De inzet van ervaringsdeskundigen in het sociaal domein groeit. Uit een enquête uit 2020 van Movisie en Sociaal Werk Nederland blijkt dat meer organisaties (65%) in dat jaar met ervaringsdeskundigen werken dan twee jaar ervoor werd gepeild. Niet zelden gebeurt dit te ondoordacht, zo stellen geïnterviewden in ‘Zoeken naar de juiste balans’. Dit bleek ook uit het betoog van zelfstandig onderzoeker Ed van Hoorn in relatiemagazine Movisies met thema Ervaringsdeskundigheid, dat mede de aanleiding voor deze publicatie vormde. Hij repte van het ‘hoera-begrip’: ervaringsdeskundigen worden aanvankelijk met gejuich binnengehaald. ‘Het probleem is dat het allemaal intuïtief gebeurt’, aldus Van Hoorn.

Vier interviews

Jeroen de Haan-Rissmann en Marc Mulder, beiden werkzaam bij Movisie, pleiten voor een zorgvuldige voorbereiding voordat ervaringsdeskundigen en organisatie met elkaar in zee gaan. Evelien Hulshof, coördinator ervaringsdeskundigheid bij ggz Oost-Brabant, vindt dat het creëren van meer draagvlak in de organisatie ook aan de ervaringsdeskundigen zelf is. Marijke Braams, programmamanager bij Actie Agenda Utrechters Schuldenvrij van de gemeente Utrecht, vertelt hoe de inzet van ervaringswerkers binnen dit project met succes gestalte kreeg. Fleur van Eeden en Chantal van Veldhuizen van zorgorganisatie Cordaan leggen uit hoe het kwartiermaken in hun organisatie in zijn werk ging.

Download publicatie

Vier aanbevelingen

Uit de geleerde lessen die uit de interviews naar voren komen, hebben we vier aanbevelingen op een rij gezet.

1. Onderzoek samen waar de ervaringsdeskundige waarde kan toevoegen

Door eerst met elkaar in gesprek te gaan over wat ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid zijn en te verkennen welke rol ervaringsdeskundigen spelen of zouden kunnen spelen in het werk, ontstaat bewustzijn in de organisatie, zo stellen Jeroen de Haan-Rissmann en Marc Mulder. Bij de tweede stap ga je bepalen op welke manier ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid van toegevoegde waarde kunnen zijn in je organisatie. Braams benadrukt dat er ruimte nodig is voor een zoektocht samen met de ervaringsdeskundige. Van Eeden geeft aan dat er ook ruimte en tijd nodig is om te wennen. ‘Het is een organisch proces’.

2. Maak de resultaten van de inzet van ervaringsdeskundigheid zichtbaar

Het zichtbaar maken en onder woorden brengen van de waarde van de inzet van ervaringsdeskundigen draagt bij aan het versterken van draagvlak, zo blijkt uit verschillende tips. Ook dit kun je beschouwen als een gezamenlijke zoektocht, waarbij ervaringsdeskundigen, cliënten, collega’s en management samen de toegevoegde waarde verwoorden. Ook door de eerste successen zichtbaar te maken enthousiasmeer je de betrokkenen en versterk je het draagvlak. Hierbij is het belangrijk om je af te vragen: wanneer spreek je van succes?

3. Denk na over de positionering en biedt begeleiding en ondersteuning

Denk na over hoeveel ervaringsdeskundigen je gaat inzetten en hoe je ervoor gaat zorgen dat ervaringsdeskundigen van elkaar kunnen leren. Maak ook een bewuste keuze over de positionering van ervaringsdeskundigen; kies je voor aparte, eigen teams of het opnemen van ervaringsdeskundigen in reguliere teams. Bied ervaringsdeskundigen coaching en begeleiding. Zorg ook voor passende arbeidsvoorwaarden en vergoeding. Tot slot vraagt de samenwerking met ervaringsdeskundigen soms om een inclusieve houding; vertragen, rekening houden met iemands beperking.

4. Zorg voor borging en verduurzaming van de inzet van ervaringsdeskundigheid

Betrek bij de inzet van ervaringsdeskundigen vanaf de start alle lagen in de organisatie, van werkvloer tot bestuur. Denk hierbij ook aan het inzetten van ervaringsdeskundigen in verschillende lagen. De meest bekende rol van een ervaringsdeskundige is waarschijnlijk de rol als ondersteuner of maatje van cliënten of inwoners. Maar ervaringsdeskundigen kunnen ook worden ingezet op beleidsniveau. Zorg ook voor een duurzame financiering. Daarnaast is een nieuwsgierige, open houding bij zowel de organisatie als bij de ervaringsdeskundige een belangrijke voorwaarde voor duurzaam succes. Je moet bereid zijn om als organisatie te blijven leren en ontwikkelen.