Theorie
Inhoud
De kern van het balansmodel
Mantelzorgers hebben taken, verplichtingen en activiteiten waartussen zij constant balanceren. Het gaat onder andere om ‘mantelzorg’. Dit is de tijd die een mantelzorger aan het zorgen is. Daarnaast heeft een mantelzorger ook ‘andere verantwoordelijkheden’, zoals werk, vrijetijdsbesteding, het gezin of vrijwilligerswerk. Dit zijn dus alle andere activiteiten die een mantelzorger doet die tijd, aandacht en energie vragen. Zijn er ook andere mensen betrokken bij de zorg, dan hebben we het over (in)formele hulp door anderen. Dan wordt de mantelzorgvraag verlicht door anderen. Dat kunnen professionals zijn, zoals de wijkverpleegkundige of de fysiotherapeut. Maar ook buurtgenoten of de tante die af en toe op de kinderen past. Alle mensen die een deel van de taken of verantwoordelijkheden van mantelzorgers overnemen bieden (in)formele hulp door anderen.
Veranderingen en balanceren
Deze drie categorieën (mantelzorg, andere verantwoordelijkheden en (in)formele hulp door anderen) zijn niet statisch maar veranderen door de tijd heen. Zo kan de zorgvraag veranderen. Het revalidatieproces is na een operatie afgerond of de wond heelt, waardoor de zorgvraag afneemt. Bij dementie zal de zorgvraag na verloop van tijd juist intensiever worden. Andere verantwoordelijkheden worden meer of minder intensief. Zo besteedt iemand voor een belangrijke deadline misschien extra uren aan zijn werk, maar neemt dat weer af zodra die deadline achter de rug is. Ook krijgen mantelzorgers soms meer en soms minder hulp van professionals, buren of familie. Kortom, de balans tussen de drie categorieën wordt continu beïnvloed, zodat mantelzorgers steeds opnieuw op zoek gaan naar een fijne balans.
Het ondersteunen in de balans
Veel mantelzorgers weten de balans tussen zorgtaken, andere verplichtingen en ontspanning goed te vinden én te behouden. Maar soms verstoren bepaalde gebeurtenissen deze balans (tijdelijk) en worden professionals ingeschakeld om mantelzorgers tijdig te ondersteunen. Als professional kun je op vier manieren mantelzorgers ondersteunen bij het (terug)vinden van de balans.
Meer weten over het balansmodel?
Lees dan dit artikel voor meer handvatten voor het ondersteunen van mantelzorgers of bekijk de wetenschappelijke achtergrond in het dossier ‘Wat werkt bij mantelzorgondersteuning?’.
Wist je dat..
de categorieën ‘mantelzorg’ en ‘andere verantwoordelijkheden’ gezamenlijk de ‘verplichte tijd’ worden genoemd? Het is de totale tijd die een mantelzorger per dag besteedt aan taken en activiteiten die moeten gebeuren.
Wist je dat..
dé balans niet bestaat? Balans is een individuele ervaring die wordt beïnvloed door de energie van een mantelzorger. Heeft hij goed geslapen of tijd gehad voor een ontspannen wandeling? Dan zal de ervaren belasting van alle verplichte tijd minder zijn. De batterij van een mantelzorger is dan weer opgeladen, waardoor alle taken lichter aanvoelen.
1. Probeer tijdig in te schatten hoe zorg en leven zich ontwikkelen.
Informeer mantelzorgers op tijd over het ziektebeeld en verwijs hen door voor verdere informatie of trainingen. Bied steeds goede en duidelijke informatie.
2. Bespreek de elasticiteit van het zorgnetwerk.
Hier gaat het om het bevorderen van inzet van het (in)formele netwerk rondom mantelzorgers, zoals familie, vrienden en buren. Kortom: het netwerk van mensen die een mantelzorger kunnen ontlasten. Als professional kun je dit netwerk samen met mantelzorgers in kaart brengen met bijvoorbeeld de MantelScan. Kijk ook naar interventies voor het vergroten van de veerkracht van deze netwerken of naar mogelijkheden voor respijtzorg.
3. Verken samen de draagkracht van de mantelzorger.
Wat precies de draagkracht vergroot is afhankelijk van de behoefte van de mantelzorger. Ga samen op zoek naar wat past om de draagkracht te vergroten. Welke activiteiten zorgen voor de balans? Ook hier kun je bijvoorbeeld de MantelScan gebruiken.
4. Stimuleer het maken van keuzes.
Niet alle activiteiten en andere verantwoordelijkheden geven mantelzorgers energie. Stimuleer mantelzorgers te kiezen voor de dingen die hen energie geven en activiteiten en verplichtingen die energie kosten (tijdelijk) te laten vallen. Bespreek wat hen helpt om die keus ook echt te maken. Wat zit hen daarbij mogelijk in de weg? Zien ze bijvoorbeeld dat sporten of naar het koor gaan hen goed zou doen maar vinden ze het lastig om hun partner alleen te laten? Misschien speelt schuldgevoel een rol. Ga hierover het gesprek aan.