Bepaal met elkaar wat u wilt weten
De verwachtingen van sociale wijkteams zijn hooggespannen. De wens van veel gemeenten en instellingen is om wat sociale wijkteams bereiken, zichtbaar te maken. Daarbij gaat het hen steeds minder om de output (aantallen producten en diensten) en steeds meer om de resultaten en outcome (maatschappelijke effecten).
Een paar voorbeelden: Is de eenzaamheid onder ouderen in de wijk aanzienlijk verminderd? Blijven gezinnen na begeleiding duurzaam uit de schulden en zijn daarmee gezinnen in de wijk financieel zelfredzamer geworden? Zorgen mensen in een buurt meer voor elkaar?
Om nauwkeuriger te bepalen wat u wilt weten en wilt evalueren, is het belangrijk om na te denken over:
- Het probleem dat u wilt oplossen. Relevante vragen hierbij zijn: wat is de aard en de ernst van het probleem, wat zijn de gevolgen, welke factoren beïnvloeden het?
- Het doel ofwel de gewenste eindsituatie voor de einddoelgroep. Vertaal het hoofddoel in concrete SMART-geformuleerde subdoelen; de doelstellingen. Hoe u dat kunt doen, staat in het onderdeel Plan / formuleer de doelstellingen.
- De verandertheorie die hieraan ten grondslag ligt. Welke relatie is er tussen het sociaal wijkteam en de doelen die u voor ogen hebt in de wijk? De verandertheorie is het geheel van aannames over hoe een aanpak tot het gewenste resultaat leidt. Hierbij is vaak sprake van een als-dan constructie. Bijvoorbeeld als het sociaal wijkteam actief 75+ers in de wijk gaat opzoeken in samenwerking met de vrijwillige buurthulp en direct ondersteuning kan bieden waar nodig, dan kunnen ouderen in de wijk langer zelfstandig wonen. Maak deze als-dan constructies met elkaar expliciet. Hier kunnen namelijk interessante, verschillende perspectieven en verwachtingen uit naar voren komen, die de verandertheorie kunnen versterken. Vervolgens is uit de verandertheorie af te leiden wat je moet onderzoeken om uitspraken te kunnen doen over de effectiviteit van initiatieven.
- De context, die van invloed is. De inzet van sociale wijkteams is niet de enige maar vaak één van de factoren die bijdraagt om de gestelde maatschappelijke doelen te behalen. De verwachtingen van wijkteams zijn hooggespannen, maar er zijn vaak ook andere factoren in het sociaal domein die van invloed zijn, zoals beleidsmaatregelen, gebeurtenissen e.d.
Bron: Zicht op effect, Movisie (2014)
In bovenstaande figuur worden de aspecten benoemd waarnaar u onderzoek kunt doen:
- Input: wat is er nodig qua geld, menskracht, materialen en andere investeringen om de aanpak mogelijk te maken?
- Aanpak: uit welke activiteiten en stappen bestaat de aanpak precies?
- Output: welke direct tastbare en telbare resultaten levert de aanpak op (zoals aantal deelnemers en aantal gesprekken)?
- Outcome: wat heeft de aanpak veranderd in het leven, kennis of gedrag van de einddoelgroep?
Als u kijkt naar de verhouding tussen de input en de outcome, kunt u iets zeggen over het rendement. Is het de moeite waard om te investeren in deze aanpak/interventie/project als we kijken naar wat het oplevert? Om dit rendement in kaart te brengen worden input en outcome wel omgezet in geldbedragen (gemonetariseerd).
Zie een uitgebreide beschrijving hiervan in de Movisie-publicatie 'Zicht op effect'.