Movisies - november 2018

Hoe leren monteurs bij Xerox om kopieerap- paraten te repareren? Met deze vraag begon antropoloog Julian Orr zijn participerende observatie. Niet wetende dat hij daarmee de aanzet zou geven tot een enorme kosten- besparing voor Xerox. Orr kwam erachter dat monteurs vaak leren door verhalen aan elkaar te vertellen. Technische kennis is voor een groot deel het resultaat van een narratief proces. Xerox nam de resultaten serieus en stimuleerde de vertelcultuur van monteurs in het project Eureka. Het leverde een enorme kostenbesparing op. Orr publi- ceerde er in 1996 een beroemde studie over: ‘Talking about machines: an etnography of a modern job’. Deze studie staat aan de wieg van één van de lerende praktijken die in het sociaal domein vaak wordt toegepast: de ‘community of practice’. Gelijkgestemde professionals ‘Een community of practice is een prachtige manier om met een groep gelijkgestemde professionals van elkaar te leren,’ zegt Peter Rensen, expert bij Movisie. ‘Het is niet alleen bij Xerox toegepast, maar bij talloze andere bedrijven en in de publieke sector. Het is onderzocht op werkzaamheid en verder uitgewerkt en beschreven. Wanneer je het op de juiste plek uitvoert, kun je ervan op aan dat mensen veel van elkaar leren.’ Rensen maakte een overzicht van verschillende lerende praktijken die in het sociaal domein worden toegepast. ‘De lerende praktijken gaan uit van verschillende principes. Bij Movisie willen we de lerende praktijk kiezen die het beste past bij degenen die ermee aan de slag gaan en bij het te bereiken leerdoel.’ Lerende praktijken Rensen: ‘Bij lerende praktijken gaat het om een doordachte manier van leren in de praktijk met het oog op het verbeteren van die praktijk.’ Hij voegt eraan toe: ‘Natuurlijk is dit overzicht niet zaligmakend. In het sociaal domein wordt op dit moment volop geëxperimenteerd met lerende praktijken, bestaande praktijken worden benut en nieuwe praktijken worden ontwikkeld. Movisie wil met andere partners, zoals de Werkplaatsen Sociaal Domein, leren van de ervaringen in de praktijk.’ Vijf principes 1 Is het leren onderdeel van een transforma- tie? Dan ligt de nadruk op het ontwikkelen en leren van innovatieve kennis. 2 Gaat het om kennis van buiten of kennis die onder de leergemeenschap beschik- baar is? 3 Gaat het om het leren door partijen met verschillende achtergronden die bij een vraagstuk zijn betrokken of juist om gelijkgestemden? 4 Gaat het om het leren van kennis die actief aanwezig is, of moet deze kennis nog naar boven worden gehaald (impliciet aanwezige kennis)? 5 Gaat het om het leren van kennis uit ervaring (van professionals, cliënten of burgers) of om wetenschappelijke kennis? Vijf vormen van lerende praktijken Leer- en verbetertraject/ kwaliteitskompas Deze vorm is oorspronkelijk voor de jeugdhulp ontwikkeld door hoogleraar Tom van Yperen. Het is een aanpak waarbij beleid, praktijk en wetenschap gezamenlijk werken aan de verbetering van het resultaat op basis van een gezamenlijk geformuleerde ambitie op een sociaal vraagstuk. Dit gaat in zes stappen: Stap 1. Beeld van stand van zaken en vaststellen ambitie. Stap 2. Ambities vertalen in maatschap- pelijke resultaten met duidelijke succesindicatoren. Stap 3. Welke activiteiten zijn er, welke moeten er nog bij? Stap 4. Voldoen de activiteiten (voor- zieningen et cetera) en professionals aan kwaliteitseisen? Stap 5. Monitoren bereik en outcome (opbrengsten eindgebruiker). Stap 6. Vaststellen verbeteracties met gebruikmaking van bestaande ervaring en kennis. Wat zijn eigenlijk lerende praktijken? In het sociale domein circuleren allerlei benamingen voor lerende praktijken. Wat verstaan we er precies onder, wat zijn belangrijke lerende praktijken en hoe onderscheiden ze zich van elkaar? Door: Olaf Stomp 4