Stap voor stap een netwerk opbouwen
In verbinding zijn en blijven met mantelzorgers en goed contact onderhouden is van belang om goed samen te werken. Een vertrouwensband opbouwen door elkaar te kennen en te weten wat je van elkaar kunt verwachten: hett draagt bij aan een prettige samenwerking. Wanneer je goed in contact bent met mantelzorgers kun je bijvoorbeeld signalen van overbelasting waarnemen en samen verkennen wat de mantelzorger kan helpen. Het opbouwen van zo'n verbinding en een vertrouwensband begint met het maken van contact. Enkele tips:
1 Formuleer de gezamenlijke opgave
Om te bepalen met wie je als organisatie te maken hebt en welke samenwerkingspartners relevant zijn bij de opgave waar je voor staat, zet je de ambitie centraal. Bijvoorbeeld: passende ondersteuning van jonge mantelzorgers. Er zijn genoeg creatieve manieren te bedenken om met elkaar te brainstormen over een gezamenlijke ambitie. Denk aan het formuleren van een droom-vraag: ‘hoe ziet de wereld eruit als de mantelzorgondersteuning in onze regio over een jaar precies is zoals wij wensen’. Wat heb je met elkaar te doen om daar te komen? Als je deze opgave centraal zet, kun je vervolgens in kaart brengen welke andere organisaties nog meer betrokken zijn bij deze opgave.
2 Breng in kaart welke partijen aan willen schuiven
Een netwerkanalyse begint bij de relaties en samenwerkingsverbanden die er al zijn, daarna kijk je naar de relaties die deze partijen weer hebben met andere in het kader van de opgave. Je kijkt hierbij zowel naar formele als informele relaties. Uiteindelijk wordt inzichtelijk welke partners of expertise je nog mist in het netwerk om de gezamenlijke opgave rondom mantelzorgondersteuning te bereiken. Je kunt ervoor kiezen ook nog meer kwalitatieve informatie aan dit ‘web’ toe te voegen, zoals dikkere lijnen voor hechtere contacten. Let op: een netwerkanalyse hoeft niet compleet te zijn en kan over de tijd weer veranderen.
3 Maak de verschillende belangen van de partijen inzichtelijk
Waarom wil de ander werken aan goede mantelzorgondersteuning? Om meer inzicht te krijgen in de dynamiek van het netwerk is een mooie volgende stap om samen met de partijen een belangenmatrix te maken. Deze belangen kunnen voortkomen uit de missie en visie en de waarden van een organisatie. Maar kunnen ook afhankelijk zijn van een verantwoordelijkheid die zij voelen richting hun achterban of bijvoorbeeld vanuit wet- en regelgeving of financiering. Zo heeft iedere organisatie niet alleen belangen maar ook drijfveren. Maar iedere partij heeft ook een bepaalde mate van invloed op een onderwerp. Met elkaar helder hebben wie vanuit welke belangen en met welke invloed een bijdrage levert is waardevol om zo samen de juiste taakverdeling te maken.
4 Maak de samenwerking zo succesvol mogelijk!
Om elkaar nog beter te begrijpen, kun je de informatie uit de vorige stappen in een krachtenveldanalyse vatten. Per stakeholder/partij scoor je het commitment (de mate waarin de belangen van de stakeholder overeenkomen met de opgave van het netwerk), de impact (de mate waarin de samenwerking invloed heeft op de stakeholder) en de invloed (de mate waarop de stakeholder invloed kan uitoefenen op de opgave) op bijvoorbeeld een schaal van 1 tot 5.Je ziet nu welke partners welke rol in de dynamiek van het netwerk vervullen en dat maakt dat je met elkaar kunt bedenken hoe je de samenwerking het beste vorm kunt geven. Daarnaast kun je met elkaar de strategie bepalen voor het benaderen en betrekken van nieuwe samenwerkingspartners. Bij een partner die bijvoorbeeld laag op commitment zit, maar hoog op impact is het vooral belangrijk om goed te luisteren en de zorgen te benoemen. Terwijl een partner met hoge commitment, maar een lage impact niet noodzakelijk is voor het draagvlak, maar vooral handig kan zijn om te betrekken waar nodig. Zo zie je in één oogopslag met wie je op welke manier het beste samen kan werken op een specifiek vraagstuk.
Werk je als beleidsmedewerker of wethouder bij een gemeente?
Ook vanuit jouw rol kun je in de samenwerking tussen al die partijen een waardevolle aanjager, verbinder en/of facilitator zijn. De gemeente heeft een unieke positie als verbinder. De neutrale en overzichtspositie maakt dat de gemeente goed zicht heeft op de gecontracteerde partijen (subsidie en inkoop) en wie er betrokken moeten worden. Elkaar kennen is het meest genoemde werkzame element uit het programma In voor mantelzorg-thuis. De gemeente heeft de mogelijkheid om de randvoorwaarden te faciliteren om elkaar te ontmoeten.
Zo zegt een beleidsmedewerker uit een van de lokale praktijken: ‘Het gemeentelijk mantelzorgbeleid is een gedeelde verantwoordelijkheid, die zorgt voor een nog betere samenwerking. Hierdoor is in dit project de scheiding tussen jullie en ons weggevallen. Dat is ook de bedoeling van het hele beleidsproces. We hebben het echt samen bedacht en geschreven.’ In de praktijk zagen we dat de combinatie van een gemeentelijke beleidsmedewerker en de coördinator van het steunpunt mantelzorg een boost gaf aan de netwerksamenwerking met en voor mantelzorgers. Het stimuleren van een (gedeelde) voorzittersrol of projectleidersrol door een van de partijen is vaak een gouden greep. Hiermee wordt het draagvlak en de gedeelde verantwoordelijkheid gestimuleerd. Als gemeente hoef je het niet zelf te doen.
Ben je niet werkzaam bij een gemeente en zoek je naar hoe je de samenwerking kunt initiëren?
Ga dan ook eens langs bij de gemeente. Het helpt om hen erbij te betrekken. Brainstorm bijvoorbeeld met een beleidsmedewerker en verken welke stappen jullie kunnen zetten om andere partijen mee te laten doen. Zo kun je kijken of je ergens aan deel kunt nemen, of wie weet kun je samen met anderen een samenwerking starten. Hier lees je meer!
