Gezondheidswinst vanuit het sociaal domein

Kennis en inzichten voor beleidsmakers

Welzijn en gezondheid hangen nauw met elkaar samen: als mensen zich goed voelen in hun dagelijks leven heeft dit een positief effect op hun gezondheid. Andersom geldt ook dat een goede gezondheid mensen in staat stelt actief en plezierig mee te doen aan de maatschappij en hun welzijn te verbeteren. Dit zorgt voor voordelen voor zowel het individu als de samenleving. Gezondheid en welzijn versterken elkaar op een manier die voor iedereen winst oplevert. Er is sprake van wederzijdse winst!

De relatie met gezondheid

De publicatie Gezondheidswinst vanuit het sociaal domein gaat over de bijdrage van activiteiten in het sociaal domein aan de gezondheid van mensen. Het biedt praktische handvatten en verdiepende kennis voor beleidsadviseurs. Deze basisinzichten ondersteunen bij domeinoverstijgend werken en het geven van een invulling aan (Mental) Health and equity in all policies. Dat betekent dat er in al het beleid aandacht is voor de verbetering van (mentale) gezondheid en het verkleinen van gezondheidsverschillen. Simpelweg omdat gezondheid mede bepaald wordt door factoren van buiten het gezondheidsstelsel.

In vier doelen uit het sociaal domein wordt de relatie met gezondheid beschreven, aangevuld met feiten en cijfers, een aanpak uitgelicht en verdere verdieping geboden. En vooral ook: bij domein overstijgend en integraal werken heb je kennis nodig van elkaars thema. Deze publicatie vormt een overzichtelijk naslagwerk om je hierin op weg te helpen.

Download de publicatie (pdf)

Doel 1: Zelfredzaam zijn en mee kunnen doen

Een passende mate van zelfredzaamheid is belangrijk voor zowel de ervaren als feitelijke gezondheid. Zelfredzaamheid stelt mensen in staat actief deel te nemen aan de samenleving en hun eigen leven vorm te geven. Het is daarom belangrijk dat mensen informatie over zorg, ondersteuning en preventie kunnen vinden, begrijpen en toepassen. Het mes snijdt hier aan twee kanten: de informatie dient ook toegankelijk en beschikbaar te zijn. Daarnaast is het beschikken over veilige en stabiele huisvesting van grote invloed op gezondheid. Dit vraagt ook om extra aandacht voor mensen zonder een vaste woonplek, zoals mensen die dakloos zijn of mensen die gebruik maken van de nachtopvang. Tot slot draagt de mate waarin activiteiten van het dagelijks leven (ADL), zoals koken, wassen, vervoer regelen en het huishouden voeren, zelfstandig uitgevoerd kunnen worden ook bij aan de zelfredzaamheid van mensen en daarmee aan hun gezondheid.

Doel 2: Verbonden voelen en steun geven en ontvangen

Sociale relaties spelen een belangrijke rol in de gezondheid van mensen. Een sterk sociaal netwerk biedt bescherming en steun, terwijl betekenisvolle relaties bijdragen aan een gevoel van verbondenheid. Het geven en ontvangen van zorg en steun versterkt niet alleen de onderlinge banden, het heeft ook een positief effect op de gezondheid. Tegelijkertijd kunnen een gebrek aan relaties, eenzaamheid of verstoorde verbindingen, zoals bij huiselijk geweld of ontspoorde mantelzorg, juist een negatieve invloed hebben. Het versterken van sociale netwerken, het aanpakken van eenzaamheid en het ondersteunen van mantelzorgers en organiseren van burenhulp zijn hierin van belang. Daarnaast dragen vrijwillige inzet, beweging, sport en cultuurdeelname bij aan sociale verbinding, zingeving en persoonlijke groei. 

Doel 3: Waardevol werk

Werk speelt een belangrijke rol in de gezondheid van mensen. Waardevol werk biedt structuur, betekenis en sociale contacten, wat positief bijdraagt aan zowel het mentale als fysieke welzijn. Gezonde arbeidsomstandigheden zijn hierin van groot belang, omdat ze beroepsziekten en ziekteverzuim helpen voorkomen. Tegelijkertijd kan werkloosheid negatieve effecten hebben, zoals financiële onzekerheid en ongezonder gedrag. Daarom is het belangrijk om werkloosheid te voorkomen, mensen te begeleiden naar waardevol werk of arbeidsmatige dagbesteding en werkgevers te ondersteunen bij het aanpassen van werk aan ieders mogelijkheden. Door werk en arbeidsomstandigheden goed af te stemmen op persoonlijke belastbaarheid en (mantel)zorgtaken, wordt niet alleen de gezondheid verbeterd, maar ook de balans in het dagelijks leven versterkt.

Doel 4: Financiële bestaanszekerheid

Tot slot is voldoende en voorspelbaar inkomen essentieel voor de gezondheid. Geldzorgen, schulden en armoede hebben een negatieve invloed op de fysieke en mentale gezondheid en de levensverwachting van mensen. Er is sprake van een wisselwerking: gezondheidsproblemen kunnen leiden tot armoede en schulden en armoede en schulden kunnen leiden tot gezondheidsproblemen. 

Financiële bestaanszekerheid biedt mensen de mogelijkheid om noodzakelijke kosten, zoals huisvesting, onderwijs en zorg, te betalen en een buffer op te bouwen voor onverwachte uitgaven. Dit vergroot niet alleen de veerkracht, maar ook de mogelijkheid om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Armoedebestrijding en het voorkomen van problematische schulden spelen hierbij een centrale rol. Door mensen boven de lage-inkomensgrens te helpen en passende schuldhulpverlening te bieden, kan financiële stress worden verminderd en gezondheid worden bevorderd. Zo vormt financiële stabiliteit een stevige basis voor een betere kwaliteit van leven.

Infographic

Er is ook een infographic ontwikkeld waar de vier doelen kort beschreven staan. Klik op de afbeelding om de infographic te downloaden als pdf.

Infographic Gezondheidswinst

Download de infographic (pdf)