Maar in plaats van nog maar eens de conclusie te trekken dat de complexiteit belemmerend werkt, toonde Kansfonds vasthoudendheid. Het fonds werkte hobbel voor hobbel weg, samen met de gemeente Zaanstad. Een van de eerste obstakels was dat mensen met een bijstandsuitkering in principe geen giften mogen ontvangen en anders gekort kunnen worden op de uitkering. ‘De Participatiewet biedt wel de mogelijkheid om een uitzondering te maken’, vertelt Smit, ‘maar daar was een gemeentelijke beleidswijziging voor nodig. Ondanks dat de gemeente heel welwillend was, heeft het even geduurd voor de giftendrempel was verhoogd naar 1800 euro per jaar.’ Maar toen dat eindelijk gelukt was, diende het volgende zich aan. ‘Dat had te maken met de gemeentelijke belastingen, zoals de afvalstoffenheffing. In veel gemeenten kunnen mensen met een laag inkomen daar kwijtschelding voor krijgen. Dat kan tot 600 euro per jaar schelen. Maar door onze gift kan het zo zijn dat mensen hun kwijtschelding mislopen.’ De gemeente was het eens met Kansfonds dat dat niet de bedoeling kon zijn. Maar de mogelijkheden om het aan te passen, waren beperkt. Toen heeft de gemeente voor een aanpak gekozen die van lef getuigt, vertelt Smit. ‘Ze geven de kwijtschelding toch. Want de gemeente ziet de tegenstrijdigheid tussen de Participatiewet, die dus ruimte biedt om giften te mogen ontvangen, en de Invorderingswet, die stelt dat mensen boven een bepaald inkomen geen kwijtschelding kunnen krijgen. Ze hebben in een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken gevraagd om dit te repareren.’ Nieuwe kijk op armoedevraagstuk Gewoon geld geven is niet alleen het doel van het programma, maar vooral ook een middel om een nieuwe kijk op het armoedevraagstuk aan te jagen. Één die uitgaat van bestaanszekerheid, een positief mensbeeld en vertrouwen. Om het debat over echte oplossingen onderbouwd te kunnen voeren, is het lectoraat armoede interventies van de Hogeschool van Amsterdam als onafhankelijke onderzoekspartij aangesloten bij het programma. Zij gaan na wat het effect is van een meerjarige onvoorwaardelijke financiële bijdrage op het welzijn van de gezinnen. Ook beantwoordt dit lectoraat vragen over de staat van het vertrouwen in overheids-instanties en of de interventie effect heeft op de (bereidheid) tot arbeidsparticipatie. Een ander belangrijk onderdeel van de aanpak is het uitvoeren van een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). In Nederland is nog niet onderzocht wat de effecten zijn van extra geld op het welzijn van inwoners met een laag inkomen, maar het is zeer waarschijnlijk dat ook Nederlanders met een laag inkomen baat hebben bij een structurele aanvullende financiële bijdrage. Op basis van de genoemde internationale onderzoeken beschrijft Kansfonds op de eigen website als mogelijke effecten: vermindering van sociale uitsluiting, betere schoolprestaties, minder ondervoeding, minder stress en een grotere kans op fulltime werk. Ze kijken daarbij bijvoorbeeld naar de effecten van SEED, een experiment in Stockton in Californië. 125 door het lot gekozen inwoners ontvangen twee jaar lang maandelijks 500 dollar. Tijd om kansen te pakken SEED-Deelnemer Laura vertelt op de website van het programma: ‘Voor SEED er was, wist ik vaak niet hoe ik eten kon kopen, maar nu kan ik weer ademhalen.’ De wetenschap dat ze geld genoeg hebben voor de basiszaken, maakt dat deelnemers durven te solliciteren op een andere baan. In het SEED-programma groeide het percentage deelnemers met een fulltime baan in een jaar tijd van 28 naar 40 procent. In de controlegroep nam dit percentage met 5 procent toe. Deelnemer Tomas: ‘Er is nu minder druk. Ik heb nu de ruimte en de rust om kansen voor mezelf te pakken. Ik kan terug naar school of op zoek naar ander werk.’ Bouwdepot & Collectief Kapitaal Naast Kansfonds zijn er ook andere initiatieven die gewoon geld geven. Het Bouwdepot geeft een jaar lang maandelijks 1050 euro aan thuisloze jongeren. Dit budget is onderdeel van een breder plan, waarin de jongere onder begeleiding werkt aan een warm en veilig thuis en aan de eigen identiteit. Indien nodig horen een schuldenregeling en een rustperiode voor herstel ook bij het Bouwdepot. Via Collectief Kapitaal geeft de ene groep mensen maandelijks een bedrag van 50 euro en ontvangt een andere groep mensen een jaar lang maandelijks een bedrag van 1000 euro. Onvoorwaardelijk. Wat dat betekent voor beide kanten wordt onderzocht. Deelnemer Shasha durfde te solliciteren op een baan waarbij ze er eerst op achteruitging, maar inmiddels meer verdient, vertelde ze aan De Correspondent: ‘Ik zou dit iedereen gunnen. Je levensvisie wordt op z’n kop gezet. Kijken naar jezelf, je eigen gedachten, en naar de maatschappij – het kan pijnlijk zijn en confronterend, maar ook waardevol voor de rest van je leven.’ Geld ontvangen van een gelijkwaardige ander verschilt enorm van een uitkering krijgen. ‘De overheid is een instituut zonder gezicht. Dat geeft je geld en kan het ook weer afpakken. Dat gevoel heb je.’ Op movisie.nl is een interview te lezen met Denise Harleman, de initiatiefnemer van Collectief Kapitaal. De regels die er nu zijn, zijn gemaakt vanuit een wantrouwend mensbeeld Ik heb nu de ruimte en de rust om kansen voor mezelf te pakken 13
RkJQdWJsaXNoZXIy OTE0NDk=