Samen misbruik de baas

De methode Samen misbruik de baas richt zich op vrouwen met een verstandelijke beperking die slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Doel is om problemen die zij als gevolg van het misbruik ondervinden te verminderen. Binnen een lotgenotengroep krijgen deelnemers inzicht in de gevolgen van seksueel misbruik en gaan ze aan de slag met schuld- en schaamtegevoelens.

Download de uitgebreide methodebeschrijving.

Methodeschrijving-samen-misbruik-de-baas.pdf 587.15 KB

In een procesevaluatie waarderen uitvoerders de keuze van werkvormen en mogelijkheid tot variatie. Ook benoemen ze positieve resultaten in verschillende groepen. Deelnemers waarderen het lotgenotencontact. Een aandachtspunt is de werving van deelnemers.

Doel

Het doel is dat vrouwelijke slachtoffers van seksueel misbruik met een verstandelijke beperking minder problemen ondervinden ten gevolge van seksueel misbruik dat zij hebben meegemaakt, dan voor de toepassing van de interventie. Concreet houdt dit in dat kennis van en inzicht in seksueel misbruik en de negatieve gevolgen ervan, zijn toegenomen en dat disfunctionele gedachten over zichzelf, schuld, schaamte en bedreigingen zijn afgenomen. Positieve gevoelens over zichzelf en verbondenheid met anderen leiden tot meer gevoelens van regie over het eigen leven.

Doelgroep

De doelgroep van de interventie Samen misbruik de baas bestaat uit vrouwelijke slachtoffers van seksueel misbruik met een (lichte of matige) verstandelijke beperking vanaf 18 jaar.

Aanpak

Samen misbruik de baas is een interventie voor een lotgenotengroep en bestaat uit negen bijeenkomsten van twee en een half uur. In de eerste bijeenkomst worden afspraken gemaakt om de veiligheid zo goed mogelijk te borgen. De tweede en derde bijeenkomst gaan over de gevolgen van seksueel misbruik. Bijeenkomsten 4 tot en met 8 gaan over schuld- en schaamtegevoelens, het zelfbeeld, omgaan met vertrouwen en wantrouwen en hoe verder na het misbruik. Tijdens bijeenkomst 9 worden doelen geëvalueerd en wordt het groepsproces afgerond. Na drie maanden is er een terugkomdag.

Uitvoerende organisaties

De interventie Samen misbruik de baas kan uitgevoerd worden binnen instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking (zowel voor interne als ambulante cliënten).

De interventie is ontwikkeld door ASVZ en wordt voornamelijk door ASVZ uitgevoerd. Het werkgebied van ASVZ bestrijkt een groot gebied in West- en Zuid-Nederland. Daarnaast hebben diverse professionals van andere organisaties (onder andere MEE en Prisma) deelgenomen aan de trainingen voor het geven van de interventie. Het is echter niet bekend bij hoeveel instanties in Nederland de interventie daadwerkelijk wordt toegepast.

Ontwikkelaar
ASVZ (Algemene Stichting Voor Zorg- en dienstverlening).
Zorg- en dienstverlening van A tot Z
Anne Marie Boekestein
0184 491 200
amboekestein@asvz.nl

Onderzoek

In het najaar van 2014 heeft een procesevaluatie plaatsgevonden naar de wijze waarop de interventie in de praktijk wordt uitgevoerd en wat de ervaringen ermee zijn. Belangrijkste uitkomsten hiervan zijn dat de interventie door zowel uitvoerders als deelneemsters als positief en helpend werd ervaren. De interventie wordt uitgevoerd zoals beschreven en het wordt als prettig ervaren dat er variatie mogelijk is in de invulling van sessies en keuze van werkvormen.
Uitvoerders benoemen positieve resultaten in de verschillende groepen. De deelneemsters zeggen dat de groep ze op verschillende manieren heeft geholpen in hun ontwikkeling, vooral door te merken dat ze niet de enige waren.
Een aandachtspunt is de werving. Dit lijkt, behalve met organisatorische aspecten, samen te hangen met angst van betrokken begeleiders dat deelname aan de lotgenotengroep het misbruik weer zal oprakelen en dat klachten van de cliënt daardoor juist zullen toenemen.

Samenvatting werkzame elementen

  • Groepsbenadering: lotgenotengroep.
  • Oriënterend onderzoeksgesprek: analyse van de situatie van de cliënt, samen met de cliënt voordat de keuze wel/geen deelname wordt gemaakt.
  • Voor vrouwen én door vrouwen: de deelnemers aan de lotgenotengroep zijn allen vrouwen en ook de begeleidsters zijn bij voorkeur vrouwen.
  • Fasering, de drie fases van Judith Herman: Veiligheid, Herinnering en rouw, Verbondenheid.
  • Behoud van autonomie: eigen inbreng en eigen keuzes van de deelneemsters worden gestimuleerd.
  • Psycho-educatie door middel van uitleg, modeling en praktische toepassing van het geleerde op de eigen situatie.
  • Herhaling: iedere sessie heeft grotendeels dezelfde opbouw, maar een andere invulling.
  • Gebruik van visuele materialen: pictogrammen, (praat)plaatjes.
  • Cognitief-gedragstherapeutische technieken.