Waardevol werken. De stand van zaken
Uit de cijfers blijkt dat ruim een miljoen Nederlanders geen toegang krijgen tot de arbeidsmarkt, ondanks de krapte. Het gaat om mensen met een beperking of kwetsbaarheid, fysiek, verstandelijk, psychisch of sociaal. Om migranten, om ouderen, om langdurig werklozen. Hen treft een langdurige uitsluiting van arbeidsparticipatie. Deze publicatie Waardevol werken laat met diverse voorbeelden de maatschappelijke waarde en zingeving zien die werken kan geven.
De tekst op deze pagina is aangevuld met nieuwe kennis uit het onderzoek Een brede blik op bijstand van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). De publicatie Waardevol werken is eerder in mei 2022 gepubliceerd.
Velen van hen willen en kunnen wel werken, maar niet onder de huidige condities. Voor hen bedoelde wet- en regelgeving als de Participatiewet en Banenafspraak sluiten onvoldoende aan bij hun situatie of mogelijkheden. Gemeenten en UWV bereiken ook niet alle mensen die langs de kant staan. Of bereiken hen wel, maar kunnen hen niets bieden. Een deel van deze mensen haakt af in de overtuiging dat werken voor hen niet is weggelegd. Om te zorgen dat iedereen optimaal mee kan doen in een inclusieve samenleving is meer verbinding tussen sectoren en domeinen nodig en een andere blik op het brede spectrum van (arbeids)participatie.
Een brede blik op bijstand
De Participatiewet die sinds 2015 de bijstand regelt, heeft als voornaamste doel zoveel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Het onderzoek Een brede blik op bijstand dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in juni 2023 publiceerde, toont aan dat deze focus op betaald werk te groot is en onderstreept de noodzaak om deze wet fundamenteel te herzien. Het SCP concludeert dat de huidige Participatiewet onvoldoende aansluit bij wat bijstandsgerechtigden nodig hebben om volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving.
Levensbrede blik
Veel gemeenten richten zich vooral op mensen die relatief makkelijk naar werk begeleid kunnen worden. Veel bijstandsgerechtigden kampen echter met meerdere problemen. Door de focus op betaald werk worden deze mensen niet altijd goed geholpen. De nieuwe Participatiewet moet volgens het SCP zich dan ook niet alleen richten op werk en inkomen, maar beter aansluiten op het leven van mensen met een bijstandsuitkering en hun problematiek. Deze mensen zijn gebaat bij een levensbrede blik.
Waardevolle werkzaamheden
Waardevol werken. De stand van zaken beschrijft wat er al gebeurt voor al die gemeenten en organisaties die uitvoering willen geven aan de Participatiewet, maar tegelijk ook andere problemen op willen lossen. Gemeenten en organisaties die dus al een levensbrede blik hebben en maatschappelijk waardevolle werkzaamheden verrichten, maar dit wordt vaak niet en soms zelfs negatief gewaardeerd. Deze publicatie laat met diverse voorbeelden de maatschappelijke waarde en zingeving zien die werken kan geven. Naast het beschrijven van de organisaties en initiatieven beschouwen we ook hoe deze een betere aansluiting kunnen vinden bij de gemeentelijke praktijk. Daarnaast zetten we een aantal veranderstrategieën en -visies op een rij.
Kansen grijpen
Het hebben van een baan of een zinvolle dagbesteding heeft een positieve invloed op het welbevinden. Meedoen vertaalt zich in meer zelfvertrouwen en zelfkennis. Werken leidt tot een versterking van het sociaal netwerk. Waardevol werken kan verrassend positieve effecten op het welbevinden en de gezondheid van mensen hebben. Daar liggen enorme kansen. Grijp die kansen.
