In de nieuwe handreiking ‘Justitiële interventies: wat werkt’ van Movisie, het Nederlands Jeugdinstituut en het Trimbos-instituut beschrijft Tamara Pultrum wat de basis is voor een effectieve interventie.

Werkt niets?

Begin jaren zeventig deed het onderzoek ‘What works in crime prevention?’ van Martinson veel stof opwaaien. Hij onderzocht veel strafrechtelijke maatregelen in de Verenigde Staten en kwam tot de zeer sombere conclusie: ‘Nothing Works’. In de decennia erna is veel vervolgonderzoek gedaan naar de effectiviteit van rehabilitatieprogramma’s. Ook is diepgaander gekeken naar wat werkzame elementen zijn. Tegenwoordig zijn er voldoende aanwijzingen dat er wel degelijk resultaat te behalen valt met de inzet van strafrechtelijke interventies.

Noodzakelijk voor succes is wel dat een interventie aan bepaalde voorwaarden voldoet en specifieke beginselen gehanteerd worden. In reactie op ‘Nothing Works’, werden dit de ‘What Works-principles’ (Wat werkt-beginselen) genoemd. Deze zeven beginselen vormen een sterke wetenschappelijke basis voor het werken met jongeren en volwassenen die delicten plegen.

De zeven Wat werkt-beginselen:

1. Risicobeginsel
2. Behoeftebeginsel
3. Responsiviteitsbeginsel
4. Behandelmodaliteit beginsel
5. Programma-integriteit beginsel
6. Professionaliteitsbeginsel
7. Eigen context beginsel

Rond de eerste drie beginselen werd door onder andere Andrews een theorie ontwikkeld: het Risk-Need-Responsivity Model, dat een belangrijke rol speelt in het risicodenken in het forensische veld. De effectiviteit van een juiste toepassing van de RNR-beginselen in het terugdringen van recidive is in diverse meta-analyses aangetoond. Andrews stelt op basis daarvan dat methodieken die niet op zijn minst op de eerste drie beginselen (risico, behoefte en responsiviteit) zijn gebaseerd, recidive zeker niet zullen terugdringen en eigenlijk een verspilling van geld en werk zijn. De zeven Wat werkt-beginselen vormen de leidraad voor ontwikkelaars die een interventie willen indienen. Zorg daarom dat deze beginselen in de opbouw en onderbouwing van een interventie herkenbaar zijn.

Download Justitiële interventies: wat werkt?

Download de Infographic Voorkomen en verminderen van crimineel gedrag en recidive

Justitiële interventies: wat werkt?

Deze handreiking is gemaakt voor ontwikkelaars van justitiële interventies die overwegen om hun interventie ter beoordeling voor te leggen aan de Erkenningscommissie Justitiële Interventies. Maar ook voor ontwikkelaars die net starten met het ontwikkelen van een justitiële interventie of deze doorontwikkelen. De handreiking geeft meer inzicht in wat de commissie als een belangrijke basis ziet voor justitiële interventies, en daarmee ook voor de beoordeling van die interventies.

De beoordelingscriteria:

• Doelgroep: ernst en aard van de problematiek van de doelgroep, criteria als leeftijd en IQ in verband met de leerstijl en leerbaarheid.
• Doelen: gericht op bepalende risicofactoren/problematiek (curatie) of gericht op versterken van protectieve factoren/krachten (preventie) die kenmerkend zijn voor de doelgroep.
• Aanpak en uitvoering: duur en intensiteit van de interventie, fasering, vorm en inhoud, verplichte en optionele onderdelen, materiaal en randvoorwaarden, kwaliteitsbewaking, etcetera.
• Onderbouwing: de commissie verwacht dat de criteria in samenhang met elkaar worden omschreven, waardoor aangenomen kan worden dat de interventie effectief is.
• Vervolgens vraagt de commissie naar onderzoek naar de uitvoerbaarheid en naar de effectiviteit van de interventie. Los van elkaar zijn de genoemde criteria vaak goed te beoordelen, omdat ze goed beschreven zijn, maar er kan te weinig samenhang zijn, waardoor er vragen blijven bestaan over de mogelijke werkzaamheid van de interventie.