Artikel
Inhoud
Welke taken heeft een mantelzorger allemaal? En is dat nog wel vol te houden? Om dit in beeld te krijgen, maakt Ilse van der Vaart, voormalig praktijkondersteuner ouderenzorg en momenteel casemanager dementie, gebruik van de mindmapmethode. Een laagdrempelige werkwijze die mantelzorgers inzicht geeft in hun dagelijkse taken. ‘Omdat we zichtbaar maken wat de mantelzorger allemaal doet, vragen zij eerder om hulp.’
In haar werk komt Ilse regelmatig in contact met overbelaste mantelzorgers. Via een collega met wie zij regelmatig samenwerkte, kwam Ilse in aanraking met de mindmapmethode. ‘Het is eigenlijk heel simpel’, vertelt Ilse. ‘Je geeft mantelzorgers een leeg vel papier en een pen en laat hen opschrijven wat zij allemaal doen. Dat kan dan variëren van de hond uitlaten tot boodschappen doen: alles komt op dat vel papier te staan. Ook de leuke dingen.’ Ilse helpt mantelzorgers bij het maken van de mindmap. Vaak gaat ze hiervoor meerdere keren met een mantelzorger in gesprek. ‘Je moet mensen de tijd gunnen om inzichten te krijgen. Het is een proces, je moet het er samen over hebben. Uiteindelijk krijg je een volledig beeld van de situatie en kun je aan de slag.’
‘Ik kan een heleboel oplossingen zelf verzinnen, maar ik vind het belangrijk dat de mantelzorger mij vertelt wat hij echt nodig heeft’
Ilse merkt dat het maken van de mindmap zorgt voor bewustwording. ‘Wij kunnen als professionals de mantelzorger wel vertellen: “Jeetje, wat heb jij het druk, wat doe jij veel!”, maar dat komt niet binnen. Door hen uit te dagen alles zelf op te schrijven, komt het besefmoment. Een mantelzorger zei tegen mij, nadat ze de mindmap had gemaakt: “Dit is echt te veel. Dit kan ik niet alleen.” Terwijl ze dat dus wel lange tijd deed!’ Vaak speelt schuldgevoel een rol in het proces, vertelt Ilse. ‘Veel mensen zorgen vanuit liefde of schuldgevoel. Omdat ze het beloofd hebben. Of omdat de ander altijd voor hen gezorgd heeft en zij nu de verplichting voelen om iets terug te doen. Met de mindmap maken we inzichtelijk waarmee de mantelzorger geholpen kan zijn, zonder dat hij zich schuldig hoeft te voelen dat hij die taak niet zélf uitvoert.’
‘Samen bouwen we een systeem waardoor het behapbaar blijft en waardoor de mantelzorger het vol kan houden’
Het inzichtelijk maken van de taken van een mantelzorger is het startpunt voor het vragen van hulp. ‘Dat kan professionele hulp zijn, maar ook hulp vanuit het informele netwerk’, zegt Ilse. ‘Hulp vragen in het professionele circuit, bijvoorbeeld de Wmo en thuiszorg, is voor sommige mensen een uitdaging. Daarbij kan ik met mijn kennis en ervaring helpen. Ook is er binnen het informele netwerk vaak meer hulp beschikbaar dan de mantelzorger beseft. Zo was er een mantelzorger met veel hulpbehoevenden in haar omgeving. Ze was continu aan het zorgen en kon het niet voor elkaar krijgen om een paar dagen op vakantie te gaan. Ze voelde zich verplicht om voor iedereen te zorgen. Voor haar heb ik deels professionele hulp geregeld, maar ook binnen het informele netwerk gezocht naar hulp. Met behulp van de mindmap kun je het gesprek aangaan met onder andere familieleden. Hieruit bleek dat zij hartstikke bereid waren om een aantal taken permanent over te nemen. Zo hebben we ervoor gezorgd dat ze minder taken zelf hoefde uit te voeren, meer rust voelde en uiteindelijk zelfs met een gerust hart op vakantie kon.’