Michiel (23) schreef op een platform over mentale gezondheid dat praten over eenzaamheid hem nog niet lukt. Schrijven wel. Daarom doet hij het interview liever per mail. 'Ook omdat ik wat sociale angsten heb. Zodra ik tegenover iemand zit en over eenzaamheid moet praten, klap ik dicht. Een collega zei eens: ‘Schrijven is als praten zonder onderbroken te worden’. Dat zal het zijn. Een leeg Word-document onderbreekt je niet, kijkt je niet raar aan en veroordeelt je niet.'

Moeilijk om over eenzaamheid te praten

'Mede doordat ik ben opgegroeid met het idee dat eenzame mensen raar zijn, maakt het een onderwerp waar ik moeilijker over kan praten dan mijn angststoornis en depressie. Wat ook meespeelt: depressie en angst zijn voor mijn gevoel sociaal meer geaccepteerd. Men kan er begrip voor opbrengen, terwijl veel mensen niet snappen hoe je geen vrienden kunt hebben. Sociale media spelen daar ook een grote rol in. Aanvankelijk vond ik het net zo moeilijk om over depressie en angststoornissen te praten en schrijven, maar door het vaker te doen, is die drempel verlaagd. Ik verwacht dat ik bij eenzaamheid ook op dat punt kom, maar die stappen moet ik zelf zetten.'

Volgens Michiel is de maatschappij er nog niet klaar voor om eenzaamheid te accepteren. 'Mensen die niet begrijpen dat je geen vrienden hebt, zijn zelf vaak heel spontaan en hebben een rijk sociaal leven. Door de indruk te wekken dat vrienden maken min of meer vanzelf zou gaan, wekken ze de indruk dat er iets mis is met jou. Experimentje: open je Instagram en tel hoeveel mensen er daadwerkelijk alleen zijn op het moment dat de story of foto gemaakt wordt. Zoiets geeft je het gevoel dat je de enige ter wereld bent die op dat moment alleen is.'

'Zoiets geeft je het gevoel dat je de enige ter wereld bent die op dat moment alleen is'

Ontstaan van eenzaamheid

Eenzaamheid overkomt je, het is geen keuze, aldus Michiel. De basis voor zijn eenzaamheid werd gelegd op de middelbare school. 'Ik had vrienden, maar werd gepest en dus werd elke dag mijn zelfbeeld en zelfvertrouwen wat meer de grond in gestampt. Dat leidde tot een zware depressie, waardoor ik mezelf opsloot. Na de middelbare school verloor ik mijn vrienden van toen uit het oog. Doordat ik niet ging studeren en ook geen baan buiten de deur had, had ik geen reden meer om naar buiten te gaan. Daar kwam een angststoornis bovenop, dus al had ik weg gewild, ik durfde niet. Dan wordt je wereldje klein. In die zin overkomt het je. Het is een beetje alsof je ergens bovenaan uitglijdt en dan een heuvel afrolt: je komt pas beneden tot stilstand. Opeens sloeg het in als een bom: ik heb niemand. Ik ben alleen. Ik doe nooit iets leuks. Opeens zag ik hoe mijn leeftijdsgenoten zich doorontwikkeld hadden, terwijl ik stil was blijven staan. Heel confronterend en pijnlijk. Eenzaamheid is erger dan depressie en angst. Het voelt alsof je hart uit je borst is gerukt en je verdrinkt in je eigen leegte.'

'Het voelt alsof je hart uit je borst is gerukt en je verdrinkt in je eigen leegte'

Volgens Michiel zal zijn eenzame periode altijd een gevoelig punt blijven. 'Als je een gevallen vaas lijmt, blijf je altijd zien waar het ooit kapot is gegaan. Eerst moet je alle stukjes weer bij elkaar zoeken. Eenzaamheid lost zich niet vanzelf op, net als dat die vaas zichzelf niet lijmt. Zelf had ik een hele toffe thuisbaan, ik werd gewaardeerd en had het naar mijn zin. Toch heb ik die baan bewust opgegeven voor een doodsaaie baan, omdat ik op die manier met mensen in contact kwam. Dat is de eerste stap geweest. Ik moest opnieuw leren dagelijks met mensen te praten en contact te maken. Zo won ik aan zelfvertrouwen en vertrouwen in een ander. Ik begon me stukken minder eenzaam te voelen, en op mijn nieuwe werkplek kreeg ik zelfs vrienden. Daarvoor moest ik de angst overwinnen om mensen aan te spreken en te vragen om te chillen. Maar het zijn wel de stukjes die je nodig hebt om de vaas te kunnen lijmen.'

Invloed van de omgeving

Michiel draagt een aantal manieren aan waarop de omgeving van invloed kan zijn op eenzame personen. 'Blijf iemand betrekken, ook al zijn ze stil of zeggen ze vaak ‘nee’. Je pogingen worden echt gewaardeerd, ook al lijkt het van niet. En durf met diegene te praten, ook over hun eenzaamheid. Wat je vooral niet moet doen is een eenzaam iemand zielig vinden of alleen uitnodigen uit medelijden. Dat voelen we en dat is het meest pijnlijke ooit.'

Eenzame mensen moeten vooral lief zijn voor zichzelf, aldus Michiel. 'Je bent het gewoon waard om mee om te gaan, ook al denk je misschien van niet. En je bent niet raar omdat je eenzaam bent. Tot slot een praktische tip: probeer te analyseren waardoor je eenzaam bent en probeer dat te veranderen. Dit kan ook met professionele hulp. Van stil zitten en niks doen word je absoluut niet minder eenzaam. Het waait niet over. Je moet aan de slag.'