Movisies 1 - maart 2021

gevolg, onder meer voor tal van middenstanders die hun ruiten aan diggelen zagen gaan en van wie sommigen werden beroofd van hun inventaris. In reactie op dit geweld ontstonden allerlei initiatieven om het geweld te voor- komen en steden en buurten te beschermen tegen vernielzuchtigen. Onver- wachte groepen meldden zich, zoals boeren en de fanatieke aanhang van clubs uit het betaalde voetbal. Verschillende lokale bestuurders – zoals Erik Roemer en de burgemeester van Maastricht, Annemarie Penn-te Strake – toonden zich blij met de burgersteun uit onverwachte hoek. 'Ik stond behoorlijk te kijken van hun reactie', zegt Thijs van Mierlo, directeur van LSA, landelijk netwerk van bewonersgroepen, buurthuizen in zelfbeheer, bewonersbedrijven en coöperaties. Hij noemt het geen goede ontwikkeling dat burgemeesters bij dreigend geweld andere burgers de regie in handen geven om de openbare te handhaven. Drijfveer ‘Burgers kunnen een rol spelen bij sociale veiligheid, maar dan moeten er wel een aantal zaken gewaarborgd zijn in afspraken’, stelt de LSA-directeur. Afspraken over rolvastheid bijvoorbeeld. ‘De politie is een informatie-ge- stuurde dienst. Die informatie kunnen ze niet zomaar delen met burgers.’ Van Mierlo: ‘Ga niet pas samenwerken als de crisis uitbreekt. Bewoners en politie - en indien nodig justitie - zullen voordat de crisis uitbreekt het gesprek moeten aangaan. Over drijfveren bijvoorbeeld. Het beschermen van de ondernemers en de stad, dat klinkt als een nobel drijfveer. Maar uit ervaringen weten we ook dat de mensen die zich roeren ook voorop lopen als er spanning en sensatie te beleven valt.’ Buurtvaders De spontane, emotioneel geladen acties van burgercollectieven zijn daarmee anders dan een initiatief als buurtvadergroepen waar vooraf goed over is nagedacht. Buurtvaders gaan dan in tweetallen in hesjes de straat op om jongeren vriendelijk aan te spreken. Om te voorkomen dat ze samenscholen en rottigheid uithalen. Achter vrijwel ieder burgerinitiatief zit een dialoog tussen burger en overheid over ieders rol, zegt Van Mierlo. ‘Het is een sociaal contract dat burger en overheid na zo’n dialoog met elkaar sluiten. Onder welke voorwaarden vind ik als burger dat de overheid het geweldsmonopolie mag hebben? En vanuit het perspectief van de overheid: welke rol mag de burger spelen? Ik vind trouwens dat die dialoog vaak ontbreekt.’ Samenlevingskracht We leven in een tijd waarin tegenstellingen zich verscherpen tussen burgers en mensen verminderd vertrouwen hebben in instituties. Volgens Van Mierlo zouden bewonersorganisaties als intermediairs een constructieve bijdrage kunnen leveren om kloven te dichten en vertrouwen te herstellen. ‘Denk aan een onderwerp als vaccinatie. Mensen weten niet wie ze moeten vertrouwen. Zorg dat je als buren daarover het gesprek voert. Voer dat gesprek op het schoolplein, in de buurthuizen. En doe dat niet uit een innerlijke gedreven- heid dat er zoveel mogelijk mensen moeten worden gevaccineerd. Nee, praat met elkaar over de zorgen die mensen hebben en neem die serieus. Maak gebruik van de samenlevingskracht.’ Geen spontane bewonersacties Door: Annemarie van Hinsberg Thijs van Mierlo pleit terecht voor enige terughoudendheid bij spontane acties van inwoners om hun omgeving veilig te houden en escalatie te voorkomen. Toch hebben we bij de avondklokrellen kunnen zien dat deze acties ook effectief kunnen zijn. Waarin schuilt hun kracht? Wat werkt? Heldere norm uitdragen Als je ongewenst gedrag wilt aanpakken of voorkomen, werkt het goed als mensen een positieve en inclusieve norm com- municeren. ‘Dit is onze stad, daar zijn we trots op. Daar blijf je vanaf, wij staan voor elkaar.’ En ze voegden daad bij het woord, met opruimen de dag na de rellen of door ’s avonds de straat op te gaan om jongeren aan te spreken. Daarbij is het belangrijk dat ze niet over een grens gaan: het aanspreken van mensen op hun verantwoordelijkheid en sociale normen stellen, mag niet leiden tot intimidatie en bangmakerij. Persoonlijk aanspreken Het werkt het beste als iemand uit je eigen gemeenschap je aanspreekt. Iemand die dichtbij je staat, je begrijpt en oprecht het beste met jou voor heeft. Een mooi voorbeeld is de jongerenwerker die samen met ouders in Utrecht Overvecht jongeren persoonlijk aansprak. De boel liep er niet uit de hand. Influencer inzetten Ook mensen die aanzien genieten of populair zijn onder de groep die je wilt aanspreken, kunnen veel invloed hebben. Een mooi voorbeeld is social influencer Defano Holwijn die op Instagram is gestart met FC Avondklok. Doel: jongeren na het ingaan van de avondklok entertainen en zo van de straat houden. Voetballer Memphis Depay riep op Instagram zijn volgers op niet mee te doen aan rellen en plunderingen. Maar wat werkt wel? Het wordt een ander verhaal als mensen het recht in eigen hand nemen 15