Het Karavaan-project is een uitvloeisel van de Atlas van Afgehaakt Nederland (2021) waarin werd blootgelegd dat aanzienlijke groepen burgers zich niet meer gerepresenteerd voelen door traditionele bestuurspartijen. Met de auteurs van de atlas, René Cuperus en Josse de Voogd, werkt Movisie in dit project nauw samen. Na Arnhem en Noardeast-Fryslân (Zeven gezichten van mienskip) is grensregio Zeeuws-Vlaanderen de derde halteplaats van het project.  

Verkiezingswinst voor anti-establishment partijen

'Net als landelijk en in de provincie Zeeland werd de PVV in de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten de grootste partij'

De reden om naar Zeeuws-Vlaanderen af te reizen lag in het bovengemiddeld aantal inwoners dat bij de laatste Tweede Kamer verkiezingen (november 2023) op de anti-establishment partijen PVV en BBB hadden gestemd. Net als landelijk en in de provincie Zeeland werd de PVV in de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten de grootste partij. Maar waar deze partij landelijk en in Zeeland 24 procent van de stemmen behaalde, was dat in Terneuzen, Hulst en Sluis respectievelijk 30 procent, 29 procent en 27 procent. Wat is de reden van deze hogere percentages? Net als in de eerste halteplaatsen zijn we de samenleving ingedoken en hebben we gedurende twee dagen opnieuw intensief op heel verschillende plaatsen met uiteenlopende groepen inwoners gesproken, met ondernemers, winkeliers, havo-leerlingen, amateurvoetballers, (carnaval)vrijwilligers, dorpsbewoners, eerstelijnsprofessionals en ambtenaren.  

Veel rapporten, weinig daden  

'Ze missen in het bijzonder een samenhangende aanpak'

In de vorm van een reportage nemen we de lezer in Zeeuws-Vlaanderen is echt een ander verhaal mee langs alle plekken waar we gesprekken hebben gevoerd: Breskens, Groede, Sluis, Oostburg, IJzendijke, Sas van Gent, Zaamslag, Kloosterzande en Hulst. De verhalen van de inwoners maken hun liefde voor deze bijzondere grensregio duidelijk, maar ook hun zorgen over de (nabije) toekomst van dit gebied en hun ergernis over een rijksoverheid die veel rapporten laat maken, maar in hun ogen te weinig daadkracht aan de dag legt waar het gaat om het omzetten van woorden in daden. Ze missen in het bijzonder een samenhangende aanpak die hun beleidsdossiers van zorg, grensoverschrijdend werken, woningbouw, onderwijs, economie, mobiliteit en samenlevingsopbouw verbindt. Voor hen ligt hier de sleutel tot vertrouwensherstel.

Een verhaal van enerzijds anderzijds

'Waar zorgelijke beschouwingen de overhand hadden, ging het wel steeds over hun zorgelijke regio'

Twee maanden na onze rondgang door Zeeuws-Vlaanderen kregen we de kans onze observaties voor te leggen aan een delegatie van Gedeputeerde Staten (GS) van Zeeland en de Colleges van B&W van de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten. In een epiloog doen we daar verslag van. In onze terugkoppeling aan GS en de colleges van B&W wezen we op het enerzijds anderzijds in onze gevoerde gesprekken. Veel van onze gesprekspartners schetsten een zorgelijk beeld van Zeeuws-Vlaanderen, maar wezen ook op de kwaliteiten van deze streek. Ze wezen ons op de grens die niet alleen bedreigingen biedt, maar juist ook kansen. Hetzelfde gold voor het toerisme en de import van mensen van buiten, waaronder veel Belgen. Ook hier was het steeds enerzijds anderzijds. Het landschap, de kust, de historie, en het unieke stedelijke Belgische achterland werden als belangrijke troefkaarten naar voren geschoven, hetzelfde gold voor sommige specifieke economische sectoren. Zie óók onze potentie en kracht, was de boodschap van de Zeeuws-Vlamingen. En waar zorgelijke beschouwingen de overhand hadden, ging het wel steeds over hun zorgelijke regio. Ofwel: in Zeeuws-Vlaanderen is een breed gevoel van urgentie en commitment bij inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers om maatschappelijke vraagstukken in nauwe samenwerking met overheden aan te pakken. Overheden die bij hun zorgen en commitment weten aan te sluiten, lijken verspeeld vertrouwen mogelijk snel terug te kunnen winnen.

Foto: Beeldbank provincie Zeeland