Gelijkwaardig samenwerken met mantelzorgers
Online magazine: op de gedeelde eerste plek
Mantelzorgers hebben een steeds grotere rol in de zorg en ondersteuning van hun naaste. Ouderen blijven langer thuis wonen vaak met behulp van familie en naasten. In Nederland zijn ongeveer 5,5 miljoen mensen mantelzorger. Uit onderzoek van het SCP (2019) weten we dat er in de toekomst steeds meer hulpvragers zijn, maar minder mantelzorgers. Er zijn nu al veel overbelaste mantelzorgers. Naar verwachting wordt de druk op mantelzorgers in de komende jaren alleen maar groter. Om passende zorg en ondersteuning te bieden aan hulpvragers, is een gelijkwaardige samenwerking tussen mantelzorgers en professionals essentieel.
Waarom is samenwerken met mantelzorgers zo belangrijk?
Een goede samenwerking helpt mantelzorgers om de zorg voor hun naaste op een prettige manier voort te zetten. Samen zorgen vraagt om een goede en gelijkwaardige relatie, een relatie waarin partijen elkaar serieus nemen en respect hebben voor elkaars opvattingen. In de praktijk blijkt dat een goede samenwerking met mantelzorgers het werkplezier van professionals zoals de huisarts en de wijkverpleegkundige vergroot. Het SOFA-model kan hierbij helpen.
Wat is het SOFA-model?
Werken met het SOFA-model kan helpen om de samenwerking met mantelzorgers een goede invulling te geven. Als je rekening houdt met de vier ‘SOFA-rollen’ dan helpt dat bij het vormgeven van een gelijkwaardige samenwerking. De rollen van de mantelzorger die het model benoemt zijn:
- Mantelzorger als partner in zorg (Samenwerken)
- Mantelzorger als hulpvrager bij overbelasting (Ondersteunen)
- Mantelzorger als persoonlijke relatie van de hulpvrager (Faciliteren)
- Mantelzorger als expert, die alles weet van de hulpvrager (Afstemmen)
Hoe gaat het met ú?
Hoe gaat het met u? Een eenvoudige vraag die we heel vaak stellen aan de hulpvrager. Waarom stellen we die vraag niet vaker aan de mantelzorger? Hij laat zien dat je oprechte aandacht en interesse hebt. Vaak helpt juist deze vraag om een waardevol gesprek aan te gaan. Ook dit draagt bij aan een goede samenwerking. De vraag stellen betekent ook luisteren en oprecht nieuwsgierig zijn naar wat de mantelzorger met jou wil delen. Zegt een mantelzorger vaak ‘het gaat goed’ maar heb je het idee dat hij toch veel op zijn bordje heeft? Probeer het dan later nog eens. Of stel aanvullende of verdiepende vragen. In dit artikel geven we meer handreikingen.
De 10-minuten check
Om in gesprek te gaan met mantelzorgers is een instrument ontwikkeld: de 10-minuten-check. Ludwien Wassink (Stichting Eva) vertelt: ‘De 10-minuten-check is een set vragen die de zorg- en welzijnsprofessionals aan de mantelzorger kunnen stellen. Zo kan op tijd worden gesignaleerd of zij hulp nodig hebben en kunnen we proberen te voorkomen dat de mantelzorger overbelast raakt.’ Het doel is dat er naast zorg en oog voor hulpvragers ook oog is voor mantelzorgers. Bekijk de video hieronder of lees verder in dit artikel.
Tips om in contact te komen en te blijven met mantelzorgers
In verbinding zijn en blijven met mantelzorgers en goed contact onderhouden is van belang om goed samen te werken. Een vertrouwensband opbouwen door elkaar te kennen en te weten wat je van elkaar kunt verwachten draagt bij aan een prettige samenwerking. Enkele tips:
- Taal doet ertoe. Mensen die voor iemand zorgen, zoals een partner of een ouder, staan er niet altijd bij stil dat zij mantelzorger zijn. Zij zien zichzelf niet als mantelzorger of herkennen zich niet in de term. Je kunt het taalgebruik hierop aanpassen en het bijvoorbeeld kort uitleggen: ‘Zorgt u voor iemand? Dat noemen we mantelzorg’.
- Sluit aan bij de (be)leefwereld van mantelzorgers. Je treft mantelzorgers niet alleen op de geijkte zorgplekken zoals op de dagbesteding of bij de huisarts, maar juist ook op de plekken in hun dagelijks leven. Dit is bijvoorbeeld op het werk, in een wijkcentrum, op de school van de kinderen, in de moskee of op sportverenigingen.
- Verdiep je in de verschillende mantelzorgers. Er zijn verschillende mantelzorgers met ieder hun eigen behoeften. Die zijn afhankelijk van de aandoening van de hulpvrager, de vorm van de relatie (bijvoorbeeld partner, kind of buur) en de context van de mantelzorger.
- Denk aan mogelijkheden in de eigen buurt. Het kan interessant zijn om vanuit de leefomgeving van de mantelzorger te kijken: wie wonen er in de wijk, wat heeft iedereen nodig, wat kunnen mensen voor elkaar betekenen? Behoeften van mantelzorgers hoeven zich tenslotte lang niet altijd te bevinden binnen het aanbod van zorg en ondersteuning.
- Doe het samen. Mantelzorgers zijn op veel verschillende plekken te vinden en te bereiken. Zoals bijvoorbeeld te lezen is in de infographic Beter Bereiken van mantelzorgers. Je bereikt hen beter als je samenwerkt met andere mantelzorgers, professionals, vrijwilligers en buurtbewoners. Lees hier verder.
Handige tools voor samenwerking met mantelzorgers
- MantelScan. Dit is een instrument voor professionals in zorg en welzijn om samen met hulpvragers en mantelzorgers een (mantel)zorgnetwerk in kaart te brengen.
- Klantarena. Dit is een waardevolle en positieve methode. In een goede sfeer delen mantelzorgers hun ervaringen, professionals luisteren. Daarna kunnen zij verhelderende vragen stellen.
Benieuwd naar meer tools? Lees dan hier verder.
Ook interessant
In ons magazine In voor mantelzorg #1 delen we meer tips, ervaringen en tools over samenwerking met mantelzorgers en professionals. Het hele magazine lees je hier. Benieuwd naar de andere magazines over thema's als digitaal samenwerken en respijtzorg? Ga dan naar deze pagina.