Nieuw is ze niet, want ze draait al zo’n acht jaar mee in de commissie, als een van de leden. Maar vanaf 1 januari heeft ze de spreekwoordelijke voorzittershamer overgenomen van Godfried Engbersen. De erkenningscommissie Maatschappelijke ondersteuning, participatie en veiligheid, een hele mond vol, buigt zich over sociale interventies (methoden) die worden ingediend. De interventies beslaan tal van vraagstukken waarmee sociaal werkers en hun cliënten te maken hebben; eenzaamheid, discriminatie, informele zorg, grensoverschrijdend gedrag – het is maar een kleine greep uit vele de thema’s die de interventies uit de databank bestrijken. Inmiddels bestaat deze databank ruim twaalf jaar. De interventies die erin zijn opgenomen, inmiddels zijn dat er bijna honderd, dragen na de beoordeling een van deze drie predicaten: “effectief”, “goed onderbouwd” of “goed beschreven”.

Wat zie jij als het grootste belang van de databank? 

Nadja Jungmann: ‘Dat het belangrijk is dat we in het sociaal domein weten dat wát we doen al of niet verschil maakt. Lang niet altijd is in de praktijk namelijk duidelijk of de interventies die we inzetten, het effect hebben dat we beogen. En er is ook niet altijd aandacht voor een interventietrouwe uitvoering. Een interventie kan erkend zijn, maar als je ‘m op een andere plek gaat inzetten is het belangrijk dat je ook doet wat de inhoud van de interventie vraagt. Waarbij overigens wel ruimte is voor maatwerk, maar met inachtneming van de werkzame mechanismen van de interventie. We werken in het sociaal domein met mensen in een kwetsbare situatie voor wie het belangrijk is dat ze ondersteuning krijgen die echt voor hen het verschil kan maken. En dat ze daardoor hun leven weer op de rit kunnen krijgen. We hebben als maatschappij de verantwoordelijkheid om te werken met interventies die werken en die niet gefundeerd zijn op goede bedoelingen.’

Mooie stap

Er is daarbij nog een wereld te winnen, stelt Jungmann. Ze haalt ter illustratie een onderzoek aan dat zich richtte op interventies rond het onderwerp waarin ze zelf is gespecialiseerd, schuldenproblematiek. ‘Daaruit bleek dat voor alle pilots en projecten die liepen in Nederland nog niet eens de helft een concrete doelstelling had geformuleerd. En maar een derde werd beoordeeld op effect. Dat heeft dus als gevolg dat de volgende gemeente met hetzelfde plan aan de slag gaat, waarvan het maar de vraag is wat de impact is van de uitvoering. Op die manier werk je niet systematisch aan het opbouwen van een kennisbasis.’

Het is volgens haar overigens een illusie om te denken dat we alle ingezette interventies in het sociaal domein naar het niveau “effectief” tillen. ‘Goed beschreven is al een mooie stap. Maar dat is in de praktijk vaak al niet het geval. Eigenlijk zouden ministeries en gemeenten moeten zeggen: “we willen alleen interventies die ten minste goed beschreven zijn. En dat dit als randvoorwaarde wordt geformuleerd bij financiering.’  

'Ik wil onder meer gemeenten aan het denken zetten over de interventies die ze inkopen'

Je hebt gezegd dat je je als ambassadeur voor de databank wil gaan opereren, wat houdt dat in? 

‘Ik wil onder meer gemeenten aan het denken zetten over de interventies die ze inkopen. Dat ze vooraf weten of die interventies het verschil maken. In de zorg zouden we het heel vreemd vinden wanneer een arts tegen ons zegt: “ik heb een pil voor je maar ik weet niet of die werkt…” In het sociaal domein vinden we dat kennelijk niet raar. En gemeenten moeten zichzelf dan ook de vraag stellen: “als we die effectiviteit belangrijk vinden, hebben we daar dan geld voor over?”’ 

Taai vraagstuk

Het gedetailleerd beschrijven van een interventie, deze voorleggen aan de erkenningscommissie die er vervolgens diepgaand naar kijkt; Jungmann zegt zich terdege te beseffen dat dit voor de indieners een flinke opgave is. ‘Het is echt een enorme klus. Een klus waar bovendien beperkte middelen en beperkte waardering voor zijn.’ Ze vergelijkt het met hoe we in de samenleving tegen het belang van gezond eten aankijken. ‘Iedereen onderschrijft daarvan het belang maar als je vervolgens vraagt: “eet je gezond?”, dan is het antwoord vaak “nee”. Als je vraagt of je effectieve interventies belangrijk vindt, dan zegt iedereen ja. Maar op de een of andere manier lukt het ons niet om dat te doen wat we zeggen belangrijk te vinden. Het is een taai vraagstuk.’ 

Ze beklemtoont dat het ook belangrijk is om te proberen te begrijpen waaróm we het zo lastig vinden om werkelijk uit te voeren wat we zeggen belangrijk te vinden. Goed luisteren rekent ze daarom ook tot haar opdrachten als voorzitter van de erkenningscommissie. ‘Een ambassadeur is in mijn beleving beslist geen missionaris.’ 

Vuur aan de schenen

Niettemin. Gemeenten zullen in elk geval boter bij de vis moeten leveren, stelt Jungmann. ‘Er groeit bij interventie-ontwikkelaars geen geld in de achtertuin.’ Maar er is niet één partij verantwoordelijk voor de oplossing benadrukt ze. ‘Coördinerende ministeries hebben hierin een opdracht, gemeenten, interventie-ontwikkelaars. Maar ook cliëntenraden hebben een opdracht. Die kunnen een gemeenteraad het vuur aan de schenen leggen: “Hoezo laten jullie interventies waarvan niet inzichtelijk gemaakt is dat ze werken los op onze cliënten?” Het is belangrijk dat er een grotere groep zich de eigenaar gaat voelen van de oplossing van het vraagstuk.’