Movisie Jaarbericht 2016

Onderzoek naar sociale wijkteams in gemeenten

Maar liefst 234 gemeenten werken mee aan Sociale wijkteams in vogelvlucht, een onderzoek naar de sociale wijkteams in Nederland. Het resultaat: een goed overzichtsbeeld met veel feiten en cijfers. Het percentage gemeenten dat met sociale wijkteams werkt, blijkt gestegen naar 86 procent. Bij de G32-gemeenten zien we dat het aantal teams per gemeente is gegroeid van gemiddeld vijf in 2014 naar gemiddeld acht in 2015.

Het rapport Sociale (wijk)teams in beeld krijgt in maart 2016 veel media-aandacht en wordt uiteindelijk de meest gedownloade Movisie-publicatie van het jaar. Het onderzoek is tot stand gekomen in opdracht van de VNG en in samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut en Vilans.

Empowerment als verbindend kader

Op 14 juni organiseren Movisie, Trimbos-instituut, Universiteit voor Humanistiek en Tranzo de conferentie 'Empowerment als verbindend kader.' Empowerment gaat over toenemende kracht én toenemende macht. Meer grip krijgen op persoonlijke kwetsbaarheden én meer invloed kunnen uitoefenen op collectieve levensomstandigheden. De conferentie krijgt als waardering een dikke 8 van de ruim 100 deelnemers. Rond de conferentie verschijnen twee publicaties: Naar het hart van empowerment deel 1 en Naar het hart van empowerment deel 2.

Verbinding Werkplaatsen Sociaal Domein

De regionale Werkplaatsen Sociaal Domein, opvolgers van de Wmo-werkplaatsen, starten in 2016 met de organisatie van brede samenwerkingsverbanden tussen lectoraten, hogescholen, gemeenten en organisaties in het sociaal domein van maatschappelijke ondersteuning, jeugd en participatie. Ze werken met gemeenten als medetrekkers aan onderzoek, ontwikkeling, onderwijs en ondersteuning om antwoord te bieden op regionale vraagstukken. Movisie verbindt deze partijen, zorgt in 2016 voor een nieuwe website en faciliteert een plan van aanpak voor de komende drie jaar met als doel de implementatie van nieuwe werkwijzen.

Vervolg op conferentie Capability Approach

Movisie organiseert een eerste conferentie over de mogelijkheden van de Capability Approach in het sociaal werk. In de Capability Approach staat het menselijk welzijn centraal in de ontwikkeling van de samenleving. Movisie organiseert deze conferentie samen met de Hogeschool Arnhem & Nijmegen, Tandem Welzijnsorganisatie en Human Rights Watch.

Experts uit het beroepsonderwijs, universiteiten en werkveld uit Nederland en België concluderen tijdens de conferentie dat er behoefte is aan een modern moreel kompas en instrumenten voor de beroepspraktijk in het sociaal werk. Movisie gaat in 2017 door met het ontwikkelen van dit kompas en bijbehorende instrumenten samen met het Nederlands-Vlaams netwerk voor Capability Approach in het sociaal werk.

Professionalisering sociaal werker

In een nieuwe serie artikelen 'Wat werkt op tv' nemen sociale professionals en experts de aanpak in realityprogramma's onder de loep. Bij elk programma koppelen we een interventie uit onze Databank Effectieve Sociale Interventies aan de vraag die centraal staat in de aflevering. Met deze reeks laten we de toegevoegde waarde van sociaal werk zien en wakkeren de discussie hierover aan.

We stimuleren de reflectie van professionals op hun vakmanschap door moderne vormen van leren en reflecteren aan te bieden:

• Sociaal makelaar Jelle de Boer kaart in 10 vlogs verschillende urgente thema's aan. De Boer geeft tips om met vloggen het werk zichtbaar te maken en zo de impact te vergroten. Dankzij het succes van het 'vloginar' krijgt dit project in 2017 een vervolg met een Vlog Academie voor sociale professionals.
• De webinar over de methodiek 'Omdenken' blijkt een krachtige manier voor professionals om in deze transformatie vernieuwend te werken en probleemdenken te doorbreken. We geven de workshops Omdenken aan diverse partijen, onder andere op de medewerkersdag van Dynamo (Amsterdam), gemeente Ede, 'This is it' en de landelijke kinderwerkersdag.

In opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie ondersteunt Movisie de Erkenningscommissie Justitiële Interventies. Deze commissie beoordeelt de kwaliteit en de effectiviteit van interventies die worden toegepast in het justitiële werkveld, zowel in de jeugdzorg en de ggz als het sociale domein. Movisie ontwikkelt ook de website www.justitieleinterventies.nl

Aan de slag met VN-Verdrag

Op 14 juli 2016 wordt het VN-Verdrag voor de rechten van personen met een beperking in de Eerste Kamer aangenomen. Overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties moeten werken aan een toegankelijkere en inclusievere samenleving.

Op 30 juni 2016 wisselen beleidsprofessionals van verschillende gemeenten - op initiatief van Movisie - kennis en ervaringen uit tijdens een bijeenkomst in het stadskantoor in Utrecht. Zo lichten de gemeenten Tynaarlo, Amersfoort en Utrecht toe wat het beleid in hun gemeente is. Wat gaat goed, wat kan beter, wat kunnen anderen ervan leren? Ook experts van Ieder(in), het College voor de Rechten van de Mens zijn van de partij in Utrecht.

Participatieproject bij Gemeente Smallingerland

De gemeente Smallingerland heeft de ambitie om een inclusieve arbeidsmarkt te realiseren en vraagt Movisie om daarbij te ondersteunen. In eerste instantie ligt de focus bij de gemeente op de garantiebanen. Movisie pakt het op door in werksessies aan de hand van de Appreciative Inquiry (verander)methode te werken met een brede doelgroep: gemeente, bedrijfsleven, onderwijs én mensen met een arbeidsbeperking. Het resultaat van de werksessies is een breed gedragen plan dat aan het college wordt voorgelegd.

Vrijwilligersbeleid voor musea krijgt vorm

Zonder de inzet van vrijwilligers kunnen veel musea niet bestaan. Een tekort aan vrijwilligers in combinatie met de vergrijzing van het vrijwilligersbestand vormen een zorg voor de toekomst. Daarom is het belangrijk voor musea om beleidsmatig over vrijwilligerswerk na te denken. 'Een helder geformuleerd beleid en goed vrijwilligersmanagement is dus net zo belangrijk als de collectie!' vertelt opdrachtgever Sjoerd Staal van het VSBfonds.

Samen met Erfgoed Nederland en het Landelijk Contact voor Museumconsulenten ontwikkelde Movisie een handleiding voor vrijwilligersbeleid in musea. In deze publicatie staan de huidige stand van zaken van vrijwilligersbeleid in musea, doelgroepen en trends in vrijwilligerswerk overzichtelijk op een rij. Kern van de publicatie zijn de zes stappen die helpen bij het opzetten of aanscherpen van het vrijwilligersbeleid.

Uitvoering cliëntervaringsonderzoek

Een verplicht nummer? Niet als het aan de gemeente Ede ligt. Zij pakt het verplichte cliëntervaringsonderzoek in hun gemeente groots aan en vraagt Movisie dit onderzoek uit te voeren. Door het houden van een enquête, interviews en groepsgesprekken gaat Movisie op zoek naar antwoorden op de volgende vragen:

• Welke waarden zijn belangrijk voor de kwaliteit van hulp en ondersteuning die cliënten in het sociaal domein ervaren?
• In hoeverre ervaren cliënten dat die waarden gerealiseerd worden in de hulp en ondersteuning die zij ontvangen en hoe kunnen we dat versterken/verbeteren?

De gemeente scoort een ruime voldoende. Cliënten in Ede vinden vertrouwen, toegankelijkheid, partnerschap, eigen regie en een passende aanpak erg belangrijk. Ook persoonlijke en toegankelijke communicatie wordt door hen belangrijk gevonden.

Ontwikkeling democratiespel

In het najaar verkent Movisie met negen gemeenten de beren op de weg in het samenspel tussen initiatiefnemers, ambtenaren en gemeenteraadsleden. Een van de oplossingen is de ontwikkeling van een democratiespel: een spel dat als doel heeft om het begrip en perspectief te stimuleren tussen initiatiefnemers, ambtenaren en gemeenteraadsleden. Movisie is medeontwikkelaar van dit spel dat in 2017 wordt uitgebracht.

Rapport 'Wat knelt?'

Burgerinitiatieven, gericht op zorg en ondersteuning, zijn in opmars. Dit sluit ook goed aan bij de gewenste verandering in de samenleving - meer participatie van inwoners, onderlinge solidariteit, eigenaarschap en verantwoordelijkheid nemen vóór en mét elkaar. Toch worden er in de praktijk belemmeringen ervaren. Movisie inventariseert die knelpunten in samenwerking met Vilans, Nederland Zorgt voor Elkaar en Brabantse zorgcoöperaties. Het rapport 'Wat knelt?' laat de belemmeringen zien o.a. op het gebied van wet- en regelgeving, financiën en samenwerking.

Landelijk LHBT-congres Regenboogsteden

Movisie organiseert begin april een landelijk LHBT-congres Regenboogsteden. Met ruim 150 mensen uit het roze werkveld wordt gesproken over de resultaten van de Regenboogsteden tot dan toe. Welke aanpakken en activiteiten verdienen navolging? Hoe kunnen we van elkaar leren en meer samenwerken? In één van de deelsessies staat de opvang van LHBT-asielzoekers/-vluchtelingen centraal, een urgent en belangrijk thema in 2016. De betrokkenheid van de aanwezigen tijdens deze dag is indrukwekkend.

Werkbezoek aan Bologna over LHBT-beleid

In november organiseert Movisie, als coördinator van het Rainbow Cities Network, in opdracht van de Raad van Europa een werkbezoek aan Bologna over LHBT-beleid. De delegatie voor wie het bezoek wordt georganiseerd komt uit Montenegro. Het bezoek is onderdeel van een meerjarig project van de Raad van Europa, over onder andere seksuele- en genderdiversiteit.

De delegatie, die bestaat uit wethouders en beleidsmedewerkers en een vertegenwoordiger van de Montenegrijnse LHBT-organisatie, maakt kennis met de praktische insteek van Bologna op het gebied van LHBT-beleid. Movisie selecteert Bologna als locatie voor dit werkbezoek omdat het LHBT-beleid in deze stad zich richt op de praktische ondersteuning van LHBT-personen en relevante lokale organisaties.

Aan het werk dankzij K!X Works

Ook in 2016 worden binnen het Movisie-programma K!X Works twaalf groepen van zo'n vijftien jonge nieuwkomers een jaar lang begeleid om hen voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Met trainingen op vaardigheden als netwerken, presenteren en communiceren en persoonlijke begeleiding van mentoren uit het bedrijfsleven, wil K!X Works jongeren stimuleren om op eigen niveau hun talenten te ontplooien. En met succes. In de gemeente Maastricht zijn bijvoorbeeld alle K!X Works-deelnemers na het volgen van het traject uit de uitkering en aan het werk.

Magazine Doen!

Vluchtelingen moeten sneller en beter naar werk begeleid worden. In de praktijk is het vaak lastig om een duurzame match te maken tussen bedrijven en nieuwkomers. Magazine Doen! van K!X Works biedt werkgevers informatie en inspiratie. In oktober 2016 kwam de eerste editie uit, met o.a. een interview met hoogleraar Alexander Rinnooy Kan, tips over weerstand op de werkvloer en nieuws over de laatste onderzoeken over arbeidsparticipatie van vluchtelingen.

Effectief discriminatie bestrijden

Hoe zorgen we ervoor dat discriminatie afneemt? Movisie onderzoekt binnen Kennisplatform Integratie & Samenleving wat wel en niet werkt om discriminatie op basis van etniciteit, religie of huidskleur te verminderen. Het resultaat: vier publicaties waarmee een effectieve aanpak tegen discriminatie ontwikkeld kan worden. In het artikel Effectief discriminatie bestrijden: zo doe je dat en Tips voor interventies gericht op voorkomen van discriminatie, lees je meer over de bevindingen uit deze publicaties.

Handige interventiewijzer voor participatie vluchtelingen

Vluchtelingen met een verblijfsstatus zo snel mogelijk laten deelnemen aan de samenleving. Gemeenten zien zich voor die taak gesteld. Maar hoe doen ze dat en hoe zorgen ze ervoor dat dit werkt? Movisie ontwikkelt binnen Kennisplatform Integratie & Samenleving een interventiewijzer.

Compacte kennis over informele zorg

In 2016 werkt Movisie op het gebied van Informele Zorg met partners uit het veld, zoals de VNG, aan het verzamelen en benutten van kennis over wat werkt. Daarbij staat de vraag centraal hoe instrumenten en tools in de praktijk werken. Deze kennis is compact en beeldend vertaald in handzame informatie voor gemeenteambtenaren, sociaal werkers en organisaties. Onder andere komen hier de infographics uit voort over het bereiken van mantelzorgers en de lokale samenwerking tussen informele en formele zorg. In 2017 zal het Wat werkt-dossier worden gelanceerd en zal specifieke kennis, gericht op gemeenten, beschikbaar worden gesteld, onder andere via www.gemeenten.movisie.nl.

Samen aan de slag met integraal werken in de wijk

Integraal werken is er op gericht om burgers met meervoudige problemen passende ondersteuning dichtbij huis te geven én om de veerkracht van de wijk of buurt te vergroten. In 2016 bundelen Movisie, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Nederlands Jeugdinstituut, Trimbos-instituut en Vilans hun krachten in het programma Integraal werken in de wijk. Zij doen dat samen met professionals en beleidsmakers. Dat resulteert onder meer in een digitale vraagbaak, inspirerende presentaties en publicaties, zoals Samenwerken in de wijk over de 10 meest genoemde vraagstukken over de samenwerking tussen wijkteamprofessionals en de professionals daaromheen.

Eigen regie hulpvragers bevorderen met OER-model

Hoe organiseer je zorg en ondersteuning zodat hulpvragers hun leven kunnen leiden zoals zij dat willen? Movisie nodigt lector Lineke Verkooijen uit om in een webinar te vertellen over het OER-Model: Organiseren Eigen Regie. Meer dan 70 zorg- en welzijnsprofessionals schakelen in en gaan met Lineke in gesprek.

Uit de interactie tijdens deze digitale bijeenkomst blijkt dat veel deelnemers onderschrijven dat het model van Lineke aansluit bij de manier waarop zij werken met mensen in kwetsbare situaties. In de toolkit Bevorderen van Eigen Regie staan instrumenten en methoden om te gebruiken in contact met hulpvragers.

Sociaal en Gezond

Onder de noemer Sociaal en Gezond werkt Movisie aan de verbinding van de wereld van het sociaal werk met die van publieke gezondheid, vanuit het idee dat meedoen gezond maakt. Onze ambitie is te stimuleren dat deze werelden samenwerken aan het langer zelfstandig wonen van kwetsbare burgers. Ook willen we bijdragen aan meer bekendheid met de preventieve werking van welzijn in zowel het sociaal domein als in het gezondheidsdomein.

In 2016 verschijnen twee belangrijke publicaties die een bijdrage leveren aan het realiseren van deze doelstellingen: het dossier Wat werkt bij Sociaal en Gezond en het digitale magazine Sociaal maakt gezond. Ook mede-organiseren we het NCVGZ2016 met als thema de verbinding met het sociaal domein.

Movisie werkt met het Trimbos Instituut, Phrenos en Vilans samen in het programma Nieuwe Wegen ggz en opvang. Dit aanjaagprogramma is gericht op verbetering van de samenwerking tussen ggz en opvang en het sociaal domein, om te werken aan inclusie en zo mensen met ernstige psychische aandoeningen beter te ondersteunen bij hun herstel en participatie. De adviseurs uit de kennisinstituten ondersteunen hiertoe een dertigtal regionale samenwerkingsverbanden. Movisie levert twee van de vijf adviseurs voor samenwerkingsverbanden op de thema's 'participatie en inclusie' en 'sociale netwerken en digitale steun' en werkt mee aan de masterclasses, zie www.nieuwewegenggzenopvang.nl

Kring van Veiligheid vraagt om innovatieve inzet

Ondanks een uitgebreid stelsel van preventie, hulpverlening en wetgeving daalt het aantal slachtoffers van huiselijk geweld in ons land nog steeds niet. Met het manifest 'Huiselijk geweld te lijf' pleit de Kring van Veiligheid, bestaande uit bestuurders, ervaringsdeskundigen en deskundigen van verschillende sectoren, voor een verandering in mentaliteit en systeem die er toe moet leiden dat de kring rond een gezin, individu of kind in gevaar zich sluit.

Een centrale rol hierbij is weggelegd voor regionale leerkringen, waarin structureel leren en verbeteren wordt georganiseerd om de benodigde effectieve samenwerking te bewerkstelligen. Het manifest bepleit ook dat alle betrokkenen, ook omstanders en vrijwilligers, meer handvatten krijgen om (mogelijke) signalen te duiden en daarmee om te gaan.

De Kring, onder voorzitterschap van Jacques Wallage en met het secretariaat van Movisie en het Nederlands Jeugdinstituut, biedt in april 2016 het manifest aan staatssecretaris Martin van Rijn en VNG-directeur Jantine Kriens aan.

Tijdens de door de Kring in november georganiseerde Top Huiselijk geweld en kindermishandeling blijkt het gedachtegoed in het Manifest breed te worden gedeeld door bestuurders en vertegenwoordigers van belangrijke landelijke partijen die een rol spelen bij de aanpak van huiselijk geweld. Onder verwijzing naar het manifest wordt in de Kamerbrief Voortgangsrapportage Geweld In Afhankelijkheidsrelaties (GIA) van januari een nationaal meerjarig programma voorgesteld, met leerkringen als belangrijk aanknopingspunt.

Ontwikkelen van MDA++

Movisie en het Nederlands Jeugdinstituut bieden ondersteuning bij twee ontwikkeltrajecten: de inhoudelijke (door)ontwikkeling en de organisatie van MDA++ in gemeenten. Deze processen lopen parallel aan elkaar. Movisie en het Nederlands Jeugdinstituut:

1. faciliteren de professionals die de aanpak ontwikkelen, de zogenoemde 'voorlopers' van MDA++, in een aantal werksessies om hun aanpak door te ontwikkelen naar een integrale aanpak van zowel kindermishandeling, huiselijk als seksueel geweld. Daarnaast organiseren en faciliteren we drie bijeenkomsten van de Werkgroep Kwaliteitskaders. Daarin bespreken de 'voorlopers' en de justitieketen (politie, OM, reclassering) ervaringen en strategieën voor de gewenste samenwerking van zorg- en veiligheidsketen in MDA++.
2. bieden gemeenten ondersteuning bij hun opdracht om per 2018 (in elk van de 26 Veilig Thuis-regio's) een MDA++ te organiseren in hun regio. Dit doen Movisie en NJi via notities, presentaties, workshops, adviesgesprekken en met instrumenten als een procestool (startfoto en stappenplan), visualisaties van perspectief en producten, transitiearena, goede voorbeelden en overzicht van inrichtingsvormen.

Doorontwikkeling Vlaggensysteem

• Movisie verzorgt ruim 20 train-de-trainers over het Vlaggensysteem.
• Met Rutgers en Sensoa organiseert Movisie het Kenniscafé Buiten de Lijnen, het vlaggensysteem voor kinderen en jongeren met bijzondere behoeften. De bijeenkomst is binnen de kortste keren uitverkocht met 100 deelnemers.
• Samen met Amarant, ontwikkelt Movisie een e-learning Vlaggensysteem voor professionals die werken in de Verstandelijk Gehandicapten Zorg.
• Om de methodiek RelatieWijs verder te ontwikkelen test een aantal Sociale Wijkteams dit instrument dat helpt om de ernst van grensoverschrijdend gedrag in relaties te kunnen beoordelen, wegen en adequaat te handelen.

Voorbij vooroordelen en stereotypes

Voor een effectieve aanpak van huiselijk geweld is gendersensitief denken en handelen van belang. De 4-delige toolkit 'Voorbij vooroordelen en stereotypes' geeft gemeenten en professionals hier handreikingen voor. Movisie ontwikkelt dit samen met Regioplan en Atria, met ondersteuning van de ministeries van OCW, VWS en V&J. In juni houdt Movisie een succesvolle conferentie Follow-up Regioplan Genderscan: een effectieve systeemaanpak van huiselijk geweld, waar ongeveer 150 professionals aan deelnemen.

Aan de slag met beleid

• In samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut laat Movisie in de publicatie 'Huiselijk geweld beleid maken met persona's' zien hoe je samen met mensen die huiselijk geweld hebben meegemaakt een persona kunt maken om beleid te verbeteren en te borgen.
• Oplevering Wat Werkt Dossier Partnergeweld.
• In december organiseert Movisie samen met de VNG, de ministeries van V&J, VWS, Federatie Opvang en Taskforce Kindermishandeling het congres Veilig Verder. Het congres wordt bezocht door ruim 600 deelnemers en Movisie verzorgt 5 workshops over de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling.

De gemeente Haarlem vraagt tijdelijke versterking van Movisie om het Multidisciplinair Centrum Kindermishandeling Kennemmerland (MDCK) en Centrum Seksueel Geweld bestuurlijk te borgen. Ook dragen we bij aan de verdere ontwikkeling van de multidisciplinaire aanpak MDA++, het tijdelijk huisverbod en de ontwikkeling van Veilig Thuis. Daarnaast werken we aan de inzet van verbeterde sturing en toezicht in de vrouwenopvang.