Samenwerkende vrijwilligers delen de zorg

Hoe maken we respijtzorg woest aantrekkelijk voor vrijwilligers?

Mensen in het bos

Aanwezigheidszorg

Dit is een vorm van respijtzorg die we wel aanwezigheidszorg noemen. Omdat een vrijwilliger aan huis komt, wordt (herhaaldelijk) gebruik als laagdrempelig ervaren. En regelmatig gebruikmaken van respijtzorg levert meer respijteffect op voor een mantelzorger.

stappenplan

Hoe maken we respijtzorg woest aantrekkelijk voor vrijwilligers? Met deze vraag in het achterhoofd startte in 's Hertogenbosch een pilot met kleine groepjes vrijwilligers rondom een mantelzorger en hulpvrager. De vrijwilligers stemmen onderling af wie wanneer beschikbaar is en delen zo de zorg. Julie Meijers, vrijwilligerscoördinator bij Farent, mantelzorger Els Althof en vrijwilliger Denise van Amelsvoort vertellen waarom dit zo goed werkt.

'De pilot is onderdeel van een groot maatjesproject. De focus ligt op het matchen van mensen met een hulpvraag aan mensen die iets voor een ander willen betekenen', vertelt Julie. 'Vragen komen op verschillende manieren bij ons terecht: via een POH-er, casemanagers, thuiszorg, ambulant begeleiders of een mantelzorgconsulent. Maar ook via familieleden, vrienden en buren of de hulpvrager zelf. Vanuit Farent hebben we voor het project In voor mantelzorg-thuis heel gericht gezocht naar een aantal hulpvragers en mantelzorgers. Dit om te kijken of we hier een groepje van vrijwilligers omheen konden bouwen. Zo koppelen we niet één vrijwilliger, maar wel twee of drie vrijwilligers aan een hulpvrager. Zo ontstaat een breder netwerk rondom een mantelzorger. Dat betekent ook een minder zware belasting voor de vrijwilligers, omdat zij gezamenlijk zorg dragen voor één hulpvrager. Het groepje vrijwilligers is zo veel mogelijk zelfsturend. Ze maken zelf afspraken over wie wanneer gaat.'

'Zo helpen we mantelzorgers om echt gebruik te maken van de aangeboden hulp.'

Goed gevoel

De ervaringen met de pilot zijn tot nu toe erg positief. Zowel de vrijwilligers als de hulpvragers en mantelzorgers vinden het een hele prettige werkwijze. Denise is vrijwilliger bij Els en haar man: 'Meneer vindt alles leuk wat we doen. Hij is simpelweg blij met een praatje. Voor Els is het écht een verlichting als we er zijn. Soms slaapt ze even bij of doet een boodschap. Of ze gaat met een gerust hart naar de dokter. Het zorgen is voor haar enorm intensief omdat ze haar man nooit alleen durft te laten. We zijn haar als vrijwilligers daarnaast ook mentaal tot steun, omdat ze even een praatje kan maken, even koffie kan drinken met ons. Ze vindt het leuk om haar wereld zo wat groter te maken.' Els beaamt dit: 'Het is ontzettend fijn voor mij dat er nu vrijwilligers zijn die elkaar afwisselen en die ik allemaal goed ken. Ik kan met een goed gevoel iets voor mijzelf doen. Want het is best zwaar soms.'

Verrijking

Julie: 'Voor de hulpvragers en mantelzorgers zelf is het inderdaad vaak leuk om verschillende gezichten te zien en van meerdere kanten interesse te ervaren. Juist die aandacht doet goed. Nadeel is dat sommige hulpvragers en mantelzorgers één contactpersoon genoeg vinden. Maar zoals gezegd, voor anderen is het juist heel fijn. Iedere vrijwilliger brengt iets anders mee en dat zorgt voor verrijking.' Els vult aan: 'Het is in ons geval juist heel goed, die afwisseling. Voor mijn man, omdat hij verschillende gezichten blijft zien. En ook voor mij, omdat er meer mensen zijn waar ik op terug kan vallen. Het houdt ons flexibel.'

'Ik ga er met plezier naartoe en vind het prettig dat er achtervang is.'

Hoe ziet de ondersteuning er concreet uit? Denise schetst: 'Ik ben er meestal 2,5 tot 3 uur. Het grootste voordeel van deze opzet is het contact met de andere vrijwilligers. De continuïteit voor de persoon is heel fijn. Dat er écht iedere week iemand is, ook tijdens onze vakanties, die we op elkaar afstemmen. En we gaan nu zelfs twee keer in de week, omdat dat nodig is. Ik doe vaak spelletjes met de hulpvrager, we maken een lange wandeling van anderhalf uur of we puzzelen even. Het is heel erg leuk om te doen, ik ga er met plezier naartoe en vind het prettig dat er achtervang is als ik niet kan.' De vrijwilligers doen geen zorghandelingen, maar zijn voor het sociale contact. Julie: 'De vrijwilligers krijgen bewust geen takenpakket mee. De missie is om te zorgen voor sociale verbinding. Mantelzorgers kunnen dan even wat afstand nemen, al is dat soms wel lastig in het begin.'

Pilots voor mantelzorgers

In totaal zijn er in de pilot vijf groepjes, waarvan er drie rondom een hulpvrager en een mantelzorger zijn opgezet. Julie: 'Het mentale aspect krijgt steeds meer erkenning zien we. Een van de mantelzorgers heeft een partner met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) en een ander heeft beginnende dementie: daar kun je helaas geen goed gesprek mee voeren. Dat is intensief. De mantelzorgers waarderen het daarom enorm dat de vrijwilliger er is en kunnen daardoor de zorg voor hun naaste beter aan.'

Vertrouwensband

Voorwaarden om het goed te laten slagen, is dat er een vertrouwensband moet ontstaan tussen de vrijwilligers, de mantelzorgers en de hulpvragers. 'Alle vrijwilligers ervaren dat en ook dat het opbouwen van zo'n band tijd nodig heeft. Zeker als je elkaar niet zo vaak ziet. Voor mantelzorgers is zo'n goede vertrouwensband nodig om de zorg los te kunnen laten. Dat hoor ik ook wel terug van vrijwilligers. Dat dat loslaten lastig gaat soms. Dat signaleren we en leggen we terug bij de mantelzorgconsulent of de casemanager. Die kan dat weer bespreekbaar maken met een mantelzorger: 'Wat belet jou om toch die tijd te pakken?' Zo helpen we mantelzorgers om echt gebruik te maken van de aangeboden hulp. En we zien dat het werkt, dat is ontzettend fijn!'