Kennissynthese Uitsluiting in de sociale basis
Aanpak en stand van zaken anno 2024
Wat is er bekend over uitsluiting en discriminatie in de sociale basis? Wat speelt er in de praktijk bij sociaalwerkorganisaties, buurtinitiatieven en vrijwilligersorganisaties? Movisie presenteert in deze kennissynthese een actueel overzicht van de huidige kennis over de aard en aanpak.
De sociale basis is het geheel aan sociale (infra)structuren, sociale verbanden en sociale systemen in Nederland. Het speelt een cruciale rol in het bevorderen van sociale cohesie in de wijk en het aanpakken van maatschappelijke ongelijkheden. Het versterken van de sociale basis is een doel en actiepunt van gemeenten. Helaas komt ook in de sociale basis discriminatie voor. De vorm is divers: van subtiele uitsluiting tot institutionele uitsluiting van inwoners, vrijwilligers, cliënten en sociaal professionals. Op basis van bijvoorbeeld migratieachtergrond, kleur, gender, seksuele oriëntatie of beperking. Hoe kun je discriminatie en uitsluiting in de sociale basis voorkomen? Hiervoor zijn diverse aanpakken ontwikkeld door organisaties die actief zijn binnen de sociale basis.
Download Kennissynthese uitsluiting in de sociale basis [pdf]
Aanpak van de kennissynthese
De verkenning is uitgevoerd in 2023 en begin 2024. Het is gebaseerd op literatuur- en documentanalyse en gesprekken met lokale betrokkenen in de sociale basis. Deze kennissynthese zoomt in op:
- Hoe en op welke manier discriminatie in de sociale basis, in buurt- en vrijwilligersinitiatieven én in het sociaal werk voorkomt. Bijvoorbeeld discriminatie van vrijwilligers en sociaal professionals door cliënten en omgekeerd;
- De huidige aanpak in buurtinitiatieven, vrijwilligerswerk én in het sociaal werk. Zoals inclusiebeleid en interventies gericht op omstanders als zij discriminatie waarnemen;
- Werkzame mechanismen en oplossingsrichtingen voor de aanpak van discriminatie:
- trainingen voor sociaal werkers zoals (inter)culturele competenties, antiracisme-educatie en bewustwordingstrainingen;
- werkzame mechanismen tegen discriminatie zoals het stimuleren van contact, empathie, mindfulness en organisatieverandering.
Belangrijkste bevindingen
- Discriminatie komt vermoedelijk op veel plekken voor in de sociale basis van Nederland en is daardoor een groot probleem;
- Er zijn effectieve mechanismen om discriminatie aan te pakken, maar deze worden vaak (nog) niet benut;
- Er is een gebrek aan onderzoek naar en kennis over discriminatie in de sociale basis.
Deze publicatie is tot stand gekomen dankzij financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
