Movisies 1 - maart 2020

COLUMN ‘Mama, wat is integratie?’ Dat vroeg mijn zoon laatst toen dit woord voorbijkwam in het journaal. Hoewel ik als programmaleider van Kennis- platform Integratie & Samenleving hier dagelijks mee bezig ben, had ik niet zo snel een kant-en-klaar antwoord paraat. Ik realiseerde me dat er verschillende antwoorden zijn. Het hangt er maar net vanaf wanneer en door wie het woord gebruikt wordt. En dat geldt voor veel woorden in het sociaal domein. Want wat is integra- tie, emancipatie, interculturalisatie, superdiversiteit, inburgering, weerbaar- heid, veerkracht? Het zijn termen die komen en gaan, die geïntroduceerd worden in een bepaalde tijd in een bepaalde context. De termen raken in zwang en worden overgenomen door politici, beleidsmakers, sociaal werkers en media. Gaandeweg gaan ze een eigen leven leiden. Ze veran- deren van betekenis en verliezen ook betekenis, afhankelijk van wanneer, waartoe en door wie ze gebruikt worden. Dit maakt het in de praktijk lastig om met elkaar beleid te formuleren en heldere doelen te stellen. Neem de term inclusie. Aanvankelijk werd dit woord vooral gebruikt in relatie tot vraagstukken rond mensen met een beperking. Inclusie ging over toegankelijkheid van publieke voorzieningen en gelijke kansen op meedoen in de samenleving. Inmiddels gebruiken we de term inclusie in vele varian- ten. Zo hebben we het over de inclusieve werkvloer, de inclusieve stad, de inclusieve wijk en de inclusieve school. Soms gaat het daarbij inderdaad over het meedoen van mensen met een beperking. Maar inmiddels heeft de term betrekking op veel meer mensen. Inclusie gaat tegenwoordig over iedereen. Kijk maar naar de betekenis van inclusie in deze zin: in een inclusieve stad moet iedereen kunnen meedoen en gelijke kansen hebben. Inclusie is een containerbegrip geworden waar heel veel onder te vatten is. En dat kan uiteindelijk verlammend werken, niet in de laatste plaats voor beleidsmakers. Want waar begin je als je inclusief beleid gaat ontwikkelen of de opdracht krijgt om je organisatie inclusief te maken? En wanneer is beleid inclusief? Natuurlijk zijn begrippen nuttig. Ze geven houvast bij het formuleren van ambities en het ontwikkelen van beleid. Stel dat je in je gemeente of orga- nisatie aan de slag wil met zaken als inclusie, integratie of weerbaarheid. Dan is het raadzaam om met elkaar goed te expliciteren wat je daaronder verstaat zodat je weet dat je het over hetzelfde hebt. Formuleer met elkaar heldere en concrete doelen, wat ervoor nodig is om die te realiseren en bepaal wanneer je tevreden bent. Zo voorkom je dat je met je mond vol tanden staat als iemand aan je vraagt wat integratie of inclusie is. Annemarie van Hinsberg is programmaleider sociale stabiliteit bij Movisie en programmaleider bij Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS). KIS is een samenwerking tussen Movisie en het Verwey-Jonker Instituut. What's in a word Inclusie is een containerbegrip geworden waar heel veel onder te vatten is