op de toppen van hun kunnen presteren. Ik merk aan mezelf ook dat ik niet meer zulke lange dagen kan maken als tien jaar geleden. Demotie zou wat mij betreft geen taboe moeten zijn. Waarom zou iemand op een gegeven moment niet van functie kunnen veranderen, met minder verantwoordelijkheid en minder salaris?’ Onbenut potentieel Idenburg vindt verder dat er meer erkenning nodig is van de waarde die mensen leveren buiten de arbeidsmarkt om. ’We moeten al die oudere vrijwilligers en mantelzorgers waarderen voor hun bijdrage om onze samenleving draaiende te houden. Maar er is ook veel onbenut potentieel. Heel veel capaciteit, energie en ervaring vloeien weg. We hebben als samenleving te lang gezegd: rust maar lekker uit en geniet van je pensioen.’ Hoe kunnen ze actief blijven, maar in een andere rol, in een ander tempo? Idenburg ziet daar een duidelijke rol voor Movisie, in de zin van het stimuleren van ’het ouderwetse opbouwwerk’. Door mensen en gemeenschappen juist voor te bereiden op een actief pensioen. Opbouwwerkers kunnen trainingen organiseren zodat mensen gaan nadenken over hun bijdrage straks. Wat willen ze eventueel aan opleiding volgen? Hoe kunnen ze actief blijven, maar in een andere rol, in een ander tempo?’ Vraagstukken die samenkomen Opbouwwerkers kunnen ook een rol pakken bij burgerinitiatieven, alhoewel Idenburg vindt dat inwoners vooral elkaar moeten uitnodigen en aanspreken. ’Wanneer gemeenschappen ondersteuning kunnen gebruiken om hun stem en belang voor het voetlicht te brengen, ligt er wel degelijk een taak voor opbouwwerkers. Want zij weten heel goed wat er allemaal aan vraagstukken samen kan komen bij kwetsbare groepen.’ Voor Movisie ziet Idenburg een belangrijke rol in de verspreiding van kennis over burgerinitiatieven: ’Er zijn zo veel prachtige initiatieven waar ouderen hun energie, wijsheid en ervaring in stoppen. Zoals de energie- en zorgcoöperaties, of alternatief openbaar vervoer in landelijke gebieden, buurtwinkels. Movisie is heel goed in het opsporen hiervan en in het delen van kennis over de werkzame elementen.’ Wezenlijke bijdrage Van Loon, van Samen Ouder Worden, is het roerend met hem eens. Zij ziet, zoals gezegd, dat ouderen ook in de fase van toenemende ontregeling door verlies en ziekte bij kunnen blijven dragen aan dit soort initiatieven. ’Een mooi voorbeeld hoorde ik bij een Thuiskamer in het noorden van het land. Daar leverde een blinde mevrouw een wezenlijke bijdrage, omdat zij zo goed was in het aanvoelen van de sfeer.’ Van Loon herkent in de recente opkomst van initiatieven zoals de vanuit Samen Ouder Worden opgezette Thuis- en Buurtkamers en de warme kamers van het Leger des Heils overigens ook nog een andere maatschappelijke ontwikkeling die ze toejuicht. ’Er komt meer aandacht voor collectieve veerkracht, naast de sterk individueel gerichte interventies van de afgelopen jaren. En juist daar, waar mensen samen zijn, ontstaat er van alles. Zonder dat het planmatig wordt bedacht, laat staan uitgezet met een vrijwilligersvacature. Veel ouderen ontdekken dat ze waardevoller zijn dan ze zelf dachten.’ Vanzelf dieper contact Als mensen door ziekte of iets anders met beperkingen te maken krijgen, weten ze zich soms geen houding te geven ten opzichte van anderen. Contacten kunnen daardoor wat stroef verlopen en mensen kunnen zich terugtrekken. Juist dan helpt het om mensen toch actief uit te blijven nodigen, bepleit Van Loon. ’Daar zouden professionals meer tijd en ruimte voor moeten hebben. Want als mensen elkaar geregeld ontmoeten, dan gaat het op een gegeven moment vanzelf van luchtig naar diep en persoonlijk, en andersom.’ Tegelijkertijd is het volgens Van Loon niet alleen een kwestie van agendatijd: ’Professionals zouden zich soms wel wat sterker mogen realiseren dat de ruimte die zij bieden, misschien niet per se de ruimte is die anderen nodig hebben. Het gaat hier eigenlijk over procestijd en agendatijd, en die kunnen met elkaar botsen. Om daarop in te kunnen springen, dat heeft ook te maken met een gesprek open in gaan, de ruimte kunnen scheppen om dingen organisch te laten ontstaan.’ Onderzoek gemeenschapskracht Samen Ouder Worden heeft voor die open houding en dat goede gesprek de afgelopen tijd verschillende trainingen en leertrajecten ontwikkeld en aangeboden. Het programma wordt verlengd tot 2027 en zal de komende jaren gebruiken om dit aanbod nog breder uit te zetten. ’Ook in wat wij noemen de tweede kring, bijvoorbeeld bij woningcorporaties.’ Net als Idenburg ziet Van Loon ook het belang van een goede voorbereiding op het pensioen. De inzet die Samen Ouder Worden daar tot nu toe op gepleegd heeft, zal de komende jaren dan ook intensiever worden. Door ouderen stem te geven groeit de kans dat hun belangen samenvallen met beleid van gemeenten en organisaties Een andere programmalijn van Samen Ouder Worden raakt direct aan het werk van Movisie. Van Loon: ’We willen met onderzoek verkennen hoe we de gemeenschapskracht, zoals we die bijvoorbeeld in de buurt- en thuiskamers zien, verder kunnen uitbouwen.’ Els Hofman, de expert van Movisie, denkt dat daar inderdaad nog veel te winnen valt. En dat het sociaal werk daarin een belangrijke rol te spelen heeft: ’Sociaal werkers organiseren al veel collectief aanbod. Ze komen daarmee vanzelf veel ouderen tegen bij filmavonden, cursussen en ontmoetingsactiviteiten. Ze kunnen problemen en vragen bij ouderen dus al vroeg signaleren en hen ook meer stem geven in wat zij wensen en nodig hebben.’ Prachtige glans Dit laaghangende fruit, zoals Hofman het noemt, kunnen sociaal werkers ook plukken in hun een-op-een contacten met ouderen, zoals de ouderenadviseurs bij de huisbezoeken. Ze sluit af: ’Door ouderen stem te geven groeit de kans dat de belangen van ouderen samenvallen met beleid van gemeenten en organisaties. Dan kan iedereen zien: zilver geeft een prachtige glans.’ Meer informatie kun je vinden bij ouderworden2040.nl, samenouderworden.nl en movisie.nl/ouderen MEEDOEN 30
RkJQdWJsaXNoZXIy OTE0NDk=