Movisie deed in 2022 onderzoek naar omvang en aard van het probleem, onder meer via een enquête onder bijna 200 sociaal werkers. Gemiddeld neemt administratie- en regelwerk 37 procent van hun tijd in maar zij vinden 19 procent acceptabel. Als meest belastende administratieve ergernissen noemen de sociaal werkers: rapporteren (82%), kwaliteits- en verantwoordingssystemen (77,4%), en papier- en formulierwerk van bewoners om de weg te vinden bij instanties en bij aanvragen van hulp, toeslagen en subsidies (73,6%).

De meeste sociaal werkers (80%) geven aan dat administratie, verantwoording en regels hen veel extra tijd kosten

Waar komt die druk vandaan? 

Als belangrijkste oorzaak noemen sociaal werkers het overheidsbeleid: de gemeente wil grip krijgen en kunnen sturen. De informatie die de gemeente verlangt, sluit vaak niet aan bij de essentie van het werk. Daarnaast zijn de registratiesystemen te leidend in plaats van ondersteunend. Systemen zijn daarnaast vaak gebruiksonvriendelijk, en professionals moeten met verschillende systemen werken (vooral als zij werkzaam zijn in meerdere gemeenten). Verder wordt de organisatie van het werk genoemd. Het management vraagt om verantwoording op basis van cijfers. Maar omdat terugkoppeling ontbreekt, wordt het aanleveren van gegevens en cijfers voor verantwoording als zinloos of niet helpend ervaren. De belangrijkste onderliggende oorzaken zijn: gebrek aan niet goedwerkende systemen, wantrouwen van opdracht gevende instanties, regels worden onvoldoende ter discussie gesteld en de herkomst van verplichting is niet duidelijk. Als er aan deze onderliggende oorzaken niets wordt gedaan zal de administratie- en regeldruk niet opgelost worden. 

Bekijk hier de infographic over het onderzoek 

Wat is het effect van al deze administraties en regels? 

De meeste sociaal werkers (80%) geven aan dat administratie, verantwoording en regels hen veel extra tijd kosten. Een groot deel (40%) vindt dat het niet bijdraagt aan de bedoeling van hun werk, maar een kwart vindt dat wel. Administratie en regels zorgen bij 80% van de respondenten voor ergernis en ook stress. De tijd die de respondenten kwijt zijn aan administreren zorgt ervoor dat ze tijd te kort hebben voor andere – belangrijkere – taken (77%), zoals direct contact met en het ondersteuning van inwoners. Sociaal professionals ervaren dat de kwaliteit van het werk verslechtert (70%), dat ze het werk niet kunnen doen zoals ze het willen (43%). Volgens de sociaal werkers die meededen aan dit onderzoek ervaren inwoners ook ergernis van het papier- en formulierwerk waarmee ze te maken hebben om hulp te kunnen krijgen, bijvoorbeeld bij (her)indicaties. 

Wat zijn de aanbevelingen uit het onderzoek?

• Streef naar 50% minder administratie- en regeldruk 
• Creëer meer duidelijkheid over welke regels en administraties ‘moeten’ vanuit wetgeving 
• Meerdere partijen zijn aan zet bij het werken aan oplossingen. Steek in op 3 niveaus: 
  • Landelijk niveau: Het is van belang de agendering van het knelpunt voort te zetten en blijvend te monitoren om zicht te krijgen of aanpakken succesvol zijn en effect hebben. Aansluiten bij en samenwerking met arbeidsmarktonderzoek en partijen is een logische vervolgstap. 
  • Niveau van de professional: zet kleine dingen in de spotlights. Ondanks de taaiheid van het vraagstuk beginnen veranderingen meestal bij het zien van de kleine aansprekende acties en initiatieven van verbeteringen. Die kleine succesjes geven vaak een eerste impuls aan een grotere beweging. 
  • Niveau van het samenspel lokale overheid en organisaties sociaal werk. In dit samenspel is veel te winnen met elkaar door in te zetten op wederzijds vertrouwen. Zo zijn er gemeenten die al experimenteren met regelarme verantwoording en het realiseren van een diagnosevrije en/of beschikkingsvrije inzet. En organisaties zelf kunnen kijken wat zij kunnen doen om professionals te ontlasten. We adviseren om voorbeeldpraktijken te volgen, belemmeringen zichtbaar te maken, te verspreiden en uit te breiden.