Oplossingsgericht werken
Elk probleem biedt mogelijkheden voor het vinden van eigen oplossingen. Dat is kort gezegd het vertrekpunt van Oplossingsgericht werken, een basismethode in het sociaal werk voor mensen wiens eigen oplossend vermogen tekort schiet. Het doel is mensen in staat te stellen om op hun eigen manier en samen met mensen uit hun omgeving het probleem waarvoor zij hulp vragen aan te pakken.
Download de volledige methodebeschrijving
Methodebeschrijving-oplossingsgericht-werken-in-sociaal-werk.pdf 1.29 MB
Praktijkervaringen laten zien dat veel sociaal werkers de methode enthousiast en veelvuldig gebruiken en integreren in hun generalistische manier van werken. Onderzoek laat effecten zien op uiteenlopende uitkomstmaten in lijn met de generalistische benadering in het sociale domein.
Doelgroep
Oplossingsgericht werken is er voor mensen die zich niet meer in staat voelen om zelf, of met hulp van mensen in hun omgeving, hun problemen te hanteren. Dat wil zeggen: hun eigen oplossend vermogen schiet tekort. Dit probleem, een tekortschietend eigen vermogen, heeft de volgende kenmerken.
- Verlies aan eigen kracht; iemand acht zichzelf niet meer in staat om zelfstandig of met hulp vanuit zijn directe omgeving de problemen tegemoet te treden. Hij kan niet meer voldoen aan de eisen en verwachtingen die aan hem gesteld worden.
- Verlies van copingvaardigheden; men ervaart dat men kennis en vaardigheden mist om de problemen te hanteren.
- Verlies aan zelfbeschikking; men wordt zo bepaald door de problemen dat men de greep op (een deel van) het leven kwijt raakt.
Doel
Het hoofddoel van Oplossingsgericht werken is: cliënten hebben hun oplossend vermogen zodanig hersteld, dat zij in staat zijn om op eigen wijze en samen met mensen uit hun sociale context hun aanmeldprobleem om te bouwen naar een meer gewenste situatie.
Of zij daarmee algemenere vaardigheden hebben ontwikkeld die hen helpen ook andere problemen het hoofd te bieden, is geen expliciet doel van de OW-hulpverlening.
De subdoelen zijn:
- De cliënt weet wat hij wil.
- De cliënt weet hoe hij op eigen wijze kan bereiken wat hij wil.
- De cliënt heeft hoop dat hij kan bereiken wat hij wil.
- De cliënt onderneemt zelfgekozen stappen om te bereiken wat hij wil.
Aanpak
De kern van Oplossingsgericht werken (OW) is het samen met de cliënt construeren van oplossingen. In één zin uitgedrukt is OW een methodische en gestructureerde manier van bevragen van de cliënt zodat deze in staat is om:
- te bepalen wat zijn probleem is en een andere kijk daarop te ontwikkelen
- zich bewust te worden van zijn interne en externe hulpbronnen
- zijn doelen concreet en in detail te formuleren
- hoop en vertrouwen te ontwikkelen
- zelfbedachte stappen te zetten om de situatie te verbeteren
- zelf te bepalen wanneer hij zonder professionele hulp verder kan.
Uitvoerende organisaties
De methode OW wordt door sociaal werkers (en andere professionals in de eerste lijn) al vele jaren uitgevoerd in allerlei organisaties: algemeen maatschappelijk werk, jeugdhulpverlening, jeugdbescherming, wijkteams, Centra voor Jeugd en Gezin, MEE, Fiom, schuldhulpverlening en scholen. Oplossingsgericht werken sluit goed aan bij de ‘eigen kracht’ ontwikkelingen in het sociaal werk (Wmo, Welzijn Nieuwe Stijl), bij de generalistische werkwijze in het sociaal werk en bij de waarden van het sociaal werk.
Steve De Shazer, Insoo Kim Berg en hun collega’s van het Brief Family Therapy Centre (Milwaukee, USA)
Contactpersonen voor Nederland
Nascholingscentrum Maatschappelijk Werk
Drs. Sjef de Vries
ncmwvries@planet.nl
0495 450 667
www.ncmw.nl
Herman Prüst
info@re-sourcetenc.nl
06 40 35 75 35
www.re-sourcetenc.nl
Onderzoek
Nederlandse onderzoeken naar OW in het sociaal werk zijn zeer schaars. Het onderzoek in Nederland hiernaar betreft onder andere online hulpverlening (jongeren met depressieve symptomen), ggz maatschappelijk werk (adolescenten met ADHD) en MEE hulpverlening (mensen met een verstandelijke beperking). De onderzoeken laten significante verbeteringen zien in bereikte doelen, gemeten met gestandaardiseerde meetinstrumenten. In het buitenland is veel onderzoek gedaan naar Oplossingsgericht werken. Er is een uitgebreide geannoteerde lijst met de meest relevante onderzoeksresultaten. Deze bevat op dit moment twee meta-analyses, vijf systematic reviews en 168 relevante outcome studies, waaronder 50 randomised controlled trials, die een positief resultaat van OW laten zien.
Praktijkervaringen laten zien dat veel sociaal werkers de methode enthousiast en veelvuldig gebruiken en integreren in hun generalistische manier van werken.
Samenvatting werkzame elementen
A. Algemeen werkzame factoren
- De cliënt centraal: de unieke manier waarop de cliënt in staat wordt gesteld zijn autonomie te versterken door zijn eigen visie en oplossingen te ontwikkelen.
- De co-constructieve werkrelatie: de respectvolle samenwerking tussen hulpverlener en cliënt als gelijkwaardige partners met verschillende expertises.
- Hoop en vertrouwen: het laten ontstaan van de realistische verwachting dat doelen bereikt kunnen worden en het creëren van vertrouwen door het analyseren van successen.
- Een methodische manier van werken: een in de praktijk gefundeerde, goed onderbouwde en gestructureerde werkwijze die cliënt en hulpverlener houvast biedt.
- Monitoren van vooruitgang en werkrelatie: een niet geprotocolleerde maar praktische manier van ‘de vinger aan de pols houden’ die makkelijk te hanteren is en direct te gebruiken.
B. Specifiek werkzame elementen
- Solution Talk: de unieke manier van bevragen die cliënten in staat stelt hun kijk op de problemen te veranderen en hulpbronnen en oplossingen te vinden.
- Empowerment: de totale gerichtheid op het hervinden van de eigen kracht en zelfregie van cliënten zodat zij beter vanuit hun autonomie kunnen participeren.
- Gerichtheid op de cliënt en zijn context: afhankelijk van de behoefte van de cliënt kan de sociale context op elk moment betrokken worden.
C. Contextuele elementen
- Uitgangspunten en waarden van OW sluiten goed aan bij (de recente ontwikkelingen in) het sociaal werk.