Wat draagt bij aan de balans van mantelzorgers?

Wat draagt bij aan de balans van mantelzorgers? Het zoeken naar balans tussen zorgen voor een naaste en allerlei andere verantwoordelijkheden is als een oefening op de evenwichtsbalk. Wat draagt bij aan de balans van mantelzorgers?

Gezond, vitaal en fit in het leven staan en datgene doen waar je energie van krijgt. Dat is wat we allemaal willen. Voor mantelzorgers is dat natuurlijk niet anders. Toch geeft één op de vier mantelzorgers die lang en intensief voor een naaste zorgen aan dat hij ernstig belast is. Vaak richt mantelzorgondersteuning en hulpverlening zich op deze al overbelaste groep zonder goed te kijken hoe dit voorkomen had kunnen worden. Want overbelasting gebeurt niet zomaar. Mantelzorgers hebben naast de zorg voor hun naaste ook hun werk, ouders, vrienden en hun eigen hobby’s. Zij zoeken constant de balans tussen het zorgen voor hun naaste én al die andere verantwoordelijkheden. Dat is als een oefening op de evenwichtsbalk. Een groot gedeelte van de mantelzorgers loopt er zonder problemen overheen, maar sommigen raken (tijdelijk) uit balans of vallen zelfs van de balk.

In dit magazine hopen we jou als professional te inspireren met vormen van aandacht voor een gezonde balans voor mantelzorgers. Samenwerking met mantelzorgers en andere professionals is hierbij een belangrijke sleutel voor succes. In de lokale lerende praktijken van In voor mantelzorg-thuis is hiermee ervaring opgedaan. Wat heeft hier gewerkt?

Als mantelzorger in balans blijven: hoe doe je dat?

In balans blijven als mantelzorger gaat over vele aspecten in het leven. En wat voor de één als een rustig en gebalanceerd leven voelt, ervaart een ander juist als zwaar of chaotisch. In balans zijn gaat niet alleen over genoeg tijd hebben voor de mantelzorgtaken. Er zijn ook andere verantwoordelijkheden zoals het gezinsleven en werk en daarnaast de vrijetijdsbesteding. Als je opeens extra tijd moet besteden aan werk, om bijvoorbeeld een deadline te halen, dan blijft er minder tijd over voor andere zaken. In gesprek met de mantelzorger kan een professional bijvoorbeeld samen de draagkracht van de mantelzorger verkennen en hen stimuleren om keuzes te maken die energie geven. Verspreid over Nederland liepen verschillende experimenten over de balans van de mantelzorger. Het balansmodel kan jou als professional helpen om inzicht te krijgen in de balans van mantelzorgers. Dit model geeft een overzicht van de aspecten waaraan een mantelzorger tijd besteedt, hoe die met elkaar in verhouding staan en wat dat doet met iemands energie.

Bewustzijn van mantelzorgtaken

In balans zijn en blijven start bij het besef van mantelzorgers dat ze inderdaad mantelzorger zijn. Uit onderzoek van het SCP blijkt dat veel mantelzorgers zich niet in deze term herkennen of zich niet realiseren dat zij mantelzorger zijn. Het zorgen voor naasten doen zij vaak met veel liefde en zien zij als iets wat er gewoon bij hoort. Hoe kun je als professional het bewustzijn van mantelzorgers vergroten? Uit het programma In voor mantelzorg-thuis blijkt dat het delen van ervaringsverhalen of het in contact brengen met andere mantelzorgers van grote waarde is. Dat vertelt ook deze mantelzorger: ‘Eens in de zoveel maanden komen we met een gemêleerde groep bij elkaar, mantelzorgers van jong tot oud. Een centraal onderwerp is het afstand nemen van het zorgen. Jezelf niet vergeten en afwisseling behouden tussen mantelzorgtaken en je eigen ding doen.’ Als professional of vrijwilliger kun je in gesprek gaan met mantelzorgers over hun rol en wat die voor hen betekent.

Bespreek balans met mantelzorgers

Iedere mantelzorger is uniek, waarbij de behoefte aan ondersteuning van tijd tot tijd verandert. Een goede manier om erachter te komen of iemand balans ervaart, is door dit te bespreken. Waarvan krijgt deze mantelzorger energie? Is er tijd om ook even tot rust te komen? In dit gesprek kun je het ook hebben over vitaliteit en gezondheid. Het helpt om een persoonlijke relatie op te bouwen met de mantelzorger en elkaar echt te leren kennen. Zodat de drempel voor de mantelzorger lager is om over balans te praten. Als professional pik je signalen beter op wanneer je een mantelzorger goed kent.

‘Bespreek de balans tussen draagkracht en draaglast bij mantelzorgers. Welke ‘’eigen tijd’’ zouden zij eigenlijk terug willen en hoe is dat te realiseren?’ - deelnemer uit een lokale lerende praktijk

Mantelzorgers die goed voor zichzelf zorgen kunnen de zorg voor hun naaste langer volhouden. Bijvoorbeeld door de zorg te delen met familie, vrienden of andere naasten. Dit kun je als professional bespreekbaar maken. Samen zoek je naar passende mogelijkheden van ondersteuning. Uit In voor mantelzorg-thuis blijkt dat het goed werkt om aanknopingspunten te benutten voor het starten van een gesprek. Daarom ontwikkelde een Mantelzorgsteunpunt een flyer, werd een interview afgenomen met een mantelzorger en werden een filmpje, podcast en cursus gemaakt.

Duidelijke informatie? Altijd fijn!

Het is essentieel dat mantelzorgers gemakkelijk de juiste informatie kunnen vinden wanneer zij daaraan behoefte hebben. In de lokale lerende praktijken van In voor mantelzorg-thuis was samenwerken aan een betere informatievoorziening dan ook een belangrijk thema. Mantelzorgers zijn geholpen met eenduidige en begrijpelijke informatie. Als informatie vindbaar en begrijpelijk is, kost dit mantelzorgers minder tijd. Het zou mooi zijn als ze deze tijd gebruiken voor dingen waar ze energie van krijgen. Dit past bij één van de aspecten uit het balansmodel, waarbij je als professional mantelzorgers stimuleert om keuzes te maken die energiegeven. Uit het programma blijkt dat het kennen van de sociale kaart en de ondersteuningsmogelijkheden in jouw regio bijdraagt aan het goed informeren van mantelzorgers. Betrek mantelzorgers bij het ontwikkelen van nieuwe informatie, zoals een flyer of sociale kaart. In Leusden hebben zit dit gedaan met een inspiratieboekje, waarvoor verschillende mantelzorgers zijn geïnterviewd.

Gevarieerde, laagdrempelige ondersteuning voor mantelzorgers

De mantelzorger vervult een belangrijke rol in het leven van de hulpvrager, maar is natuurlijk niet eindeloos inzetbaar. Voor veel mantelzorgers is het belangrijk dat er ondersteuningsmogelijkheden zijn die aansluiten bij hun behoeften. Alleen dan zal die ondersteuning ook tot verlichting van de mantelzorgtaken leiden en de accu van mantelzorgers opladen. Laagdrempelige ondersteuning is essentieel. Hierdoor wordt de stap naar ondersteuning voor mantelzorgers kleiner. Een voorbeeld hiervan is lotgenotencontact. Uit een enquête in Horst aan de Maas blijkt dat dat veel mantelzorgers lotgenotencontact waardevol vinden. Je kunt dit gemakkelijk combineren met een activiteit, zoals het maken van een wandeling in de natuur. Zo voelt het contact tussen mantelzorgers natuurlijker en minder beladen.

Vitaliteit staat centraal

Vitaliteit gaat over het vinden van die dingen waar ieder mens, en dus ook een mantelzorger, blij van wordt. Het belangrijkste is om die vitaliteit te versterken en te behouden. Het ‘hoe’ is voor iedereen anders. Dus ga het gesprek aan met mantelzorgers en ontdek wat voor hen werkt om gezond, vitaal en in balans te blijven.