De kracht van burgerinitiatieven in het zorglandschap

Wat zijn de waarden van burgerinitiatieven in het bieden van zorg en ondersteuning? En hoe verhouden zij zich tot de ‘formele’ wereld?

Om te leren van de kracht van burgerinitiatieven startte OPaZ samen met Movisie een serie van drie bijeenkomsten met initiatieven, gemeenten, koepelorganisaties, ouders en andere geïnteresseerden. Op 13 februari vond de eerste bijeenkomst in Utrecht plaats in de vorm van een Transitiearena.

Een Transitiearena biedt deelnemers de gelegenheid om vernieuwing en verandering met elkaar te delen, experimenten te volgen en samen vooruit te kijken. Het is een vorm van kennisuitwisseling en –deling en het gezamenlijk zoeken naar nieuwe 'rules of the game'. Het bijeen brengen van verschillende perspectieven, aanbieders, deelnemers, cliënten, beleidsmakers en onderzoekers, in een veilige omgeving staat centraal. Doel is het stimuleren van vernieuwing en verandering, experimenten uitwisselen en volgen, vraagstukken delen en bespreken en de opgedane kennis verspreiden.

Aansluiten bij de leefwereld

Burgerinitiatieven starten vanuit een behoefte die speelt in een wijk of buurt, of doordat de formele zorg onvoldoende antwoord heeft op een behoefte. Omdat de initiatieven de mensen met zorgvragen kennen, sluiten ze als geen ander aan op de leefwereld van de persoon en kunnen ze eerder inspelen op de zorgvraag en zo voorkomen dat de zorgvraag complex wordt.

Wie let er op mij als er iets gebeurt met mij?

Tijdens deze bijeenkomst vertelden twee initiatieven hun verhaal: Zorgvrijstaat uit Rotterdam en Buurtvrouw uit Schiedam. Waarom het initiatief is opgericht, vanuit welke waarden ze werken, waar ze tegenaan lopen bij het opzetten van het initiatief en wat hun dromen zijn in de toekomst.
Voor Zorgvrijstraat begon het 7 jaar geleden. Ze stelden mensen in de buurt de vraag: 'Wie let er op mij als er iets gebeurt met mij?' Dit leidde tot een initiatief dat mensen organiseert in het zorgen voor elkaar. Ze zijn de spil in de wijk en verbinden mensen en activiteiten met elkaar. Zo zijn er aanschuifmaaltijden, klusvrijwilligers, activiteiten voor geestverwanten en organiseren ze de opstartkoffie. Wat doen ze anders dan anderen? Ze spelen in op de vragen en behoeften in de wijk.  

Bakkie, Prakkie, Haakaan

Werkzaam in de zorg zag Miranda Pol hoe bij mensen met een beperking vaak alleen de kwetsbaarheid zichtbaar is. Ze wilde dit anders en werd hierbij geïnspireerd door haar zoon René, die het downsyndroom heeft. Haar missie is: 'Jongeren met een beperking in hun kracht zetten, zodat zij ‘shinen’ met hun talent en hiermee ook anderen van dienst kunnen zijn.' In 2014 nam ze ontslag en startte ze Buurtvrouw. Ze ging in gesprek met mensen over wat zij missen in de buurt. Dit bracht zij samen met de talenten van mensen met een beperking. Ze steekt haar energie in het creëren van een buurtplek waar iedereen welkom is. Zo is er het Bakkie, Prakkie, Haakaan, Buurtwinkel. Ze heeft een mooie ruimte (een oud schoolgebouw in Schiedam) waar mensen ruimte kunnen huren voor bijeenkomsten, workshops of trainingen en uiteraard kunnen zij en haar talenten voor de catering zorgen. Met haar initiatief verbindt ze leefwerelden, talenten en behoeften.

Aan de slag

Na de inspirerende verhalen gingen de deelnemers in een werksessie aan de slag met de waarden van deze initiatieven. Ze dachten na over hoe aan de maatschappelijk vraagstukken invulling wordt gegeven, wat de waarde van de initiatieven is, in hoeverre een verbinding met de formele en informele wereld nodig is en op welke wijze deze initiatieven versterkt kunnen worden. Alle input is verzameld en wordt meegenomen naar de volgende bijeenkomst.

Inspiratie- en werkbijeenkomsten

Programma Ondersteuning Passend Zorgaanbod (OPaZ), een initiatief van het ministerie van VWS, zoekt structurele oplossingen die de zoektocht naar passende zorg bij complexe zorgvragen makkelijker maken. OPaZ organiseert hiervoor inspiratie- en werkbijeenkomsten in het hele land. Deze bijeenkomsten zijn bedoeld om ontmoetingen en samenwerking te stimuleren, te leren van elkaar, inspiratie op te doen en de mogelijkheden van de huidige wetgeving te verkennen. Cliënten, naasten en zorgprofessionals zijn welkom, bijvoorbeeld van zorgkantoren, gemeenten, zorginstellingen, etc. In een werkbijeenkomst gaan we dieper in op de organisatie daarvan. Welke ruimte biedt het systeem? Waar lopen de pioniers vast? Wat hebben zij nodig? In werkbijeenkomsten brengen we pioniers samen met bijvoorbeeld beleidsmedewerkers en financiers om concrete stappen te zetten naar nieuw zorgaanbod.