10-minuten-check:
Mantelzorgers op de gedeelde eerste plek

Hoe voorkomen we dat mantelzorgers overbelast raken? Die vraag stond centraal in Leiden, een van de lokale lerende praktijken van In voor mantelzorg-thuis. Om in gesprek te gaan met mantelzorgers werd een instrument ontwikkeld: de 10-minuten-check. Het doel is dat er naast zorg en oog voor hulpvragers ook oog is voor mantelzorgers.

Ludwien Wassink (Stichting Eva) vertelt: ‘De 10-minuten-check is een set vragen die de zorg- en welzijnsprofessionals aan de mantelzorger kunnen stellen. Zo kan op tijd worden gesignaleerd of zij hulp nodig hebben en kunnen we proberen te voorkomen dat de mantelzorger overbelast raakt.’

Om deze vragenlijst te maken, is gekeken naar bestaande meetinstrumenten die de (over)belasting van mantelzorgers meten, zoals de EDIZ+, Caregivers Strain Index en de Mantelzorgcheck van Markant. ‘Deze lijsten hebben we naast elkaar gelegd. Daarna hebben we hieruit vragen geselecteerd: welke vragen vinden we nuttig in Leiden?’ Een voorbeeld van een van de geselecteerde vragen is: Heeft u iemand om af en toe de zorg aan over te dragen? Daar worden de antwoordopties ‘ja’, ‘nee’ en ‘soms’ bij gegeven. ‘Elk antwoord heeft een aantal punten. Deze worden bij elkaar opgeteld tot een totaalscore. Vervolgens leggen we aan de mantelzorger uit wat deze totaalscore betekent en waar zij terecht kunnen voor hulp en ondersteuning.’

‘Mantelzorgers vertellen ons dat ze zich echt gezien, gehoord en ondersteund voelen’

De 10-minutencheck is getest bij ongeveer vijftig mantelzorgers. De ervaringen zijn positief. ‘Het werkt ontzettend goed’, aldus Jan Hulzinga (GGZ Rivierduinen). ‘Mantelzorgers vertellen ons dat ze zich echt gezien, gehoord en ondersteund voelen.’ Toch zijn er ook punten voor verbetering. Het blijkt bijvoorbeeld beter om een aparte afspraak met de mantelzorger te plannen om de check door te nemen, zonder de hulpvrager erbij. ‘Dan is er meer ruimte om in te zoomen.’

De 10-minuten-check is met verschillende organisaties uit Leiden ontwikkeld. ‘In de ene organisatie is het gemakkelijker om de 10-minuten-check te testen dan bij de andere. Dat heeft er bijvoorbeeld mee te maken dat bij de ene organisatie de mantelzorgers al meer op de kaart staan dan bij de andere. Maar het levert nu al eenduidigheid op. We werken met dezelfde methodiek en we hebben hetzelfde doel. Daarom hebben we nu een brief geschreven naar de leden van het Mantelzorgakkoord. Zo willen we ook andere organisaties bekend maken met dit instrument. We willen de 10-minuten-check steeds verder verspreiden in Leiden. Als een olievlek.’

zandloper