Wat zijn lerende praktijken?
Lerende praktijken zijn hot. Je kan geen beleidsnota opslaan of er wordt aangekondigd dat er gewerkt zal worden in leergemeenschappen, leernetwerken, Living labs, Communities of practice, kenniswerkplaatsen en noem zo maar op. Maar waar hebben we het nu eigenlijk over? Zijn dit gewoon verschillende begrippen voor min of meer dezelfde lerende praktijken? Of liggen er andere principes aan ten grondslag en zijn ze bedoeld voor verschillende soorten opgaven? Movisie maakte een handige brochure voor iedereen die met lerende praktijken aan de slag wil gaan: ‘Lerende praktijken: vormen en doelen’.
Verschillende vormen
Leergemeenschappen, leernetwerken, Living labs, Communities of practice, kenniswerkplaatsen… In het dagelijks spraakgebruik worden de termen vrij losjes door elkaar gebruikt, maar er zijn wel degelijk verschillende vormen. Om aan de slag te gaan met een lerende praktijk is het van belang helderheid te hebben over wat voor typen er zijn en welke het meest geëigend is voor een vraagstuk of in een concrete situatie. De brochure ‘Lerende praktijken: vormen en doelen’ is bedoeld om een kort overzicht te geven van de belangrijkste typen lerende praktijken. Het gaat Movisie er niet om uitspraken te doen over welke praktijk goed is of slecht. Het gaat puur om een overzicht en het creëren van helderheid over waarin verschillende typen lerende praktijken zich van elkaar onderscheiden. Dit om al naar gelang het vraagstuk of opgave de meest passende vorm te kiezen en te kunnen beslissen over de juiste opzet en werkwijze. Vandaar dat deze brochure naast een overzicht van praktijken ook een overzicht van principes in die praktijken bevat.
De term ‘lerende praktijk’ beschouwen we als een koepelterm voor alles wat te maken heeft met lerende manieren van werken in de praktijk van het sociaal domein. De lerende praktijken die in de brochure worden beschreven kunnen in zijn algemeenheid worden gedefinieerd als: een doordachte en welomschreven manier van leren van en in de praktijk die in het sociaal domein wordt toegepast om een sociaal vraagstuk beter op te lossen. Om ervoor te zorgen dat een lerende praktijk oplevert wat men ermee beoogt, om dat goed te kunnen doen, de juiste keuze voor een bepaald type te maken en te evalueren wat het best werkt in welke situatie, hebben de auteurs de verschillende vormen van lerende praktijken kort omschreven aan de hand van oorspronkelijke bronnen.
De vijf belangrijkste typen
Op grond van literatuurstudie en gesprekken met experts die in de praktijk ervaring opdeden met een of meer van die vormen, formuleren de Movisie-auteurs een aantal principes die helpen bij het onderscheiden van de diverse typen lerende praktijken. En vervolgens beschrijven zij de vijf belangrijkste typen die zij in het sociaal domein tegenkomen:
- Leer- en verbetertraject / Kwaliteitskompas
- Living lab
- Actie-onderzoek
- Community of practice
- Doorbraak (Breakthrough).
Van deze typen beschrijft de brochure kort wat het doel en de principes zijn en uitgebreider hoe je met deze lerende praktijk aan de slag kan. Bij elk type wordt een voorbeeld gegeven en zijn er tips voor achtergrondliteratuur. Met dit overzicht kan elke gemeente of organisatie haar voordeel doen.