Zelfredzaamheid, armoede en schulden Na achttien jaar verruilt Christine Kuiper Movisie voor kenniscentrum Phrenos. Daar gaat zij zich inzetten voor persoonlijk herstel en maatschappelijke participatie van mensen met ernstige psychische problemen. ‘We verwachten veel van zelfredzaamheid als het gaat om armoede en schulden. Armoede en schulden verlammen en maken machteloos. Oplossingen die je zelf bedenkt, passen niet bij de regels. Je weet niet waar je je moet melden of je durft dat niet. Schaamte speelt ook een rol. Lange tijd lag de focus vooral op het gedrag van de mens in armoede of schulden. Er is nu steeds meer aandacht voor de complexiteit van deze problematiek en de impact ervan op bijvoorbeeld gezondheid en psychisch welzijn. Het inzicht lijkt eindelijk ingedaald, dat het niet gaat om niet willen, maar om niet kunnen en niet mogen. We moeten stress-sensitief gaan werken en tegelijkertijd structurele oorzaken aanpakken. Nu is het de kunst om dit goed te vertalen in beleid én uitvoering.’ situatie, red.). Daarom hebben we een online leerreeks verzorgd en een de publicatie Groen sociaal werk gemaakt, die je op onze website kunt vinden.’ Wat kunnen sociaal werkers doen? ‘In Nederland zie je dat de rol van sociaal werk, voornamelijk opbouwwerk, steeds meer aandacht krijgt in de energietransitie. Koplopers zoals Versa Welzijn en de Tintengroep spelen hierin een belangrijke rol. Ook is het belangrijk dat de aandacht verschuift naar de kant van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Dit raakt rechtstreeks aan sociale rechtvaardigheid en mensenrechten. Zoals het nieuwe mensenrecht op een schoon, gezond en duurzaam leefmilieu. Als je naast een snelweg woont, geen toegang hebt tot groen, of vanwege de chemische stof PFAS geen groente uit je volkstuin mag eten of borstvoeding mag geven, dan betekent dit nogal wat voor de kwaliteit van leven. Sociaal werkers “moeten” zich dus verdiepen in de gevolgen van de klimaat- en biodiversiteitscrisis. Wat betekent dit voor de mensen voor wie zij werken en hoe kun je voorkomen dat sociale ongelijkheidsverschillen toenemen? Gemarginaliseerde groepen hebben minder sociaal, mentaal, fysiek en/ of financieel kapitaal om extreme hitte of overstroming te overleven. Sociaal werkers kunnen mensen informeren en voorlichten over klimaatverandering en hoe zij zich daaraan kunnen aanpassen. Maar ze moeten ook sociale rechtvaardigheid op dit vlak nastreven. Je ziet dan ook dat het eco-social work steeds hoger op de agenda komt. Daarbij gaat het om erkenning en waardering voor de onderlinge verbondenheid tussen al wat leeft en een sociaal rechtvaardige balans daartussen, in plaats van een primaire focus op alleen de mens.’ Wat kunnen gemeenten doen? ‘Net als sociaal werkers kunnen zij de ernst en de impact van de situatie agenderen in Den Haag. Daarnaast kunnen zij bijdragen aan klimaatgeletterdheid, burgers in de vorm van een burgerberaad optimaal betrekken bij beleid. In Amsterdam is hier een geslaagd experiment mee geweest. En ook kunnen zij actief burgerschap op dit vlak faciliteren en stimuleren en een rol toebedelen aan sociaal werk. Ze kunnen als gemeentelijke organisatie zelf verduurzamen - ook qua inkoop en standaard elk beleid toetsen op de impact ervan op klimaat, biodiversiteit en sociale vraagstukken. En daarnaar gaan handelen natuurlijk.’ Wat zou de overheid (verder) kunnen doen? ‘Eigenlijk moet de regering bewust positief over het eigen graf heen regeren. Nu doet ze dat eigenlijk ook, maar met levensbedreigende gevolgen. Zij steunt bijvoorbeeld de fossiele industrie met 17,5 miljard euro aan subsidies en fiscale voordelen. Dat is een gevaar voor de toekomst van onze kinderen en voor het leven van mensen aan de andere kant van de wereld vanwege de opwarming van de aarde en de milieuvervuiling. In Pakistan staat een derde van het land onder water en 33 miljoen Pakistanen zijn getroffen. Dat is rechtstreeks een gevolg van de uitstoot van de rijke westerse wereld. Benut die 17,5 miljard dus om Nederland te verduurzamen en de armoede op te heffen, maar ook voor internationale solidariteit met landen als Pakistan. Wees een lichtend voorbeeld voor de rest van Europa. We hebben steeds meer oog voor hoe alles met elkaar samenhangt. Laten we daarom veel meer oog hebben voor de complexiteit van de dingen. Maak geen beleid rondom single issues, maar maak een totaalplan voor hoe wij op sociale wijze kunnen gaan leven binnen de grenzen van de aarde. Betrek “boeren, burgers én buitenlui" bij een plan dat gebaseerd is op wetenschappelijke kennis, dat aansluit bij wensen, behoeften en zorgen van mensen zelf en dat het algemeen belang dient. Het burgerberaad waar Eva Roovers zich hard voor maakt, is een sterk middel om uit de politieke impasse te komen.’ Sociaal werkers “moeten” zich verdiepen in de gevolgen van de klimaat- en biodiversiteitscrisis Klimaatverandering en biodiversiteitsverlies raken rechtstreeks aan sociale rechtvaardigheid en mensenrechten 6
RkJQdWJsaXNoZXIy OTE0NDk=