Movisies - november 2018

Eind juni werd een enquête verstuurd naar 210 gemeenten. 65 vulden hem volledig in en daarvan hebben er 53 ervaring met alternatieve vormen van inwonerparticipatie. Om te beginnen wilde Movisie inzicht krijgen in de verwachte meerwaarde van de betrokkenheid en medezeggenschap van de inwoners en cliënten. De respondenten geven uiteenlopende antwoorden op deze open vraag, maar in de kern gaan de meeste over de ambitie van gemeenten om dichter bij de inwoners te willen staan, zoals ‘beleid beter aan laten sluiten’ en ‘beter inzicht in de uitwerking van beleid in de praktijk.’ Voor een deel van de respondenten ligt de meerwaarde ook in de mogelijkheid om verantwoordelijkheden anders te beleggen: ‘Het zorgt voor meer eigen of medeverant- woordelijkheid bij inwoners.’ Maatschappelijk akkoord De wens van directer contact met burgers speelde zeker een rol in Tubbergen. Deze Twentse gemeente met negen kerkdorpen werkt na de laatste gemeenteraadsverkie- zingen niet met een coalitieakkoord, maar met een maatschappelijk akkoord, vertelt programmaregisseur participatieprocessen Rian Stamsnieder. ‘Dat akkoord is echt een co-product van de inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties, verenigingen en de gemeente.’ Aan deze vergaande vorm van inwonerbetrokkenheid ging een meerjarig traject vooraf, onder de noemer Mijn Dorp 2030. ‘Daar zijn we in 2015 mee gestart. We wilden samen met de inwoners nadenken over de toekomst van hun dorp. Elk dorp heeft dat op zijn eigen manier ingevuld, op zo’n manier dat het past bij de identiteit. In het ene dorp is de leegstaande kerk bijvoor- beeld een belangrijk thema, in een ander de slepende kwestie van het samenvoegen van de school en het kulturhus.’ Thematische fietstour Na de gemeenteraadsverkiezingen ging de raad met de inwoners in gesprek. Elk dorp had een eigen ‘kernavond’, legt Stamsnieder uit. ‘Dat ging over de vraag wat iedereen wilde bereiken. Maar het ging expliciet ook over de vraag wat daarvoor de eerste stap zou moeten zijn, en vooral wie die zou moeten zetten.’ Tijdens een thematische fietstour ging de raad in gesprek met maatschappelijke organisaties en onderne- mers. Al die informatie is verzameld in een conceptversie Maatschappelijk Akkoord Tubbergen. Daarop konden inwoners reageren tijdens een open debatavond. Stamsnieder ziet veel winstpunten in het directe contact met de inwoners. Meedoen aan het carnavalsgebeuren is in nuchter Twents ‘een van de manieren om aan een goede relatie te werken. Er heerst hier nu veel meer een wij-gevoel. Dankzij de dialoog begrijpen inwoners beter dat er geen oneindige portemonnee is. Met als resultaat dat de dorpen nu zelf prioritering aangeven. Naast de verbeterde relatie tussen gemeente en inwoners, wordt ook de samenhang in de dorpen sterker.’ De dorpen hebben voor de procesbegeleiding elk acht uur per week een zogeheten buurtman of -vrouw; een vanwege competenties en gedrevenheid geselecteerde ambtenaar. Hackaton tegen eenzaamheid Gemeenten zetten een keur aan alternatieve vormen in om inwoners te betrekken. Het varieert van een high tea of klantreis tot een wijksafari of hackaton. Driekwart van de gemeenten laat de keuze van de vorm soms afhangen van de beoogde doelgroep. Zoals de Friese plattelandsgemeente Ooststelling- werf, die een hackaton tegen eenzaamheid organiseerde. De mensen die het betreft zijn lastig te bereiken, vertelt teamleider samen- leving Katja Moesker. ‘We kwamen ze op het spoor via de huisarts. Samen met verenigin- gen, professionals, studenten en bedrijven wilden we het probleem als het ware kraken, in een ideeënmarathon. De sessie duurde van negen tot negen.’ Waar bij reguliere bijeen- komsten de ideeën na een paar uur wel op zijn, dwong deze opzet om op dat lastige punt samen verder te gaan. ‘Doordat de doelgroep zelf meedeed, bleven alleen ideeën over waar zij in geloofden. Vloggende jongeren Een extra lastig te bereiken doelgroep vormen de jongeren. Dit vraagstuk speelt bij veel gemeenten die Movisie ondersteunt en adviseert. In Ooststellingwerf werkten ze samen met de middelbare school aan een laagdrempelige manier. Moesker: ‘We hebben de leerlingen uitgenodigd om te vloggen over jeugdbeleidthema’s, zoals verslaving. Onder schooltijd kregen ze vlog-les en tijdens een talkshow met onder meer raadsleden werden de filmpjes vertoond en besproken.’ Een van de raadsleden erkende na het zien dat hij niet wist dat drugsverslaving onder jongeren zo’n groot probleem was. Dat zegt genoeg over de waarde van deze vorm. Olievlek van jewelste Driekwart van de gemeenten geeft aan dat de inzet van alternatieve vormen de beginfase inmiddels voorbij is. Desondanks ervaren veel gemeenten nog struikelblokken. Zo noemen bijna vier van de tien responden- ten een gebrekkig draagvlak onder collega’s. Ook in Oss kwam dat langzaam op gang, vertelt beleidsadviseur Vanessa Duterloo. ‘Maar nu is er een olievlek van jewelste.’ Met het oorspronkelijke doel de betaalbaarheid en de kwaliteit van zorg en welzijn op peil te houden, kreeg ze ruimte voor een vergaand experiment in de wijk De Ruwaard. ‘Simpel gezegd hebben we er een hek omheen gezet en een zak geld naar de maatschappe- lijke organisaties gebracht. Zodat die samen met de inwoners kunnen bepalen én doen wat echt nodig is.’ Formeel benoemde aanjager Het draagvlak in de wijk groeide enorm vanaf het moment dat een formeel benoemde aanjager het ideaal van inwonerparticipatie van de beleidstafel naar de leefwereld wist te brengen. ‘Hij werkte destijds bij een van de maatschappelijke organisaties en heeft een enorme intrinsieke motivatie. De organisaties financieren gezamenlijk zijn inzet. Hij is actief op jacht gegaan en gebleven naar casussen.’ Het bijkomende resultaat was een enorme beweging in de wijk, en het besef bij de inwo- ners dat zij het vertrouwen kregen. ‘Iemand vroeg om de sleutel van een leegstaand pand. Hij kreeg die en nu komen in dit Huis van de Wijk wekelijks driehonderd mensen. Om een kinderkookclub te organiseren, fietsen te repareren of gewoon onder de mensen te zijn. Dat is duizend keer waardevoller dan welke inspraakavond ook.’ Dit soort voorbeelden helpt voor het draagvlak onder de collega’s. ‘Van hoog tot laag en van links tot rechts in het gemeentehuis, iedereen wil nu snappen hoe het werkt.’ Nog enkele plaatsen Wilt u onderzoeken welk effect de nieuwe invulling van inwonerparticipatie in uw gemeente heeft? Movisie start binnenkort een kwalitatief onderzoekstraject, waarvoor nog enkele plaatsen beschikbaar zijn. Meer info: Daan de Bruijn, d.debruijn@movisie.nl , (06) 55440528. Het draagvlak kwam langzaam op gang, maar nu is er een olievlek van jewelste Jongeren laten vloggen en mee laten werken aan een talkshow blijkt succesvol in Ooststellingwerf 19