Het afgelopen jaar deed Movisie onderzoek naar de geleerde lessen van 15 geselecteerde eenzaamheidsprojecten uit het programma ‘Versterking aanpak eenzaamheid’ van ZonMw. Centraal stonden de vragen wat goed werkt in de uitvoering van de projecten én wat binnen de aanpak projecten bijdraagt aan het verminderen van eenzaamheid. Met de inzichten van dit onderzoek hoopt Movisie dat gemeenten en maatschappelijke organisaties de kwaliteit van de projecten die zij subsidiëren dan wel uitvoeren kunnen verbeteren. 

Lees de bevindingen in het rapport

Afstemmen op beoogde deelnemers

Voor het succes van projecten blijkt het van groot belang de projecten goed af te stemmen op de beoogde doelgroep. In andere onderzoeken en publicaties wordt dit vaak als ‘maatwerk’ aangeduid (Van der Zwet, De Vries en Van de Maat, 2020). De behoeften en de situatie van ouderen moeten volgens de geïnterviewden het uitgangspunt zijn van het project. Bovendien, zo wordt benadrukt, is het belangrijk dat de aanpak is afgestemd op de leefwereld van de deelnemers. Dat kan bijvoorbeeld door ‘belevingsgericht’ te werken. Ofwel, het aanspreken van emotie en gevoel door gebruik te maken van ervaringsverhalen, rolmodellen, spelvormen en cultuur (muziek, dans, theater en literatuur). 

De tijd nemen

Het werken aan het voorkomen en verminderen van vereenzaming onder ouderen blijkt veel tijd te vergen, zo blijkt uit het onderzoek. Allereerst omdat het doorbreken van vereenzaming door deelnemers een langdurig proces is: deelnemers moeten vertrouwen in het project opbouwen en zich openstellen, inzicht krijgen in hun eigen eenzaamheid en vervolgens actief aan de slag gaan met het doorbreken van hun gevoelens van eenzaamheid.

Anderzijds kost ook het ontwikkelen en uitvoeren van projecten veel tijd. Het goed afstemmen van een project op de beoogde deelnemers begint bijvoorbeeld met het in gesprek gaan met hen over hun behoefte en hoe zij eventuele ondersteuning praktisch voor zich zien. Deze stap vergemakkelijkt vervolgens het werven, maar – daar zijn vrijwel alle projecten het erover eens – alsnog kost ook dan het werven veel tijd. En de uitvoering moet dan nog beginnen. Vanwege de tijd die nodig is voor het werven stellen we voor dit als onderdeel van de aanpak te zien en niet als iets ‘wat erbij komt’. Te slotte is het belangrijk voor projectleiders en financiers, vanwege die tijd die nodig om vereenzaming te doorbreken en projecten uit te voeren, om realistisch te zijn over de te verwachten resultaten.