In het eindrapport delen we de geleerde lessen laten we de impact van #DatMeenJeNiet zien en ‘wat werkt’ om online discriminatie aan te pakken. Dit doen we op basis van de onderzoeksresultaten die dit project heeft opgeleverd. Ook zijn er aanknopingspunten toegevoegd voor organisaties die met een vergelijkbare aanpak aan de slag willen gaan.

Geleerde lessen

'Het onderzoek heeft ons geleerd over wat jongeren motiveert om online wel of niet op te staan tegen discriminatie, het activeren van omstanders blijkt nog een hele klus te zijn. Het is belangrijk om te weten hoe je goed om moet gaan met negatieve reacties.’ - René Broekroelofs - onderzoeker bij Movisie

Van zwijgende toeschouwer naar een upstander

Veel jongeren zien discriminerende content voorbijkomen op sociale media, maar weten niet goed hoe zij hierop kunnen reageren of kunnen ingrijpen. In het project #DatMeenJeNiet worden jongeren en jongvolwassenen getraind om een upstander te worden. Iemand die in actie komt als er discriminerende content voorbijkomt op sociale media. In totaal deden 34 jongeren en jongvolwassenen mee. De deelnemers zijn gevolgd en begeleid in hun strijd tegen online discriminatie. Via hun eigen sociale mediakanalen plaatsten zij actief posts hierover of ze reageerden publiekelijk op posts van andere mensen. Uit het onderzoek blijkt dat het van belang is dat er proactief wordt gereageerd op discriminerende content en dat dit informatief van aard is; denk aan het posten van praktische en laagdrempelige informatie en tips, ervaringsverhalen over discriminatie of door te reageren op een discriminerende of haatdragende opmerking.

Strategieën 

Op basis van de online berichten en reacties van de upstanders zijn er zes strategieën gedestilleerd die de upstanders gebruikten om in actie te komen tegen online discriminatie. Het combineren van verschillende strategieën levert, volgens het onderzoek, de meeste likes op. Dit zijn de zes strategieën: 

• actief sociale norm stellen
• ingrijpen en reageren op een discriminerend bericht
• kennis delen
• ervaringen delen
• shaming
• oproepen tot actie

In het rapport worden deze strategieën uitgelegd en praktische tips gegeven hoe je ze op een slimme manier toepast.

De impact 

De posts en reacties van de upstanders zijn drie jaar automatisch en handmatig gemonitord. Ook zijn zij en hun volgers geïnterviewd. Het blijkt dat de acties van de upstanders vooral bijdragen aan bewustwording en kennis over (online) discriminatie en alle uiteenlopende vormen daarvan. Volgers geven aan dat het uitspreken tegen discriminatie actueel en nodig is en dat juist de intersectionele insteek (waarbij meerdere vormen van discriminatie aan bod komen) van #DatMeenJeNiet aanspreekt. Ook geven ze aan dat ze het project ‘verbindend’ vinden. Daarnaast geeft het collectief uitspreken tegen discriminatie een gevoel van ‘empowering.’ 

Het daadwerkelijk activeren van omstanders via upstanders blijkt lastig in de praktijk. Zelf in actie komen is voor veel volgers vaak toch een stap te ver. Daarom moet de drempel zo laag mogelijk zijn. Bijvoorbeeld door het delen van eenvoudige, praktische informatie en tips over wat online discriminatie is en hoe in te grijpen. Of uit te leggen hoe dit gemeld kan worden. Bij #DatMeenJeNiet werden volgers ook opgeroepen om de upstanders of het Instagram-kanaal van #DatMeenJeNiet te taggen wanneer ze op schadelijke posts stuiten zodat iemand anders in actie komt. 

De geleerde lessen

Movisie, Hogeschool Inholland en Diversity Media hebben lessen opgestoken die relevant zijn voor andere organisaties die iets soortgelijks willen opzetten. Een belangrijke conclusie is dat het uitspreken als collectief werkt. Behalve dat het beter werkt als meer mensen zich tegelijkertijd uitspreken tegen online discriminatie en haat, kunnen deelnemers ook steun bij elkaar vinden als ze bijvoorbeeld zelf negatieve reacties krijgen. In het project is ook ingezet op onderlinge verbondenheid door regelmatig (online) bijeenkomsten te organiseren, ook was er een gezamenlijke WhatsApp-groep. Ook belangrijk is het verwachtingsmanagement en aandacht hebben voor de sociale norm binnen de groep. Zeker in groepen met grote diversiteit aan leeftijden en ervaringen met (een of meerdere vormen van) discriminatie. Bij #DatMeenJeNiet leerden we dat het belangrijk is om uit te spreken dat deelnemers niet in een safe space van gelijkgestemden terechtkwamen, maar dat de groepen een learning community zijn waarbij soms (op een respectvolle manier) schuring kan ontstaan. Heldere omgangsvormen helpen daarbij. Daarnaast was gedurende het gehele project het uitgangspunt dat de deelnemers de hoofdrol speelden. Zo kregen zij bijvoorbeeld de maximale vrijwilligersvergoeding en is met de eerste groep de naam van de hashtag afgestemd.   

E-learning

In de online training #DatMeenJeNiet kom je meer te weten over de verschillende vormen van discriminatie en hoe je deze online kunt herkennen. Vervolgens leer je hoe je ervoor zorgt dat jij je goed blijft voelen als je online in actie komt en wat het nut is van ingrijpen. Daarnaast reflecteer je op je eigen diversiteit. Tot slot ontdek je de verschillende acties die je kunt ondernemen tegen online discriminatie en de mogelijke gevolgen daarvan. En natuurlijk ga je ook zelf aan de slag.

Online training: #DatMeenJeNiet