracht Centrale in Nederland de enige onafhankelijke, uitvoerende organisatie op het gebied van de EK-c.
De Eigen Kracht Centrale werkt samen met diverse organisaties in het hulpverleningscircuit. Deze organisaties zijn verspreid over heel Nederland en werken op het gebied van onder meer ouderenzorg, jeugdzorg, onderwijs, huiselijk geweld, sociaal-cultureel werk, gezondheidszorg, schuldhulpverlening, wonen, werken, justitie en verstandelijk gehandicaptenzorg. Deze organisaties steunen vanuit hun rol het werken met EK-c’s voornamelijk beleidsmatig.

Ontwikkelaar
Het model van de EK-c is gebaseerd op de Family Group Conference uit Nieuw-Zeeland.
In Nederland is de uitvoerende organisatie:
Eigen Kracht Centrale
038 422 25 26
info@eigen-kracht.nl
Contactpersoon: D. Koning

Onderzoek

De informatie over de praktijkervaringen is gebaseerd op een zevental onderzoeken (Gramberg, 2010; Van Beek, 2009; Van Beek & Gramberg, 2007; Gramberg, 2009; Wijnen-Lunenburg e.a., 2008; Van Beek & Gramberg, 2008; Schuurman & Mulder, 2011). De professionals ervaren het doorlopen van een EK-c traject over het algemeen als positief. Het contact met de onafhankelijke coördinator, het verloop van de conferentie en het maken van het plan worden veelal als succesvol ervaren. Ook hebben professionals de ervaring dat iedereen de kans krijgt om bij te dragen. Wel vinden deelnemers het jammer dat niet altijd alle genodigden aanwezig zijn. Goede samenwerking tussen professional, familie en netwerk, het maken van heldere afspraken met een duidelijke verantwoordelijke en een goede overdacht tussen professionals worden gezien als belangrijke voorwaarden om het EK-c traject succesvol te doorlopen. Professionals ervaren het maken van een actieplan als succesvol, maar zijn niet altijd gerust op een succesvolle implementatie. 

De deelnemers ervaren de conferentie en het persoonlijke contact met de onafhankelijke coördinator als positief. Ook kinderen en jongeren hebben het gevoel dat ze invloed hebben op de organisatie en het verloop van de conferentie. Na de conferentie ervaren deelnemers veelal meer steun van familie en netwerk en nemen zorgpunten daadwerkelijk af. Wel vragen de deelnemers om meer aandacht voor begeleiding na de conferentie en wijzen zij op het belang van evalueren en het maken van een noodplan. Een meerderheid zou EK-c aanbevelen aan anderen, maar alleen als de persoon er zelf echt achter staat. Sommige deelnemers zetten hun vraagtekens bij het langetermijneffect van de methode.

De informatie over de effecten van EK-c is gebaseerd op tien onderzoeken: zeven Nederlandse onderzoeken naar EK-c (Schuurman & Mulder, 2011; Gramberg, 2011; Van Beek, 2003; Van Beek & Gramberg, 2003; Van Naem & Partners, 2009; Jagtenberg e.a., 2011; Wijnen-Lunenburg e.a., 2008)en drie buitenlandse onderzoeken naar Family Group Conferencing (FGC), de engelse benaming voor EK-c (Sundell & Vinnerljung, 2004; Malmberg-Heimonen, 2011; Huntsman, 2006). 

In de onderzoeken komt onder meer naar voren dat mensen er door middel van EK-c in slagen om de regie en verantwoordelijkheid over hun leven te nemen en ook te houden. Ook zorgt EK-c ervoor dat mensen taken in eigen kring uitvoeren. De hulp van de professional wordt alleen nog gevraagd voor zaken waar het netwerk zelf geen adequaat antwoord op denkt te hebben, zoals inkomensbeheer en schuldhulp. Gezinnen ontwikkelen zich globaal in positieve zin door deelname aan EK-c, vooral op het gebied van veiligheid en welzijn van de betrokken kinderen en ervaren sociale steun voor de ouders. De reductie van zorgpunten is vergelijkbaar met de reguliere aanpak. Niet alle aangevraagde conferenties vinden uiteindelijk plaats, maar de onderzoekers hebben geen relatie kunnen aantonen met achtergrondproblematiek. Het bijkt dat van de in de plannen vastgestelde afspraken in de praktijk het merendeel gedeeltelijk of volledig wordt uitgevoerd. In 9% van de plannen worden de afspraken helemaal niet uitgevoerd. Het niet of slechts deels uitvoeren van afspraken komt bijna even vaak door familiegerelateerde redenen als door professional-gerelateerde oorzaken. In onderzoek naar de maatschappelijke opbrengsten van EK-c’s concluderen de onderzoekers, dat hoe eerder een EK-c ingezet wordt, hoe meer besparingen op professionele zorg gerealiseerd kunnen worden. In buitenlands onderzoek tonen onderzoekers positieve effecten van EK-c aan op de tevredenheid van het bestaan en mentale gezondheid. Ook mentale pijn en de mate van angst en depressie namen in het onderzoek significant af. Wel blijkt uit veel buitenlands onderzoek dat de ontwikkeling van plannen vaak succesvoller verloopt dan de implementatie ervan. Ook is er een gebrek aan betrouwbare langetermijnstudies naar EK-c.

Samenvatting werkzame elementen

  • Burgers houden zeggenschap en regie, ook als er problemen zijn.
  • Burgers worden geactiveerd om samen met anderen vast te stellen wat de problemen zijn, daar verantwoordelijkheid voor te nemen en een oplossing te bedenken.
  • Het organiseren van samenwerking tussen familie, netwerk en professionals, waarbij iedereen via het actieplan betrokken wordt bij de problemen en een kans heeft bij te dragen aan het oplossen hiervan.
  • Het betrekken van familie en netwerk bij de problematiek zorgt voor meer begrip, waardoor dit gezin meer steun vanuit de omgeving ervaart en minder zorgpunten heeft.
  • Het EK-c proces is eigendom van het sociale netwerk: hun taal, hun tijd, hun mensen, hun gebruiken zijn bepalend en de besloten conferentietijd voor families is esssentieel.
  • De onafhankelijke EK-coördinator zorgt voor heldere uitleg, persoonlijk contact en begeleiding tijdens het proces en maakt het sociale netwerk zo groot mogelijk.
  • De onafhankelijke coördinator als verbinding tussen de familie of het sociale netwerk en professionele dienstverleners of instanties.
  • De professionele dienstverlener maakt kennis met familie en netwerk, waardoor een groot onderling vertrouwen ontstaat.
  • De directe actie na een aanvraag: binnen een week start een coördinator met de werkzaamheden.
  • Professionals spelen een belangrijke rol in het verschaffen van de gewenste informatie tijdens de conferentie: zij stellen daarmee deelnemers in staat te werken aan relevante plannen.
  • De EK-c is breed toepasbaar: in herkomst van de deelnemers, in inhoudelijke onderwerpen en in gemaakte afspraken en de uitvoering daarvan.