Al in 2010 hebben veertien Leidse zorg- en welzijnsorganisaties in Leiden een intentieverklaring ondertekend waarmee ze beloven om systematisch aandacht te hebben voor informele zorg. Zo’n verklaring zwart op wit is belangrijk, vindt de Leidse wethouder Roos van Gelderen. 'Het is een startpunt. Daarna zijn we met elkaar die visie gaan uitwerken. We hebben afgesproken dat aandacht voor mantelzorg een integraal onderdeel wordt van het werk van alle professionals in zorg en welzijn in Leiden.'

Groot bereik

Concreet betekent dit dat Bureau Informele Zorg in Leiden e.o. haar taken gaat verbreden en de omslag maakt naar lokaal/ regionaal expertisecentrum. Wethouder Van Gelderen: 'Zo kunnen we veel meer mantelzorgers bereiken. Er zijn zoveel mensen die voor iemand zorgen! Je bereikt te weinig mantelzorgers als je dit vanuit één bureau organiseert. Alle professionals moeten oog hebben voor wat het betekent om mantelzorger te zijn. Ik vind het ook belangrijk dat ze weten wat er in Leiden mogelijk is voor mantelzorgers, zoals respijtzorg. Als zij in hun werk zien dat mensen overbelast dreigen te raken, dan kunnen ze hen wijzen op dergelijke voorzieningen.'

Investering

Dat is niet de enige reden dat de gemeente de omslag stimuleert. 'Ik vind het onze plicht om mantelzorgers goede ondersteuning te bieden. Als overheid vragen we burgers om meer voor elkaar te zorgen. Dan moet je ook je verantwoordelijkheid nemen en investeren in informele zorg. Dit is typisch een voorbeeld van een investering die uiteindelijk veel geld gaat besparen. Hiermee zorgen we dat mantelzorgers niet overbelast raken bijvoorbeeld. En dat ze er met hun werkgever afspraken over kunnen maken en niet uitvallen.'

Andere rol

Ludwien Wassink is coördinator van Bureau Informele Zorg en druk bezig om alles in goede banen te leiden. 'Op 1 januari 2016 willen we het formeel hebben geregeld. Dan hebben we als Bureau Informele Zorg een andere rol. We laten de rechtstreekse ondersteuning van mantelzorgers grotendeels over aan beroepskrachten en focussen op ondersteuning van deze professionals. Er komt veel bij kijken om dit goed te regelen. Bijscholing van het team. Onderhandelingen met de gemeente.'

Teamtraject

Het Expertisecentrum Mantelzorg heeft hen afgelopen maanden begeleid bij de omslag. 'We hebben het Expertisecentrum ingeschakeld omdat we veel vragen hadden. Hoe zorg je voor onafhankelijkheid? Hoe werk je op een goede manier samen met het netwerk? Welke thema’s spelen er bij professionals? Roos Scherpenzeel van het Expertisecentrum Mantelzorg heeft als sparring partner met mij meegedacht. Daarnaast zijn we als team begeleid. In twee sessies hebben we met elkaar gesproken over: wat is onze identiteit, waar willen we naar toe, welke diensten gaan we bieden? Die sessies hebben duidelijkheid en rust opgeleverd. Alle neuzen staan nu dezelfde kant op.'

Witte vlekken

Uit die sessies is duidelijk geworden dat Bureau Informele Zorg zich niet 100% alleen op beroepskrachten zal richten. Wassink: 'Er blijft behoefte aan een soort mantelzorgmakelaar, iemand die even kort naast de mantelzorger staat, meekijkt welke respijtmogelijkheden er bijvoorbeeld zijn en tijdelijk een paar zaken overneemt. In de huidige ondersteuning van hulpverleners aan zorgsystemen blijkt dit een witte vlek. Dit soort praktische ondersteuning zullen we dus voorlopig blijven bieden. Maar onze belangrijkste taak wordt de ondersteuning aan beroepskrachten die met mantelzorgers werken en het agenderen van thema’s gericht op mantelzorg/informele zorg.'

Succesfactoren

Leiden heeft gekozen voor een geleidelijke overgang en dat werkt volgens de wethouder en coördinator goed. Wassink: 'Die intentieverklaring in 2010 heeft ervoor gezorgd dat we nu zijn waar we zijn. We hebben duidelijke afspraken kunnen maken en die afspraken worden geëvalueerd. Een succesfactor is ook dat we samen optrekken met de beroepskrachten. Het moet van twee kanten komen, we hebben elkaar nodig, dat besef is een voorwaarde om dit te realiseren. Je kunt dit niet alleen. Verder vind ik het belangrijk dat een gemeente de regie houdt. Zij kunnen organisaties op hun verantwoordelijkheid aanspreken en dat doet Leiden ook. De gemeente is onze partner.'

Van organisatie mantelzorgondersteuning naar lokaal expertisecentrum mantelzorg

Ontwikkelt jouw organisatie voor mantelzorgondersteuning zich ook tot lokaal of regionaal expertisecentrum mantelzorg? Dan staat je organisatie voor de uitdaging om dit in de praktijk vorm te geven. Movisie biedt een traject waarin je onder begeleiding van deskundige adviseurs en trainers aan de slag gaat met jouw eigen organisatie. Neem contact met onze expert Roos Scherpenzeel, R.scherpenzeel@movisie.nl, 06-55440590

Dit artikel verscheen in MOVISIES 25 - oktober 2015. MOVISIES is ons relatieblad en verschijnt drie maal per jaar. Neem nu een gratis abonnement door u aan te melden.