Mantelzorger als gelijkwaardige samenwerkingspartner

Welk beeld hebben we bij mantelzorgers? Een vraag die ik vaak stel aan professionals om zich hiervan bewust te zijn en na te gaan wat dat beeld met je doet in de samenwerking met naasten. Ik laat dan beelden zien van dieren: een kudde olifanten, een leeuwin, een vlinder, een mierenkolonie. De leeuwin bijvoorbeeld: zien wij een mantelzorger als iemand die sociaal is en zorgt voor een veilig gevoel en een vertrouwde plek voor zijn naaste? Of zien we de brullende dochter, die ons overschreeuwt en vermijden we daarom het liefst contact? Onderzoeken we ook waar dat brullen vandaan komt? Maakt ze zich zorgen over haar naaste, kan ze de veranderende situatie nog niet accepteren? Zit ze in een rouwproces of voelt ze zich schuldig dat ze de zorg niet meer aankan? De vlinder roept ook altijd van alles op: dat iemand zich ontpopt tot mantelzorger, van de ene op de andere dag. Dat daar mooie kanten aan zitten, maar ook kwetsbare. Ook moest iemand denken aan de ogenschijnlijk kwetsbare mantelzorger, die zich vanuit veerkracht verhief en er trots op was mantelzorg te kunnen volbrengen.

Welk dier je ook passend vindt: de beelden maken duidelijk dat er veel aspecten zitten aan het zorgen voor een ander. Het is fijn als je als professional hiervoor oog hebt. Want alleen dan kun je goed met een mantelzorger samenwerken. Dat samenwerken is belangrijk voor de hulpvrager en de mantelzorgers. Om zelfredzaam te blijven en regie over het eigen leven te houden en zo lang mogelijk het leven te kunnen leiden dat zij willen in hun eigen omgeving.

‘Mantelzorgers op de gedeelde eerste plek’ is niet voor niets de naam van dit magazine. Want goede zorg en ondersteuning voor zorgvragers betekent óók tijd en aandacht voor de mantelzorger. In de lokale praktijken die we vanuit het programma In voor mantelzorgthuis hebben begeleid weten we dat de wil er is om goed samen te werken met de mantelzorger. Toch wordt het in de waan van de dag soms vergeten. In dit magazine lees je hoe er is gewerkt aan die aandacht voor mantelzorgers en hoe je bouwt aan goed contact en een gelijkwaardige samenwerking. Lees bijvoorbeeld het interview over de 10 minuten-check die in Leiden is ontwikkeld.

Dat samenwerking veel meer is dan ondersteuning lees je ook in dit magazine. Het SOFA-model helpt je om je bewust te worden van de verschillende rollen van een mantelzorger. Van de expert die alles weet over degene voor wie hij zorgt en die jij dus kunt raadplegen tot de samenwerkingspartner met wie je afspraken maakt over de zorg.

Het loont om goed samen te werken met mantelzorgers en samen een team te vormen. Mantelzorgers voelen zich dan gewaardeerd en serieus genomen. Ze staan er niet alleen voor. Er ontstaan minder misverstanden en conflicten. De betrokkenheid van mantelzorgers en andere naasten groeit. Goede samenwerking leidt tot zorg en ondersteuning die echt goed past bij de hulpvragers én de mantelzorgers. En de professionals krijgen meer plezier in hun werk.

Om met de metafoor van de dieren af te sluiten: samenwerken met mantelzorgers is zoals in een mierenkolonie. Ieder heeft een eigen taak en is dus nuttig. Hun uitgekiende systeem van samenwerking zorgt dat alles soepel loopt. Dat gun ik professionals en mantelzorgers ook.

Yvonne de Jong,
programmaleider In voor mantelzorg-thuis