Even los van het mantelzorgen

Respijthuis Alkmaar

Mantelzorgers dragen voor een korte periode de zorg voor hun kind (vanaf 18 jaar ), ouder of partner over aan anderen. De zorgvrager wordt in een huiselijke omgeving met aandacht opgevangen. Zo kan de mantelzorger op adem komen.

Wat is het respijthuis?

Het respijthuis in Alkmaar is een ‘gewoon’ huis midden in de buurt, waar mantelzorgers hun zorg een week (of langer) kunnen overdragen aan zorgzame vrijwilligers. In het Respijthuis kunnen gelijker tijd vier gasten met een chronisch lichamelijke ziekte voor de duur van één tot zes weken logeren. Mensen met NAH of beginnende dementie verblijven ook in het huis. Uitgangspunt is dat gasten begrijpen wat er gebeurt. Het huis is geen besloten inrichting en iedereen kan in en uit lopen.

Hoe werkt het project?

De zorg in het Respijthuis wordt 24 uur per dag van de mantelzorger overgenomen door een team van speciaal geschoolde vrijwilligers gecoördineerd door 2 professionals. De medische zorg blijft in handen van de eigen huisarts mits de gast binnen de regio woont. Anders neemt de huisarts in Alkmaar de zorg over. De vrijwilligers verrichten geen verpleegtechnische handelingen. De persoonlijke zorg wordt door de thuiszorg de Zorgcirkel tijdelijk overgenomen.

Wat zijn de succesfactoren?

Met elkaar bieden ze de gasten een ontspannen verblijf en de mantelzorger de broodnodige adempauze. Maar onderdeel van het zorgaanbod van het Respijthuis is ook dat coördinator en vrijwilligers heel aandachtig ‘meekijken’ en alert zijn op signalen van overbelasting. Door de time-out kunnen ze hier even afstand nemen, zaken verwerken en met een frisse blik kijken naar eventuele mogelijkheden om de belasting te verlagen.
Doordat het respijthuis in de wijk is waar de zorgvrager woont, wordt deze niet uit zijn vertrouwde woonomgeving weggehaald.

Mantelzorg thuis langer mogelijk

Gasten krijgen een ontspannen verblijf en de mantelzorger de broodnodige adempauze. De mantelzorger en de zorgvrager komen los van elkaar. Zowel de mantelzorger als de ‘gast’ krijgen de gelegenheid te ontdekken wat mogelijk anders kan.

Als mantelzorgers regelmatig de zorg in vertrouwen kunnen overdragen, dan helpt dit de mantelzorger om zelf vitaal te blijven. Zo komt de mantelzorger toe aan zijn rust of aan een eigen vakantie. Het maakt dat het zorgen thuis langer mogelijk blijft, voor zowel de zorgvrager, als de mantelzorger.

Aflevering KRO Kruispunt
Bekijk de aflevering van KRO Kruispunt over het Respijthuis.

Preventieve en noodzakelijke zorg

Het Respijthuis is opgezet om mantelzorgers op een preventieve manier te helpen om de zorg zo lang mogelijk vol te houden. Coördinator Petra Oxfoort vertelt dat zij ook te maken heeft met overbelaste mantelzorgers. De praktijk leert dat mantelzorgers het niet gemakkelijk vinden om tijdig en regelmatig de zorg voor hun naaste af te staan.

Zorg en opvang gaan uit van wat de gasten en de mantelzorger willen. Daarnaast wordt gekeken naar wat de mantelzorger en de gast nodig hebben. Dit kan iets anders zijn dan wat aangegeven wordt. Met de mantelzorger wordt dan besproken wat eventueel anders kan in de hulp aan de naaste. Vaak blijkt de zorgvrager nog dagelijkse activiteiten zelf te kunnen, maar zijn ze overgenomen door de mantelzorger. Ook kan het zijn dat de mantelzorger meer overbelast is dan hij aangeeft. In een gesprek kan samen gezocht worden naar bijvoorbeeld dagopvang of hulp in huis. Als blijkt dat de mantelzorger noodzakelijke zorg mijdt, dan vindt er buiten de mantelzorger overdracht plaats aan de huisarts. Petra Oxfoort vertelt regelmatig met zorgmijders van doen te hebben, die in een later stadium dankbaar zijn met haar inmenging.

Aansluiten bij wat werkt

Respijtzorg werkt beter als er een thuisgevoel wordt gecreëerd en er rekening wordt gehouden met de leef- en zorgritme en leefstijl. Hoe doet het Respijthuis dit? De naam Het Respijthuis zegt het al; het wil een tijdelijk thuis bieden aan haar gasten. Het huis ziet en voelt niet als een verpleeghuis. Er is een echte keuken, en een echte woonkamer.

Bij de intake wordt goed geluisterd naar wat de gast zelf wil, en wat de mantelzorger overdraagt. Veel is mogelijk en er zijn maar een paar vaste regels, zoals etenstijden. Verder mag een wens of vraag andere gasten niet in de weg staan. Partners, kinderen, familieleden en vrienden zijn altijd welkom. De kok komt om vier uur het eten bereiden. Gasten worden betrokken bij de bereiding en kunnen meehelpen met aardappels schillen of boontjes doppen.

Meehelpen met andere huishoudelijke taken schept ook een thuisgevoel. Gasten helpen met tafel dekken en de vaatwasser uitruimen. In principe wordt kleding niet gewassen. Gebeurt dit wel, dan helpt de gast met het ophangen van de was, als het kan buiten in de tuin.

Specifieke wensen kunnen deels worden ingewilligd. Uitjes zijn lastig te organiseren, maar winkelen in het nabije winkelcentrum en daar koffie drinken gebeurt regelmatig. Wil een gast dagelijks wandelen, dan wordt dit geregeld. Als iemand graag fotografeert, dan gaat een begeleider mee met foto’s maken, bijvoorbeeld in het bos achter het huis.

Leef- en zorgritme worden zo veel mogelijk overgenomen. Soms wordt er juist weer gewerkt aan het opbouwen van een dag- en nachtritme. Die kan thuis dusdanig verstoord zijn geraakt, waardoor de mantelzorger onvoldoende aan zijn nachtrust toekomt. 

Ook met de leefstijl wordt uiteraard rekening gehouden. Zo komt er regelmatig een Joodse man als gast. Elke vrijdag wordt in het huis een Joods ritueel gehouden en zijn vrouw kookt elke vrijdag koosjer. Als gasten geen varkensvlees willen eten, dan worden de maaltijden aangepast. Culturele gewoonten worden gerespecteerd.

Met wie wordt er samengewerkt?

Het Respijthuis werkt met verschillende thuiszorgorganisaties, huisartsen, ziekenhuizen, Humanitas, mantelzorgmakelaar, vrijwilligerscentrale. Het uitgangspunt bij de samenwerking is dat de professionele zorg en vrijwilligerszorg aanvullend zijn.

Het Respijthuis heeft met verschillende gemeenten rond Alkmaar contracten afgesloten. Gasten uit heel Nederland kunnen terecht, op basis van geïndiceerde zorg vanuit de Wmo, via een PGB of zelf particulier inkopen.

Meer weten? Bekijk dan de website van Respijthuis Alkmaar of neem contact op met Petra Oxfoort via 072-5126665. Naast Alkmaar is er een netwerk van Respijthuizen in Groningen, Friesland en Drenthe.